Teqvim-2017. pdf
Aktrisa Teatr.Kino 130
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
385 Aktrisa Teatr.Kino 130 illiyi Gövhər Qazıyeva 1887-1960 2017 Gövhər Əhməd qızı Qazıyeva (Göyərçin xanım) 1887-ci ildə Tif- lis şəhərində, ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. İlk olaraq rus məktəbində təhsil almış, orta təhsilini başa vurduq- dan sonra Tiflisdə Nəcib Qızlar İnsti- tutuna daxil olmuş, rus və Azərbaycan dillərində mükəmməl təhsil almışdır. Bu dövrdə Tiflisdə Azərbaycan teatr truppası, Mirzə Əli Abba- sovun rəhbərlik etdiyi “Dram cəmiyyəti” yaradılmış, sonra Həbib bəy Köçərlinskinin rəhbərlik etdiyi “Səadət” teatr truppası fəaliyyətə baş- lamışdır. 1906-cı ildən səhnə fəaliyyətinə başlayan Gövhər Qazıyeva hər iki truppanın tamaşalarında uğurla çıxış etmişdir. Onun Tiflis zadəgan teatrın- da iştirak etdiyi ilk tamaşa 1910-cu il oktyabrın 9-da səhnələşdirilmiş Nəcəf bəy Vəzirovun “Müsibəti-Fəxrəddin” faciəsi olmuşdur. Həmin il oktyabrın 30-da “Səadət” dram truppasının ta- maşaya hazırladığı Şəmsəddin Sami- nin “Gaveyi-ahəngdar” pyesində isə Gövhər xanım Xubçöhr rolunda çıxış etmişdir. 1911-ci ildə Tiflisdə aktrisanın be- nefisi keçirilmişdir. Bu gecədə ilk dəfə Zülfüqar Hacıbəyovun “On bir yaşlı arvad” pyesi göstərilmiş, Gövhər xa- nım da əsas rolu canlandırmışdır. Bir-birinin ardınca oynadığı uğurlu rollar onu Tiflisin mədəni həyatında çox tez tanıtmış və Bakı qəzetlərində haqqında məqalələr dərc edilmişdir. Bakıda da bir çox tamaşalarda çıxış edən Gövhər xanım Azərbaycan teat- rının ilk qadın Leylilərindəndir. Aktrisanın repertuarı geniş və əhatəli olmuşdur. O, H.Heynenin “Əlmənsur”, N.Kamalın “Qara bəla”, Azərbaycan dramaturqların- dan N.Nərimanovun “Nadir şah”, Ə.Haqverdiyevin “Pəri cadu”,
Z.Hacıbəyovun “Evliykən subay” əsərlərində rol almış, Ü.Hacıbəylinin “O olmasın, bu olsun” tamaşasında Gülnaz obrazını özünəməxsus şəkildə canlandırmışdır. Gövhər Qazıyeva Azərbaycan teatr səhnəsinin bir çox görkəmli aktyorları - Hüseyn Ərəblinski, Mirzağa Əliyev, Hüseynqulu Sarabski, Mir Seyfəddin Kirmanşahlı və başqaları ilə birgə tərəf müqabili olmuşdur. 1913-cü ildə Polşaya getmiş, Varşavada “Müqəddəs Sofiya” tibb məktəbinə daxil olmuş, 1915-ci ildə təhsilini başa vuraraq Bakıya qayıt- mış, tibb ixtisası üzrə çalışmışdır. Bir müddət keçdikdən sonra İra- na köçmüş və uzun illərdən sonra, 1937-ci ildə bir neçə günlüyə Bakıya gəlmiş, keçmiş səhnə yoldaşları ilə birgə Cəfər Cabbarlının “Almaz” pye- sinin tamaşasına baxmışdır. Azərbaycan teatrının ilk qaranqu- şu kimi tanınan “Göyərçin” təxəllüslü Gövhər Qazıyeva 1960-cı ildə Cənubi Azərbaycanda vəfat etmişdir.
386 Aktrisa Teatr.Kino 125 illiyi Əzizə Məmmədova 1892-1961 2017 Əzizə xanım Əbdülbağı qızı Məmmədova 1892-ci ildə Tiflisdə anadan olmuşdur. Atası Əbdülbağı Zülalov dövrünün tanınmış xanəndəsi idi. Atasından ilk musiqi təhsili alan Əzizə uşaq yaşlarından yaxşı qarmon çalmağı öyrənmişdir. Erkən yaşların- da ailə quran Əzizə xanım bir müddət Tiflisdə, Aşqabadda yaşamış, 1919-cu ildə Bakıya köçmüşdür. Musiqiyə, incəsənətə maraq göstərən Əzizə xanım əvvəl Əbilov adına, bir müddət sonra isə qadın- lardan ibarət Əli Bayramov adına klubların fəal üzvlərindən olmuşdur. 1921-ci ilin payızında Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrı təşkil olu- nanda onun yaradıcılarından Mirzağa Əliyev və Hacıağa Abbasov müəyyən səhnə təcrübəsi toplayan Əzizə Məmmədovanı teatra dəvət etmişlər. 1923-cü ildə Akademik Milli Dram Teatrına dəvət alan sənətkar üç ilə qədər hər iki sənət ocağında çalışmış- dır. 1925-ci ilin axırlarında isə yalnız Akademik Teatrda və 1930-cu illərdə qısa müddətdə yenə Bakı Türk İşçi Teatrında (əvvəlki Bakı Türk Azad Tənqid və Təbliğ Teatrı) çalışmış- dır. Tükəzban (“Vaqif”, S.Vurğun), Sonanın anası, Pəri xanım (“Hacı Qara” və “Lənkəran xanının vəziri”, M.F.Axundzadə), C.Cabbarlının dramlarında Gülsüm (“1905-ci ildə”), Fatmanisə və Xanımnaz (“Almaz”), Şərəbanı (“Yaşar”), Gülgəz (“Oqtay Eloğlu”), Güllü (“Qardaşlar”, Rəsul Rza), Sədaqət xala (“Yadigar”, İslam Səfərli), Lətifə (“İldırım”, Cabbar Məcnunbəyov), Terentyevna (“Dub- rovski”, Aleksandr Puşkin), Tokarçuk (“İntervensiya”, Lev Slavin), Zalxa (“Toy”, Sabit Rəhman) aktrisanın bu teatrdakı rollarındandır. Ə.Məmmədova eyni zamanda “Azərbaycanfilm”də istehsal olu- nan “Almaz”, “İsmət”, “Hacı Qara”, “Görüş”, “Yeni horizont”, “Səhər” filmlərində müxtəlif epizodik rolla- ra çəkilmiş, 50-60-cı illərində “Ögey ana”, “Qara daşlar”, “Kazbek qutu- su”, “Bir məhəlləli iki oğlan”, “Səhər” və başqa filmlərində aktyor sənətinin klassik ənənələrindən bəhrələnərək yeni tipli qadın rolları ifa etmişdir. “İsmət” filmində İsmətin həyat yol- daşı Səmədin anası rolu ilə aktrisa çox maraqlı bir obraz yaratmış, o dövr kinomuza yeni qadın qəhrəmanı gətirmişdir. Azərbaycan teatr və kino sənətinin inkişafında öz yeri və rolu olan aktrisa Əzizə xanım Məmmədova göstərdiyi xidmətlərə görə 1 fevral 1936-cı ildə Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar artist” fəxri adına layiq gö- rülmüşdür. “Qırmızı Əmək Bayrağı”, “Şərəf nişanı” ordenləri və müxtəlif medallarla təltif olunmuşdur. Əzizə Məmmədova 1961-ci il av- qust ayının 14-də Bakıda vəfat etmiş- dir.
Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|