61
Mədəniyyət.Maarif.Təhsil
85
illiyi
Аğаmusа Ахundоv
1932-2015
FEVRAL
Ağamusa Ağası oğlu Axundov
1932-ci il fevral ayının 2-də Kürdəmir
şəhərində anadan olmuşdur. Orta
məktəbi bitirdikdən sonra 1950-1955-
ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universi-
tetinin filologiya fakültəsində ali təhsil
almış, 1955-1958-ci illərdə isə univer-
sitetin aspiranturasında təhsilini davam
etdirmişdir.
Əmək fəaliyyətinə 1958-ci ildən
etibarən Azərbaycan Dövlət Univer-
sitetinin filologiya fakültəsində başla-
yan Ağamusa Axundov 1990-cı ilədək
müəllim, baş müəllim, dosent, profes-
sor, kafedra müdiri və dekan vəzifələrini
tutmuşdur. Universitetdə çalışmaqla ya-
naşı o, 1959-1965-ci illərdə Azərbaycan
Dövlət Dillər İnstitutunda ikinci ali
təhsil almışdır.
Ağamusa Axundov 1990-cı ildən
2011-ci ilədək Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik
İnstitutunun direktoru və eyni zaman-
da 2001-2011-ci illərdə Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının Huma-
nitar və İctimai Elmlər Bölməsinin
akademik-katibi işləmişdir. O, 2011-ci
ildən ömrünün sonunadək Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyasının müşaviri
olmuşdur.
Ağamusa Axundov 1958-ci ildə filo-
logiya elmləri üzrə namizədlik, 1964-
cü ildə doktorluq dissertasiyalarını
müdafiə etmiş, 1967-ci ildə professor
elmi rütbəsini almışdır. 2001-ci ildə
Azərbaycan Milli Elmlər Akademi-
yasının müxbir üzvü, 2007-ci ildə isə
həqiqi üzvü seçilmişdir. 1981-ci ildən
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü-
dür.
Türk dillərinin səs quruluşu və
təbiətindən irəli gələn bəzi səciyyəvi
qanunauyğunluqların üzə çıxarılma-
sı Ağamusa Axundovun əsas elmi
nailiyyətləri sırasındadır. Onun iyirmi
ildən artıq baş redaktor olduğu dövrdə
beynəlxalq “Türkologiya” jurnalı öz
nüfuzunu daha da artırmışdır.
Ağamusa Axundov bu illər
ərzində Bakı Dövlət Universitetində
yüksəkixtisaslı kadrların hazırlanması-
na böyük qüvvə sərf etmişdir. Alimin
yetirmələri bu gün ölkənin elmi-mədəni
həyatında uğurla çalışırlar.
Ağamusa Axundovun çoxillik axta-
rışlarının nəticələri ölkədə və onun hü-
dudlarından kənarda 500-dən çox elmi
əsərdə, 30-dan artıq kitabda, monoqrafi-
ya və dərsliklərdə əksini tapmışdır. Ali-
min rəhbərliyi ilə 40-dək fəlsəfə dok-
toru və elmlər doktoru hazırlanmışdır.
İştirakçısı olduğu mötəbər beynəlxalq
simpozium, konfrans və forumlarda
konseptual xarakterli çıxışları ilə Ağa-
musa Axundov Azərbaycan elminə
şöhrət qazandırmışdır. O, 1965-1966-cı
illərdə Misirə ezam edilərək Qahirənin
Eyn-Şəms Universitetində Azərbaycan
dili və ədəbiyyatından mühazirələr oxu-
muşdur.
Akademik Ağamusa Axundovun
Azərbaycan dilçiliyi sahəsində mühüm
xidmətləri və səmərəli elmi-pedaqoji
fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilmişdir.
O, 1986-cı ildə “Azərbaycan dilinin fo-
netikası” əsərinə görə Dövlət Mükafatına
layiq görülmüş, 1990-cı ildə “Əməkdar
elm xadimi” fəxri adını almışdır. 2000-
ci ildə müstəqil Azərbaycan Respubli-
kasının ali mükafatlarından “Şöhrət”
ordeni ilə təltif edilmişdir.
Ağamusa Ağası oğlu Axundov 2015-
ci il sentyabr ayının 5-də vəfat etmiş,
Bakıda II Fəxri Xiyabanda dəfn edil-
mişdir.
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan dilinin
izahlı lüğəti: bircild-
lik /A.Axundov; red.
E.Abdullayeva.-Bakı:
Elm, 2005.- 452 s.
Dil və ədəbiyyat: 2 cilddə
/A.Axundov.-Bakı: [s. n.],
2003.- C.I.-660 s.;C.II.-
2003.- 438 s.
Ümumi dilçilik: Dilçi-
liyin tarixi, nəzəriyyəsi
və metodları: ali məktəb
tələbələri üçün dərslik
/A.Axundov.- Bakı: Şərq-
Qərb, 2006.- 280 s.
Böyük insan, vətənpərvər
alim və ictimai xadim:
[akademik Cəlal Əliyev
haqqında] /A.Axundov
//Elm.- 2013.- 30 may.-
S.10.
Ağamusa Ağası oğlu
Axundov: biblioqrafik
göstərici = Агамуса
Агаси оглы Ахундов:
библиографический
указатель /AMEA
Mərkəzi Elmi Kitabxana;
tərt. Ə.Əfəndiyev; red.
Z.Əliyeva.- Bakı: Elm,
2002.- 160 s.
İ n t e r n e t d ə
http://www.anl.az/
down/meqale/elm/2013/
may/314027.htm
static.bsu.az/w8/
Folklorwunasliq/.../140-
143.pd...
Akademik
2
62
90
illiyi
Cahangir Vahid oğlu Qəhrəmanov
1927-ci il fevral ayının 10-da Qəbələ
bölgəsində doğulmuşdur. 1945-ci ildə
Bakı şəhəri 132 saylı orta məktəbi bitir-
mişdir. 1945-1950-ci illərdə ADU-nun
(indiki BDU) şərqşünaslıq fakültəsində
təhsil almışdır. 1951-1955-ci illərdə
M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət
Universitetinin aspirantı olmuşdur. 1955-
ci ildə “Azərbaycan ədəbi dilində fəlsəfə
terminləri” mövzusunda namizədlik dis-
sertasiyası müdafiə etmişdir.
1955-1960-cı illərdə M.F.Axundov
adına Azərbaycan Pedaqoji Rus
dili və Ədəbiyyatı İnstitutunda baş
müəllim, dosent, 1960-1967-ci illərdə
Azərbaycan Elmlər Akademiyası Res-
publika Əlyazmalar Fondunun baş elmi
isçisi işləmişdir. 1962-1963-cü illərdə
Daşkənd, Moskva və Bakıda mətnşünas
və kataloqşünasların Ümumittifaq
müşavirələrində məruzələrlə çıxış et-
mişdir. 1967-1972-ci illərdə Respublika
Əlyazmalar Fondunun Yazılı abidələrin
tədqiqi və nəşri şöbəsinin müdiri olmuş-
dur. 1969-cu ildə doktorluq dissertasiya-
sını müdafiə etmişdir. 1970-ci ildə SSRİ
Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fər
manı
ilə “Fədakar əməyə görə” yubiley me-
dalı ilə təltif edilmişdir. 1971-1972-ci
illərdə Azərbaycan Elmlər Akademi-
yası Respublika Əlyazmalar Fondunun
direktor müavini, 1972-1995-ci illərdə
(1986-cı ildən Əlyazmalar İnstitutu)
direktoru olmuşdur. 1974-cü ildə ona
Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən
professor elmi rütbəsi verilmişdir.
İmadəddin Nəsiminin əsərlərinin tənqidi
mətnini hazırladığına gorə SSRİ Xalq
Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin bü-
rünc medalını almışdır. 1975-1995-ci
illərdə Azərbaycan Elmlər Akademiyası
Şərqşünaslıq, Dilçilik, Ədəbiyyat ins-
titutlarında filologiya elmləri namizədi
və doktoru alimlik dərəcələri verən ixti-
saslaşdırılmış müdafiə şuralarının üzvü,
Əlyazmalar İnstitutunda mətnşünaslıq
ixtisası üzrə mudafiə şurasının sədri, ila-
hiyyat elmləri namizədi alimlik dərəcəsi
verən müdafiə şurasının üzvü olmuşdur.
SSRİ Elmlər Akademiyasının
“Памятники письменности Востока”
seriyasından nəşrlərinin, “Cоветская
тюркология” jurnalı, “Ədəbiyyat
və incəsənət” qəzeti, “Архивы
Aзербайджана” jurnalı və Azərbaycan
Elmlər Akademiyası İctimai Elmlər
uzrə Elmi İnformasiya Mərkəzinin re-
ferativ xarici ədəbiyyat məcmuəsi fi-
lologiya və incəsənət seriyasının re-
daksiya heyətlərinin üzvü, Azərbaycan
Elmlər Akademiyası Əlyazmalar İns-
titutu kataloqlarının, “Əlyazmalar
xəzinəsində” elmi əsərlər toplusunun və
“Keçmişimizdən gələn səslər” büllete-
ninin baş redaktoru olmuşdur.
1982-ci ildə Azərb
aycan SSR Ali
Soveti Rəyasət Heyətinin Fərmanı ilə
ona Azərbaycan SSR-in “Əməkdar elm
xadimi” fəxri adı verilmişdir. “Sərəf ni-
şanı” ordeni, “Əmək veteranı” medalı
ilə təltif olunmuşdur.
Cahangir Qəhrəmanov 1995-ci il
iyun ayının 26-da Bakı şəhərində vəfat
etmişdir.
Cahangir Qəhrəmanov
1927-1995
Mədəniyyət.Maarif.Təhsil
Ədəbiyyatşünas
FEVRAL
10
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan tarix və
mədəniyyət abidələrini
mühafizə cəmiyyəti
/mətnin müəl. və tərt.
C.Qəhrəmanov.- Bakı:
İşıq, 1991.-35 s.
Nəsimi divanının leksi-
kası /C.Qəhrəmanov;
red.: C.Əfəndiyev,
Ə.Xanbabayeva;
AzSSR EA, Respublika
Əlyazmaları Fondu.- Bakı:
Elm, 1970.-564, [4] s.
Praktiki transfoneliterasi-
ya işləri /C.Qəhrəmanov;
AMEA, M.Füzuli adına
Əlyazmalar İn-tu.- Bakı:
Nurlan, 2007.- 284 s.
Yusif Məddah. “Vərqa
və Gülşah”: XIV əsr
Azərbaycan yazılı abidəsi.
Mətn və qrammatik
oçerk /C.Qəhrəmanov,
Z.T.Hacıyeva; AzSSR EA
Əlyazmalar İn-tu.-Bakı:
Elm, 1988.- 184 s.
İ n t e r n e t d ə
https://az.wikipedia.org/.../
Cahangir_Qəhrəman...
www.elyazmalarinstitutu.
com/.../cahangir_qahr...