Teqvim-2017. pdf
Siyasət.Hüquq.Hərbi iş 105
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ə d ə b i y y a t
- Bağır Seyidzadə 1912-1968 390
- İ n t e r n e t d ə
389 Siyasət.Hüquq.Hərbi iş 105 illiyi 2017 Bağır Mirqasım oğlu Seyidzadə 1912-ci ildə qədim Azərbaycan şəhəri İrəvanda anadan olmuşdur. Kiçik yaşla- rından zəhmətə qatlaşan bu yeniyetmə 14 yaşında Bakıda toxuculuq fabrikində əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Lakin ali təhsil almaq istəyən gənc 1926-cı ildə Bakıda axşam işçi fakültəsində (rab- fak) oxumuş, gündüzlər isə fabrikdə işləmişdir. Dörd ildən sonra işçi fakültəsini müvəffəqiyyətlə bitirmiş və bir neçə ay “Kəndli” qəzetində korrek- tor kimi çalışmışdır. 1930-cu ildə keçmiş Azərbaycan Sənaye İnstitutuna (indiki Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti) da- xil olmuş, neft texnologiyası fakültəsində neft emalı sahəsində mühəndis-texnoloq ixtisası üzrə təhsil almışdır. İnstitutda oxuyarkən 1932-ci ildən “Gənc işçi” qəzetində tərcüməçi, məsul katib, re- daktor və şöbə müdiri vəzifələrində işləmişdir. 1940-cı ildə Azərbaycan Gənclər İtti- faqı Komitəsinin üzvü, sonra təbliğat və təşviqat üzrə MK katibi və büro üzvü se- çilmiş, 1943-1944-cü illərdə Azərbaycan Komsomolu Mərkəzi Komitəsinin ikin- ci katibi olmuşdur. Uzun illər respublikada rəhbər vəzifələrdə çalışmışdır. Moskvada ali diplomatiya kurslarını bitirdikdən sonra İranda (Cənubi Azərbaycanda), Maku- da SSRİ-nin vitse-konsulu, sovet hərbi hissəsində komissar işləmiş, Təbriz şəhərində baş konsul vəzifəsini icra etmişdir. Cənubi Azərbaycanda milli hökumətin qurulmasında böyük xidməti olmuş, sonralar İran milli hökumətinin ali mükafatı “21 Azər” ordeni ilə təltif edilmişdir. Təbrizdə konsulluq bağlandıqdan sonra B.Seyidzadə 1948-ci ilin dekabr ayında Bakıya qayıtmış, 1949-cu ilin fevralında Azərbaycan Kinematoqrafiya naziri vəzifəsinə təyin olunmuşdur. Onun nazir olduğu dövrdə “Bakı” kinostudiyasında Bakı neftçilərinin fəaliyyətindən bəhs edən “Bakının işıq- ları” bədii, müxtəlif mövzularda istehsal olunmuş “Böyük yol”, “Hədiyyə xal- çası”, “Quba bağlarında”, “Tərtərçay vadisində”, “Mingəçevir”, “Sovet Naxçı- vanı”, “Yeni həyat qurucuları”, “Əməyə eşq olsun!”, “Gədəbəyin sərvəti”, “Ab- şeronun ocaqları”, “Səhər nəğməsi”, “Sovet Azərbaycanı”, “Azərbaycanın müalicə ocaqları”, “Elmlə dostluq şəraitində”, “Arazın sahillərində”, “Gözlərinizi qoruyun”, “Xəzər neftçiləri haqqında dastan” və s. sənədli və elmi- kütləvi filmlər çəkilmışdir. 1960-cı ildə “Xəzər neftçiləri haq- qında dastan” və “Dənizi fəth edənlər” sənədli-bədii filmlərinə görə yaradıcı qrupun bir neçə üzvü Lenin mükafatına layiq görülmüşdür. 1958-ci ildə Mədəniyyət naziri- nin müavini vəzifəsində işləmişdir. O, “Görkəmli adamların həyatı” silsiləsindən bir sıra əsərləri Azərbaycan dilinə tərcümə etmişdir. “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adına layiq görülmüş, “Qırmızı Əmək Bayrağı” və “Şərəf nişanı” ordenləri, bir sıra medallarla təltif edilmişdir. Ensiklopedik biliyə malik olan görkəmli ictimai xadim Bağır Seyidzadə 1968-ci ildə Bakıda vəfat etmiş və Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir.
390 Mədəniyyət.Maarif.Təhsil 175 illiyi Ağa Musa Nağıyev 1842/49-1919 2017 Ağa Musa Hacı oğlu Nağıyev 1842/49- cu ildə Bakının Biləcəri kəndində sa- man satmaqla məşğul olan Hacı Nağının ailəsində dünyaya göz açmışdır. 11 yaşın- dan ailəsinə kömək etmək məqsədilə çalış- mağa başlamış, hambalçılıq etmişdir. Var- dövlət sahibi olana qədər ağır bir həyat yolu keçmişdir. O, üç-beş qəpiyə ona-buna daşıdığı şələlərin pulunu yığıb Balaxanı- da neft təbəqələri dayazda yerləşən, quyu qazdırmaq nisbətən asan olan yerdə bala- ca sahə almış, nəhayət, tale üzünə gülmüş, neft quyusunun fontan vurması nəticəsində milyonçu olmuşdur. 1887-ci ildə “Musa Nağıyev” adlı nefta- yırma firmasını təsis etmişdir. 1891-ci ildə Ağa Musa Nağıyev Bakı Neft Sənayeçiləri Qurultayı şurasının, Bakı Ağ Neft Zavod- ları İttifaqının və Sərəncam Komitəsinin üzvü olmuşdur. 1893-cü ildə Ağa Musa Nağıyev I gildiya taciri vəsiqəsini almış- dır. Ağa Musa Nağıyev 1898-1899-cu illərdə daha bir neftayırma zavodu quraş- dırmışdır. 1904-1908- ci illərdə Ağa Mu- sanın neft buruqlarından əldə etdiyi qara qızılın miqdarı 12,3 mln. puda, 1908-ci ilin sonunda isə 13 mln. puda çatmış və o, bu sahədə rekord vurmuşdur. 1909-cu ildə “Zaqafqaziya balıq sənayesi cəmiyyətinin” təsisçisi olmuşdur. Neft milyonçusu kapitalına və tikdir- diyi binalarının sayına görə Bakı mil- yonçuları arasında seçilmişdir. Məhz bu keyfiyyətlərinə görə Rusiya çarı II Nikolay onu “Neft kralı” adlandırmış, III dərəcəli “Müqəddəs Stanislav” ordeni, 1910-cu ildə isə “Zolotaya şeynaya Andreyevskoy lentoy” medalı (Andreyev lenti ilə boğaz- dan asılan qızıl medal) ilə təltif etmişdir. Ağa Musa Nağıyev tikdirdiyi arxitek- tur binaları ilə Azərbaycanı dünyaya tanıt- dırmışdır. Binalarının üzərindəki firması- na məxsus emblema “MN” və ya “AM”, “Venzel” (daş kitabə) təsvir olunmuşdur. Aga Musa Nağıyevin vərəm xəstəliyi səbəbindən dünyadan erkən köçən oğlu Ağa İsmayılın xatirəsinə tikdirdiyi məşhur “İsmailiyyə”nin əsası 1907-ci ildə qoyul- muşdur. 1913-1920-ci illərdə Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətinin qərargahı kimi istifadə olunan bina, hal-hazırda AMEA- nın Rəyasət Heyətinin binası kimi istifadə edilir. Bakının memarlıq incilərindən sa- yılan binanın memarı İosif Ploşko olmuş- dur.
Çoxlu sayda mədəni məişət obyektləri tikdirmiş, yüzlərlə yoxsul ailəni himayəyə götürmüş, hər il 25 müsəlman qızının ib- tidai sinifdə oxuması üçün iri məbləğdə ianə ayırmışdır. 35 yoxsul ailə başçısının vəsiyyətinə əməl edib dəfnlərini Kərbəlada keçirmiş, şəxsi vəsaiti hesabına çoxlu sayda soydaşlarımızın təhsil almalarında vasitəçi olmuşdur. Bakıya və eləcə də Qara şəhərə həyat rəmzi sayılan Şollar suyunun çəkilməsində böyük məbləğ sərf etmişdir. Ağa Musa Nağıyev 1919-cu il mart ayının 4-də Bakıda vəfat etmiş- dir. Vəsiyyətinə əsasən Kərbəlada dəfn edilməli olan M.Nağıyev imkansızlıq uc- batından “Çəmbərəkənd” qəbiristanlığında dəfn olunmuşdur. Milyonçunun nəşi yal- nız 1998-ci ilin 23 iyulunda nəvəsi Dilarə xanımın və xeyriyyəçi Axund Hacı Əvəzin təşəbbüsü ilə Biləcəri qəbiristanlığında əbədi məzara qovuşmuşdur. Qəbrin üstü oğlunun xatirəsinə tikdirdiyi İsmailiyyə binasının maketi əsasında tərtib edilmiş- dir.
Xeyriyyəçi Ə d ə b i y y a t Nağıyeva, D. Xalq üçün ömrünü şam kimi əridən...: (Ağa Musa Nağıyev haq- qında xatirələr və faktlar) /Dilarə Nağıyeva.- Bakı: 2007.- 248 s. Nağıyeva, D. Zamanın sorağında: milyonçu Ağa Musa Nağıyevin fəaliyyəti və xeyriyyəçiliyi haqda /Dilarə Nağıyeva; elmi red. A.Həşimov; red. K.Muxtarqızı.- Bakı: Elm, 2011.- 229, [3] s. Tahirqızı, Ü. Milyonlar içində keçmiş ömür: Ağa Musa Nağıyev Bakıda xeyli binalar tikdirib /Ülviyyə Tahirqızı //Xalq cəbhəsi.- 2013.- 13 sent- yabr.- S.13. İ n t e r n e t d ə http://anl.az/el/n/nd_xu- oshke.pdf http://web.anl.az/el/n/ nd_xuoshke.pdf http://anl.az/el/Kitab/Azf- 268536.pdf http://www.anl.az/down/ meqale/xalqcebhesi/2013/ sentyabr/325725.htm Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|