393
Kimya.Biologiya.Tibb
110
illiyi
Aliyə Rüstəmbəyova
1907-1942
2017
Aliyə Fətulla qızı Rüstəmbəyova
1907-ci ildə Şuşada anadan olmuş-
dur. Hələ kiçik yaşlarında ikən ailələri
Bakıya köçmüşdür. Atası Fətulla
Rüstəmbəyov neft sənayesində çalış-
mış, savadlı mühəndis-texnoloq kimi
Azərbaycanda neft sənayesinin yenidən
qurulmasının təşkilatçılarından biri ol-
muşdur. Aliyə Bakıdakı 3 saylı orta
məktəbi bitirmiş, Azərbaycan Tibb İns-
titutuna daxil olmuşdur. Təhsilini 1-ci
Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq)
Tibb İnstitutunda davam etdirmiş və
bu ali məktəbi fərqlənmə diplomu
ilə bitirmişdir. Özbəkistana işləməyə
göndərilmiş, 1938-ci ildə təcrübəli
həkim-terapevt kimi Moskvaya ça-
ğırılmış, Həkimləri Təkmilləşdirmə
İnstitutunda çalışmış, elmi tədqiqatlar
aparmışdır.
A.Rüstəmbəyovanın müharibə
həyatı 1939-cu ildən başlamışdır. Sovet
İttifaqı ilə Finlandiya arasında gedən
müharibədə həkim kimi cəbhəyə, Ka-
reliya bərzəxində gedən döyüşlərə
göndərilmişdir. 1940-cı ilin martında
Aliyə Rüstəmbəyova Moskvaya qa-
yıtmışdır. 1941-ci il iyun ayının 22-də
isə faşist Almaniyası ilə Sovet İttifaqı
arasında dəhşətli müharibə başlayanda
Aliyə yenidən cəbhəyə getmiş, Voloko-
lamsk şəhərində yerləşən Qırmızı Ordu
hissələrindən birinin tibb-sanitar batal-
yonuna hərbi həkim təyin olunmuşdur.
O, əvvəlcə Moskva ətrafında, sonra
Smolensk-Bryansk cəbhə xəttində tibb-
sanitar batalyonunda çalışmış, yüzlərlə
yaralı əsgəri ölümdən xilas etmişdir.
1941-ci ilin dekabrında ağır
döyüşlərin birində yaralanmış və əsir
düşmüşdür. Almanlar onun həkim oldu-
ğunu bilib, ondan həkim kimi istifadə
etmək istəmiş, o isə əsirlikdən qaçmaq
və partizanlara qoşulmaq üçün vaxt və
imkan qazanmaq məqsədilə almanların
təklifi ilə razılaşmışdır. Cəsur və qorx-
maz partizan həkim 1942-ci ilin fevra-
lında bir qrup əsir döyüşçü ilə əsirlikdən
qaçmış, Smolensk meşələrində “De-
duşka” adlı partizan dəstəsində çalış-
mışdır. 1942-ci ilin yayında almanlar
öz hərbi hissələrini birləşdirərək par-
tizan dəstələri üzərinə yeni qüvvələr
göndərmiş, düşmənə ciddi müqavimət
göstərən partizanlar çox ciddi itki
vermişlər. 1942-ci il iyunun axırlarında
həmin qanlı döyüşlərin birində Aliyə
Rüstəmbəyova qəhrəmancasına həlak
olmuşdur.
Ulu öndər Heydər Əliyev vaxtilə
Aliyə Rüstəmbəyova haqqında yüksək
fikirlər söyləmişdir. 1972-ci ildə “Okt-
yabr” jurnalının 6-cı sayında ümummilli
lider Heydər Əliyevin A.Rüstəmbəyova
haqqında dediyi bu sözlər qeyd olunub:
“Mən Smolensk vilayətində partizan
dəstələrindən birində döyüşən şərəfli
azərbaycanlı qızı, hərbi həkim Aliyə
Rüstəmbəyovanın igidliyini yüksək
dərəcədə səciyyəvi hesab edirəm”.
Azərbaycanın vətənpərvər qızının
qəhrəmanlığı ədəbiyyat və incəsənət
nümayəndələrinin də nəzər-diqqətindən
kənarda qalmamışdır. Şairə Mirvarid
Dilbazi 1972-ci ildə “Partizan Aliyə”
poemasını yazmış, heykəltəraş Aslan
Rüstəmov 1962-ci ildə onun büst-
portretini hazırlamışdır.
Ə d ə b i y y a t
Aliyə Rüstəmbəyova
//Azərbaycanlılar Beloru-
siya uğrunda döyüşlərdə
/tərt. ed. N. Qılınclı; [red.:
U.Bədəlova, T.Nəbiyeva].-
Bakı, 2010.- S.170-172.
Rüstəmbəyovların iki gənc
istedadı?: Partizan həkim
Aliyə //Azadlıq.- 2013.- 8
sentyabr.- S.14.
Tahirqızı, Ü. Həkim,
partizan və döyüşçü…:
“Deduşka”nın şuşalı
qəhrəman qızı /Ü.Tahirqızı
//Xalq cəbhəsi.- 2013.- 7
dekabr.- S.14.
Hərbi həkim
394
Kitabxanaşünaslıq.Biblioqrafiyaşünaslıq
85
illiyi
Gədəbəy Rayon Mərkəzi Kitabxanası
1932
2017
Gədəbəy rayonunda ilk dəfə kitab-
xana (qiraətxana) çox az nüsxə kitabla
1932-ci ildə yaradılmışdır. Gədəbəy
Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana
Sistemi 1978-ci ildə təşkil olunmuşdur.
1981-ci ildə rayon mərkəzi kitabxana-
sı əsasında mərkəzləşdirilmiş sistemdə
birləşdirilmişdir.
1985-ci ilə qədər rayonda cəmi 69
kitabxana fəaliyyət göstərmişdir. Hazır-
da Gədəbəy Rayon Mərkəzləşdirilmiş
Kitabxana Sistemi üzrə 75 kitabxana
fəaliyyət göstərir. Onlardan 1 mərkəzi,
1 uşaq, və 73 kənd kitabxana filial-
larından ibarət olan şəbəkəni özündə
birləşdirir.
Rayon MKS-nin ümumi ki-
tab fondu 2014-ci ildə 341.167 nüsxə
təşkil etmişdir. O cümlədən Azərbaycan
dilində kiril qrafikası ilə 180.658, la-
tın qrafikası ilə 144.461 və rus dilində
16.048 nüsxədir. Mərkəzi kitabxananın
kitab fondu 10.640, uşaq şöbəsinin kitab
fondu 9.747 və kənd kitabxanalarının fi-
liallarının fondu isə 320.780 nüsxədən
ibarətdir. Gədəbəy rayon mərkəzi ki-
tabxanası hər bir oxucuya fərdi yanaş-
ma yolu ilə maksimum oxucu cəlbinə
nail olmuşdur. Belə ki, 2014-ci ildə
Mərkəzi kitabxanadan 30.850 nəfər
oxucu istifadə etmişdir ki, onlara da
431.500 nüsxə kitab verilmişdir. MKS-
in işçilərinin sayı 232 nəfərdir.
Ə d ə b i y y a t
Gədəbəy Rayon
Mərkəzləşdirilmiş
Kitabxana Sistemi
//Azərbaycan Kitab-
xana Ensiklopediya-
sı /AR MdTN; Azərb.
Milli Kitabxanası; lay.
rəh. Ə.Qarayev; baş
red.K.Tahirov; elmi red.A.
Xələfov və b..-Bakı, 2015.-
S.245.
www.gadabey.cls.az
Quba Rayon Mərkəzi Kitabxanası
1932
Quba Rayon Mərkəzi Kitabxanası
1932-ci ildə yaradılmışdır. Bu dövrədək
müxtəlif formalarda qiraətxanalar, ki-
tabxanalar da faəliyyət göstərmişdir.
Quba Rayon Mərkəzləşdirilmiş Ki-
tabxana sistemi 1978-ci ildə təşkil
edilmişdir. MKS-ə 1 Mərkəzi Kitab-
xana, 1 şəhər, 89 qəsəbə və kənd ki-
tabxana filialı daxildir. 2002-ci ildə
Quba Rayon Mərkəzi Kitabxanasında
kənd rayonları arasında ilk dəfə olaraq
Resurs-İnformasiya Mərkəzi - Kom-
püter zalı açılmışdır. MKS 2003-cü
ildə fəaliyyət dairəsinə görə II qrupa
keçirilmişdir.
MKS “Mədəniyyət haqqında”, “Ki-
tabxana işi haqqında” Qanunları, Res-
publika Prezidentinin kitabxana işi ilə
bağlı bütün qərar və sərəncəmlarını,
digər direktik sənədləri rəhbər tutaraq
fəaliyyət göstərir.
2014-cü ildə MKS-in ümumi ki-
tab fondu 614 min nüsxə, oxucu-
ların sayı 30 min nəfər olmuşdur.
Mərkəzləşdirilmiş kitabxanada Wi-
Fi zonası yaradılmış və oxucuların
istifadəsinə verilmişdir. MKS-də 145
işçi çalışır.
Ə d ə b i y y a t
Quba Rayon
Mərkəzləşdirilmiş
Kitabxana Sistemi
//Azərbaycan Kitabxana
Ensiklopediyası /AR MdTN;
Azərb.Milli Kitabxanası;
lay. rəh. Ə.Qarayev; baş
red.K.Tahirov; elmi red.A.
Xələfov və b..- Bakı, 2015.-
S.390.
www.guba.cls.az
85
illiyi