125
Teatr. Kino
70
illiyi
Vaqif Əsədov
1947
APREL
Vaqif Firudin oğlu Əsədov 1947-
ci il aprel ayının 5-də Naxçıvan
şəhərində anadan olmuşdur. 1965-ci
ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İns-
titutunun aktyorluq fakültəsinə daxil
olmuş, 1969-cu ildə oranı bitirmişdir.
1981-ci ilə qədər Naxçıvan Dövlət
Musiqili Dram Teatrında aktyor kimi
çalışmış, 1981-ci ildən isə teatrın re-
jissoru və baş rejissoru olmuşdur.
Rejissor kimi onun Naxçıvan teat-
rında hazırladığı “Medeya” tamaşası
uğurlu tamaşa kimi vaxtı ilə Moskva
televiziyası ilə nümayiş etdirilmişdir.
O, C.Məmmədquluzadə adına Nax-
çıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı-
nın səhnəsində P.Messianinin “Sükut
divarı” (1980), Ə.Əylislinin “Mənim
nəğməkar bibim” (1984), “Qiymətli
qafiyələr” (1985), Sofoklun “Elekt-
ra”, Y.O’Nilin “Qarağaclar altında
məhəbbət” (1987); H.Cavid adına
Naxçıvan Poeziya Teatrında “Azər”,
“Mənim tanrım gözəllikdir, sevgidir”,
“Yenə o bağ olaydı” əsərlərinə uğurlu
quruluş vermiş və özünün fərdi üslu-
bunu formalaşdırmışdır.
Rejissor 1989-cu ildə C.Cabbarlı
adına İrəvan Dövlət Azərbaycan
Dram Teatrında, həmin ildən də
Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçı-
lar Teatrında quruluşçu rejissor kimi
fəaliyyət göstərir. V.Əsədovun Dövlət
Gənc Tamaşaçılar Teatrında hazırladı-
ğı İ.Coşğunun “Açıl, bənövşəm açıl”,
A.Həsənzadənin “Mağara”, “Oxu bül-
bül” kimi əsərləri gənclərin sevdiyi ta-
maşalara çevrilmişdir.
Vaqif Əsədov 1992-ci ildə Zəlimxan
Yaqubun “Göyçə dərdi” poemasına
“Didərginlər” adı ilə, 1994-cü ildə Sü-
leyman Rəşidinin “Mənim Ərdəbilim”
komediyasına, 1997-ci ildə Şahin
Cəbrayılovun “Sehrli alma” nağıl-
pyesinə, Hidayətin “Məhəbbət yaşayır
hələ?!” pyesinə quruluş vermişdir.
V.Əsədov aktyor kimi də bir çox
yaddaqalan obrazlar yaratmışdır.
Eyni zamanda bir sıra irimiqyaslı,
dövlət səviyyəli tədbirlərin quruluşçu
rejissoru və ssenari müəllifi olmuşdur.
Belə tədbirlərdən görkəmli ədiblər
Cəlil Məmmədquluzadə və Hüseyn
Cavidin 120 illik yubileylərini, ümum-
milli lider Heydər Əliyevin və oftal-
moloq alim Zərifə xanım Əliyevanın
80 illik yubileylərini, Xalq şairi Səməd
Vurğunun 100 illik yubileyini, “Yeni
teatr” gənc rejissorların ümumres-
publika festivalının açılış və bağlanış
mərasimlərini qeyd etmək olar.
Vaqif Əsədovun fəaliyyəti və ya-
radıcılığı dövlət tərəfindən yüksək
qiymətləndirilmiş, o, 1986-cı ildə
“Şərəf nişanı” ordeni ilə təltif edilmiş,
1978-ci ildə “Əməkdar artist”, 2006-
cı ildə isə “Xalq artisti” fəxri adlarına
layiq görülmüşdür.
Rejissor 2
005-ci ildən Prezident
təqaüdçüsüdir.
Ə d ə b i y y a t
Gənc Tamaşaçılar
Teatrında “Məhv olmuş
gündəliklər”: doqquz il
sonra yeni quruluşda:
Rejissorla müsahibə
/Vaqif Əsədov; müsah.
apardı Reyhan İsayeva
//Mədəniyyət.-2011.- 2
sentyabr.- S.7.
İsayeva, R. “Qaraca
qız” yeni quruluşda:
rejissor, Xalq artisti Vaqif
Əsədovun quruluş verdiyi
eyniadlı tamaşa Gənc
Tamaşaçılar Teatrında
oynanıldı /Reyhan İsaye-
va //Mədəniyyət.- 2013.-
6 fevral.- S.10.
5
Rejissor
126
Teatr.Kino
110
illiyi
Fatma Qədri
1907-1968
APREL
Fatma Qədir qızı Qədri 1907-cı il
aprel ayının 14-də Rusiyanın Odessa
şəhərində doğulmuşdur. On dörd ya-
şında ailəsi ilə Bakıya köçən Fatma
Bakı Dövlət Teatr Texnikumuna da-
xil olmuşdur. Məktəbin ilk direktoru
Şövkət Məmmədova ona analıq qayğı-
sı göstərmiş, A.Tuqanov, A.Muradov,
V.Sladkonevsev kimi böyük təcrübəyə
malik teatr xadimlərindən dərs almışdır.
Teatr məktəbi ilə paralel Ali Qadın Pe-
daqoji İnstitutunda da təhsilini davam
etdirmişdir.
Azərbaycanda ilk professional teatr
təhsili görmüş qadın aktrisadır. 1923-
1926-cı illərdə Azərbaycan Teatr Tex-
nikumunun ilk buraxılışında aktyor dip-
lomu almışdır. Bakı Türk İşçi Teatrının
məktub-tələbnaməsinə əsasən həmin
kollektivə təyinat almışdır. 1933-cü ilin
yanvarında Türk İşçi Teatrı ədalətsiz
qərarla Gəncə şəhərinə köçürülmüş,
Fatma Qədri bir müddət orada işləmiş,
1935-ci ilin payızından Bakıya qayıda-
raq ömrünün sonunadək Milli Dram Te-
atrında işləmişdir.
Fatma xanım həm də pedaqoji
fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. 1933-cü
ildə Teatr Texnikumunda, Azərbaycan
Dövlət Konservatoriyasında, 1946-
cı ildən isə Teatr İnstitutunda aktyor
sənətindən dərs demişdir.
Görkəmli səhnə xadimi Böyük
Vətən müharibəsi illərində hərbi hos-
pitallarda, xəstəxanalarda səhnəciklər
təşkil etmişdir. Uzun illər hazırkı Bakı
Dövlət Universitetində dram dərnəyinin
rəhbəri olmuşdur.
Klassik və çağdaş milli dramatur-
giya nümunələrində yaratdığı obrazlar
onun yaradıcılığında necə layiqli yer
tutmuşsa, tərcümə əsərlərində ifa etdi-
yi səhnə surətləri də bir o qədər dəyərli
olmuşdur. Aktrisa Səməd Vurğunun
“Vaqif” (Xuraman), “Fərhad və Şirin”
(Şirin və Məryəm), “İnsan” (Amaliya),
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Pəri
Cadu” (Hafizə), “Köhnə dudman” (Baş
hərəm), Cəfər Cabbarlının “Od gəlini”
(Solmaz), “Aydın” (Gültəkin), Mirzə
Fətəli Axundzadənin “Lənkəran xanının
vəziri” (Şölə xanım), Sabit Rəhmanın
“Xoşbəxtlər” (Reyhan), Mirzə İbrahi-
movun “Kəndçi qızı” (Reyhan xanım),
“Məhəbbət” (Məhəbbət), Mehdi Hü-
seynin “Cavanşir” (Zibeydə xatun), Ab-
dulla Şaiqin “Nüşabə” (Nüşabə), Süley-
man Rüstəmin “Qaçaq Nəbi” (Həcər),
Vilyam Şekspirin “Otello” (Emiliya),
“Romeo və Culyetta” (Culyetta), “Kral
Lir”, Onore de Balzakın “Ögey ana”
(Polina), Aleksandr Şteynin “Şəxsi
iş” (Aleksandra Xlebnikova), Lope de
Veqanın “Rəqs müəllimi” (Felistiana)
dramlarının quruluşlarında iştirak et-
mişdir. Yaratdığı Xuraman, Larisa, Ka-
terina obrazları nəinki sabiq Sovetlər
Birliyi ərazisində, hətta dünyanın çox
ölkələrində məşhur idi.
F.Qədri aktyorluq nailiyyətlərinə
görə 1936-cı il fevral ayının 1-də
Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar
artist”, 17 iyun 1943-cü ildə “Xalq ar-
tisti” fəxri adlarına layiq görülmüşdür.
“Qırmızı Əmək Bayrağı” və “Şərəf ni-
şanı” ordenləri ilə, həmçinin medallarla
təltif edilmişdir.
Azərbaycan teatr sənətinin görkəmli
xadimlərindən biri Fatma Qədir qızı
Qədri 1968-ci il fevral ayının 29-da
vəfat etmiş, Fəxri Xiyabanda dəfn olun-
muşdur.
Ə d ə b i y y a t
Abbaslı, T. Xalqın
qədir-qiymətli qızı: Xalq
artisti Fatma Qədir qızı
Qədri /Tahir Abbaslı
//Mədəniyyət.- 2010.- 16
aprel.- S.14.
Fərəcov, S. Sənətin
solmayan port-
reti /S.Fərəcov
//Mədəniyyət.- 2012.- 16
noyabr.- S. 12.
Oktay. Sükutun əbədiliyi:
Azərbaycanda ilk
professional teatr təhsili
görmüş qadın-artist,
Azərbaycanın Xalq artis-
ti Fatma Qədri haqqında
/Oktay //Xalq cəbhəsi.-
2012.- 24 may.- S.13.
Rəhimli, İ. Fatma Qədri
//Rəhimli İ. Azərbaycan
teatr tarixi.- Bakı, 2005.-
S.323-325.
Səhnəmizin ilk peşəkar
aktrisası Fatma Qədri:
Ciddi xarakterlər usta-
sı... //Azadlıq.-2012.- 14
aprel.- S.14.
Təkləli, M. Fatma Qədri:
Sərabdan başlanan uğur
və məşəqqət yolu /Mina-
xanım Təkləli //Kaspi.-
2013.- 4 aprel.- S.15.
14
Aktrisa