350
Türk şаiri
Dünya ədəbiyyatı
150
illiyi
Tofiq Fikrət
1867-1915
DEKABR
Tofiq Fikrət (Mehmet Tevfik Bi-
ren) 1867-ci il dekabr ayının 24-də
İstanbulun Kadırqa səmtində dünyaya
gəlmişdir.
Orta təhsilini Mahmudiyyə
Rüştiyəsində, sonra da Qalatasaray
Sultaniyəsində almışdır. 1888-ci ildə
Galatasarayı bitirdikdən sonra Xa-
rici İşlər Nazirliyinin İnformasiya
dairəsində katib olaraq işə qəbul edil-
mişdir. Daha sonra müxətlif yerlərdə
məmur kimi çalışmış, əlavə olaraq
Ticarət Məktəbi Alisində xətt ve fran-
sız dili müəllimi işləmişdir. 1891-ci
ildə Mirsad dərgisinin təşkil etdi-
yi şeir yarışmasında birinci olduğu
üçün ədəbiyyat sahəsində diqqəti
cəlb etmişdi. 1892-ci ildə Qalatasaray
Sultaniyəsinə türk dili müəllimi kimi
işə qəbul edilmiş, 1894-cü ildən Hü-
seyn Kazım Kadri (1870-1934) və Əli
Əkrəm Bolayırla (1867-1937) birlikdə
“Məlumat” dərgisi (1894-1895) çıxar-
mağa başlamışlar. Rəcaizadə Əkrəm
onu “Sərvəti-Fünun” dərgisinin sahi-
bi Əhməd İhsan ilə tanış edərək elmi
jurnalı ədəbiyyat jurnalına çevirməyə
razı saldıqdan sonra onlar jurnalın
256-cı nömrəsindən sonra ədəbiyyat
jurnalı kimi dərc etməyə başladılar
(1895), lakin 1900-cü ildə Əhməd İh-
sanla dərginin idarə edilməsində fikir
ayrılıqlarına görə dərgidən ayrılmışdır.
1895-ci ildə dövlət büdcəsi ilə əlaqədar
olaraq əmək haqlarını yüzdə on azaldıl-
masına etiraz olaraq Qalatasaraydakı
vəzifəsindən istefa etmişdir. 1896-cı
ildən “Sərvəti-Fünun” dərgisində re-
daktor işləmiş, daha sonra Ameri-
ka müəssisəsi olan Robert Kollecinə
Osmanlı-Türk dili müəllimi kimi dəvət
almış və vəfat edənə qədər burada çalış-
mışdır. Sultan Əbdülhəmidin idarəçiliyi
dönəmində T.Fikrətin bir dostunun
evində II Əbdülhəmiddən bəhs edən şe-
irini oxuduqdan sonra gözaltına alınmış
və evində aparılan axtarış nəticəsində
həmin şeir əldə edilmədiyi üçün azad
edilmişdir. Lakin bundan sonra bir
bəhanə ilə yenidən həbs edilmişdir.
1901-1905-ci illərdə Rumeli hisarın-
da Robert Kollecinin yamacında öz
Aşiyan adlı evini tikdirmişdir. Bu gün
həmin ev Tevfik Fikrətin ev-muzeyi
kimi fəaliyyət göstərir. Bu dönəmdə o,
hər kəsdən kənara çəkilərək savaş ruh-
lu əsərlər yaratmışdır. İlk nəşr olunmuş
“Rübabı şikəstə” (Qırıq saz), “Sis”,
“Sabah Olursa”, “Bir Lahza-i Taahhur”
və digər kitabları, əsərləri oxucular
tərəfindən sevilərək oxunmuş və oxun-
maqdadır.
Azərbaycan mətbuatında ilk dəfə
1906-cı ildə “Füyuzat” jurnalının ikin-
ci nömrəsinin iyirmi səkkiz – otuzuncu
səhifələrində Tofik Fikrətdən bəhs edən
“Qırmızı qaranlıqlar içində yaşıl işıqlar”
adlı yazı və onun “Köyün məzarlığı”,
“Ramazan sədəqəsi”, “Şəhidlikdə” adlı
şeirləri dərc edilmişdir.
Tofiq Fikrət 1915-ci ildə vəfat etmiş-
dir. 1945-ci ildə evi muzey kimi təsis
edildikdən sonra, 1961-ci ildə məzarı
oraya köçürülmüşdür.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri
/T.Fikrət.- Bakı: Şərq-
Qərb, 2006.- 176 s.
Dünya ədəbiyyatı.
Seyidzadə, Ə. Tofiq
Fikrət və həyatına dair
kitabiyyat.- [S.l.]: [s.n.],
1923.- 112 s.
Qəribli, İ. Məhəmməd
Hadi Azərbaycanda Tofiq
Fikrət irsinin ilk araş-
dırıcısı kimi: Axtarışlar
/İ.Qəribli //Əədbiyyat
qəzeti.- 2010.- 30 aprel.-
S.6.
Tofiq Fikrət //Cəlil
Məmmədquluzadə
Ensiklopediyası.- Bakı,
2008.- S.283.
İ n t e r n e t d ə
https://az.wikipedia.org/
wiki/Tofiq_Fikrət
www.azadliq.org/
a/25249413.html
24
351
Akademik
Rəssamlıq.Heykəltəraşlıq.Memarlıq
90
illiyi
Ömər Eldarov
1927
DEKABR
Ömər Həsən oğlu Eldarov 1927-ci
il dekabr ayının 21-də Dağıstan Mux-
tar Respublikasının Dərbənd şəhərində
anadan olmuşdur.
1942-1945-ci illərdə Azərbaycan
Rəssamlıq Məktəbinin heykəltəraşlıq
bölməsində təhsil aldıqdan sonra, 1951-
ci ildə Sankt-Peterburqda İ.Y.Repin
adına Boyakarlıq, Heykəltəraşlıq və
Memarlıq İnstitutunun heykəltəraşlıq
fakültəsini bitirmişdir.
1958-1968-ci illərdə Rəssamlar
İttifaqının Katibliyinə üzv seçilmiş,
1970-ci ildən SSRİ Rəssamlıq Akade-
miyasının heykəltəraşlıq üzrə Bakıda-
kı yaradıcılıq emalatxanasının rəhbəri
təyin edilmişdir.
1969-1973-cü illərdə Bakı So-
vetinin deputatı seçilmiş və burada
mədəni-maarif işi üzrə komissiyanın
rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır.
1995-ci ildə müstəqil Azərbaycan
Respublikasının Milli Məclisinin de-
putatı olmuşdur.
Bakıda bəstəkar Üze-
yir Hacıbəylinin (1955, Bakı),
şairə X.Natəvanın (1960), şair
M.Füzulinin (1962), Zərdabda ma-
arifçi H.Zərdabinin (1973), Sevas-
topolda “77-ci Azərbaycanın di-
viziyasına” (1975), rəssam Səttar
Bəhlulzadənin (1974 , Bakı), “Sapun
dağı” (1978), Düşənbədə İbn Sinanın
(1980), bəstəkar və caz musiqiçisi Va-
qif Mustafazadənin (1984 il, Bakı),
bəstəkar Fikrət Əmirovun (1988,
Bakı), akademik Həsən Əliyevin
(1987, Naxçıvanda, 1988, Bakı) “Ele-
giya” abidəsinin (1989), dirijor Niya-
zinin (1989, Bakı), yazıçı Süleyman
Rəhimovun (1991, Bakı), yazıçı-
dramaturq Hüseyn Cavidin (1993),
Azərbaycanın görkəmli oftalmoloq-
alimi Zərifə xanım Əliyevanın (1995,
Bakı), ümummilli lider Heydər
Əliyevin (Naxçıvan, 1987), şərqşünas-
tarixçi, akademik Ziya Bünyadovun
(2000, Bakı), Qarsdakı heykəllərin
(2001) müəllifidir.
Akademik Ömər Eldarov 1959-
cu ildə keçmiş SSRİ-nin “Şərəf ni-
şanı”, 1962-ci ildə Azərbaycanın
“Əməkdar incəsənət xadimi”, 1982-ci
ildə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı
laureatı olmuş, elə həmin ildə “Xalq
rəssamı” adına layiq görülmüşdür.
1986-cı ildə “Qırmızı Əmək Bayra-
ğı” ordeni, 1997-ci ildə isə müstəqil
Azərbaycanın ən ali mükafatı - “İs-
tiqlal” ordenləri, 2002-ci ildə Rusi-
ya Federasiyasının “Dostoynomu”
medalı (2002) ilə təltif olunmuşdur.
“Birlik ulduzları - 2014” mükafatının
laureatı olmuş, 18 aprel 2014-cü ildə
Azərbaycan mədəniyyətinin və mo-
numental heykəltəraşlıq sənətinin in-
kişafındakı xidmətlərinə görə Üzeyir
Hacıbəyli adına mükafata layiq görül-
müşdür.
Ömər Eldarov Azərbaycan Milli
Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
Azərbaycan Rəssamlıq Akademiyası-
nın rektorudur.
Ə d ə b i y y a t
Ömər Eldarov [İzomaterial]:
heykəltaraşlıq /lay. rəhb.
Ç.Fərzəliyev; mətnin müəl.
G.Qacar; ing. dilinə tərc.:
S.Geoghegan, Ə.Məlikova;
fotolar Ə.Ağasiyev; baş
dizayner İ.Eldarova.- Bakı:
Şərq-Qərb, 2013.- 96 s.
“Əsl yaradıcılıq standart-
lıqdan uzaq olmalıdır”
/Ö.Eldarov; müsahibəni
apardı S.Soltanlı
//Mədəniyyət.-2016.- 13
aprel.- S. 10.
Ulu öndər mədəniyyət
xadimlərinin də əsl hamisi
idi /Ö.Eldarov //Xalq qəzeti.-
2015.- 12 dekabr.- S.7.
Eldarov Ömər Həsən oğlu
//Azərbaycan Sovet Ensiklo-
pediyası.- Bakı, 1979.- C.3.-
S.598.
İ n t e r n e t d ə
http://www.anl.az/down/
meqale/xalqqazeti/2015/
dekabr/467888.htm
https://az.wikipedia.
org/i/%C3%96m%C9%99r_
Eldarov
http://azerbaijans.com/
content_965_az.html
https://777word.word-
press.com/2010/11/05/
om%C9%99r-
eldarov/#more-36
21