Teqvim-2017. pdf
Aktrisa Teatr.Kino 105
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- Behbud ağa Cavanşir 1877-1921
387 Aktrisa Teatr.Kino 105 illiyi Münəvvər Kələntərli 1912-1963 2017 Münəvvər Səməd qızı Kələntərli 1912-ci ildə Lənkəranda anadan ol- muşdur. Təhsilini Lənkəranda almış, 17 yaşında ikən Bakıya gəlmişdir. Məlahətli və həzin səsi olan Münəvvər xanım qardaşı ilə konsertlərdə xalq mahnılarını, xüsusilə də Lənkəranda dəbdə olan el nəğmələrini (“Aman nənə”, “Kişmiri şal”, “Lolo”) gözəl ifa etmişdir. Ustad tarzən Qurban Piri- movun, kamançaçı Qılman Salahovun və qarmonçalan Teymur Dəmirovun müşayiəti ilə həzin səsi ilə muğam da oxumuşdur. Bundan xəbər tutan bəstəkar Müslüm Maqomayev 1933- cü ildə Münəvvər Kələntərlini opera- ya dəvət etmiş, 1933-cü ildən etibarən o, səhnə fəaliyyətinə başlamışdır. Ü.Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operasında Leyli və Leylinin anası, “Əsli və Kərəm”də Əsli, “O olmasın, bu olsun”da Sənəm obrazlarını yarat- mışdır.
Musiqili Komediya Teatrının səhnəsində F.Əmirovun “Gözün aydın”, S.Ələsgərovun “Ulduz”, T.Quliyevin “Qızıl axtaranlar”, S.Rüstəmovun “Durna”, A.Rzayevin “Aya səyahət” və başqa tamaşalarda müvəffəqiyyətlə çıxış etmişdir. Geniş yaradıcılıq imkanlarına malik təbiətən ciddi insan olan aktrisa yaratdığı hər bir obraza öz möhürünü vurmuşdur. Münəvvər Kələntərlinin kinos- tudiyada oynadığı rollar həmişə bir dubla çəkilmişdir. 1945-ci ildə ekran- lara çıxan və dünyanın 136 ölkəsində nümayiş etdirilən “Arşın mal alan” filmində canlandırdığı Cahan xala ob- razına görə 1946-cı ildə SSRİ Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. Sonralar “Azərbaycanfilm” ki- nostudiyasının istehsal etdiyi bir sıra filmlərdə müxtəlif xarakterik obraz- lar yaratmışdır. “Bəxtiyar” musiqi- li filmində Gülzar xala, “Əmək və qızılgül”də Daqmaranın anası Sonu, “Qızmar günəş altında”da Gülbahar nənə, “Görüş”də Münəvvər, “O ol- masın, bu olsun”da Yengə, “Kazbek qutusu”nda Məlikovun hikkəli ar- vadı, “Kölgələr sürünür”də Məsmə, “Yeni il gecəsi”ndə ev sahibəsi rol- larında oynamış, unudulmaz obrazlar yaratmışdır. Münəvvər Kələntərli 1953-cü ildə “Vətən” kinoteatrına direktor müa- vini təyin olunmuşdur. Bundan son- ra teatrdan çıxmış, ancaq filmlərə çəkilmişdir. Teatr və kino tariximizdə çoxcəhətli fəaliyyəti ilə seçilən, yaratdığı obraz- ların daxili dünyasını özünəməxsus çalarlarla təqdim etməyi bacaran sevilən sənətkarımız 1959-cu ildə “Əməkdar artist” fəxri adına layiq görülmüşdür. Unudulmaz aktrisa Münəvvər Kələntərli 5 fevral 1963-cü ildə, 51 yaşında vəfat etmişdir.
388 Siyasət.Hüquq.Hərbi iş 140 illiyi 2017 Behbud ağa (Behbud xan) Azad ağa oğlu Cavanşir 1877-ci ildə Tərtər nahiyəsinin (indiki Tərtər rayonu) Azad Qaraqoyunlu kəndində anadan olmuş- dur. O, Qarabağ xanlığının əsasını qo- yan Pənahəli xanın nəticəsidir. Behbud ağa 1890-cı ildə alman dili təmayüllü Tiflis realnı məktəbinə daxil olmuş və 1898-ci ildə oranı müvəffəqiyyətlə bitirmişdir. 1902-ci ildə Almaniyada Frayberq Dağ-Mədən Akademiyasına qəbul olan Behbud ağa neft sahəsi üzrə mükəmməl təhsil almış və mühəndis ixtisasına yiyələnmişdir. O, bu ölkədə Akademiyanı fərqlənmə diplomu ilə bitirən ilk azərbaycanlı idi. Behbud ağa alman, ingilis, fransız, rus, gürcü və erməni dillərini mükəmməl bilirdi. Qərbi Avropadakı həyatı onun bir siyasi və ictimai xadim kimi forma- laşmasına təsir etmişdir. 1906-cı ildə Əhməd bəy Ağayevin “Difai” partiya- sına daxil olmuş, “Nicat” Cəmiyyətinin və “Rusiya texniki cəmiyyəti”nin Bakı şöbəsinin üzvü seçilmişdir. 1916-cı ildə Azərbaycana qa- yıdan Behbud ağa Cavanşir Bakı neft müəssisələrində baş mühəndis vəzifəsində çalışmışdır. Doğma xalqı- nın maariflənməsi uğrunda mübarizə aparan Behbud ağa Bakı Müsəlman xeyriyyə cəmiyyətinin rəhbərliyinə seçilmişdir. Behbud ağa Fətəli xan Xoyskinin 1918-ci il iyun ayının 17-də Gəncədə yaratdığı 2-ci hökumət kabinetində Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Daxili işlər naziri vəzifəsini tuturdu. O, nazir işlədiyi dövrdə, Gəncə quber- niyasının 9 qəzasında polis orqanları təsis edilmiş, Bakıda İçərişəhərdə 1200 müdavimin təhsil alması üçün nəzərdə tutulmuş polis məktəbi açılmışdır. 1918-ci il oktyabrın 6-da Azərbaycan hökumətinin tərkibində kabinədaxili dəyişikliklərdən sonra Daxili İşlər na- ziri olmaqla bərabər, həm də Ticarət və Sənaye naziri vəzifəsini yerinə ye- tirmişdir. 1919-cu ilin oktyabrında parlamentdə fəaliyyət göstərən Beh- bud ağa Cavanşirin də daxil olduğu bitərəflər fraksiyasında parçalanma baş vermiş, həmin vaxt Fətəli xan Xoyski hökuməti ilə birgə Behbud xan da tutduğu vəzifədən istefa vermişdir. Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Azərbaycan Xalq Komissarları Sovetinin sədri Nəriman Nərimanov Behbud ağanı işlə təmin etmiş, qısa zamanda Zaqafqaziya xari- ci ticarət müvəkkili təyin etmişdir. Rus hökumətinin əsarətindən qurtarmaq üçün ölkəni tərk etmək qərarına gələn Behbud ağa xanımı Tamara Cavanşir, qardaşları Surxay xan və Cəmşid xan- la birgə 1921-ci ildə neft-mədən ava- danlığı almaq adı ilə Almaniyaya yola düşmüşdür. İstanbula gələn Behbud ağa Əhməd bəy Ağayevin qonağı ol- muşdur.
Görkəmli dövlət xadimi, maarifpərvər ziyalı Behbud ağa Ca- vanşir 1921-ci il iyul ayının 18-də İs- tanbulun “Pera-Palas” otelinin önündə “Daşnaksütun” partiyasının üzvü və Ermənistan ordusunun keçmiş əsgəri Misak Torlakyan tərəfindən qətlə yetirilmişdir. Qatil həbs edilsə də cəzasız qalmış, ermənilər tərəfindən Türkiyədən uzaqlaşdırılmışdır. Ə d ə b i y y a t Behbud xan Cavanşi- rin məhkəmə prosesi /Müqəddimənin müəllifi və türk nəşrləri əsasında işləyib hazırlayan V.Quliyev; elmi məsləhətçi. E.Mahmudov; red. A.Rüstəmli.- Bakı: Ozan, 2008.- 352 s. Çingizoğlu, Ə. Beh- bud ağa Azad ağa oğlu //Çingizoğlu Ə. Cavanşir eli: Sarıcalılar.- Bakı, 2015.- S. 111-112. Əliyeva, İ. Cavanşir nəslinin nazir oğlu: Erməni terroru- nun qurbanları /İ.Əliyeva //Azərbaycan.- 2015.- 9 avqust.- S.5. Qəribov, M. Behbud xan Cavanşir: Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin görkəmli ictimai-siyasi xadimi erməni terrorunun qurbanı olub /M.Qəribov //Respublika.- 2015.- 11 yanvar.- S.7. Quliyeva, S. İstiqlal yolunun şanlı mücahidləri - Cümhuriyyət dövrünün dövlət və hökumət xadimləri /S.Quliyeva //525-ci qəzet.- 2015.- 21 may.- S.6. Dövlət xadimi Behbud ağa Cavanşir 1877-1921 Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|