Teqvim-2017. pdf
Milli ədəbiyyat Mirzə Ələkbər Sabir
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
152 Milli ədəbiyyat Mirzə Ələkbər Sabir 1862-1911 MA Y Mirzə Ələkbər Zeynalabdin oğlu Tahirzadə (M.Ə.Sabir) 1862-ci il may ayının 30-da qədim Şamaxı şəhərində anadan olmuşdur. Balaca Ələkbər 1874- cü ildə 12 yaşına qədər dini düzgün anlamayan və təbliğ etməyən mövhu- matçıların yanında oxumuş, sonra Se- yid Əzimin açdığı yeni üsullu məktəbə keçmişdir. Bu məktəb onun üçün fay- dalı olmuş, xüsüsilə biliyinin və şairlik istedadının inkişafına kömək etmişdir. Müəllimi Ələkbərə fars dilindən şeirlər tərcümə etdirir, sonra bu tərcümələri oxuyub ona məsləhətlər verir, məktəbli şairin yaradıcılıq həvəsini artırırdı. Sabir bədii yaradıcılığa kiçik yaşlarında, Seyid Əzim Şirvaninin məktəbində oxuduğu zaman başlamış, ilk şeirlərini Şərqin Firdovsi, Sədi, Fü- zuli kimi böyük klassiklərinin təsiri ilə qəzəl janrında əsasən, mədhiyyə, növhə, mərsiyə yazmışdır. Bir müddət ziyarət adı ilə Aşqabad, Buxara, Səmərqənd, Mərv, Səbzəvar, Xora- san şəhərlərində yaşayıb, özbək və türkmən ziyalıları ilə yaxından tanış olması, həyat müşahidələrini, bilik və məlumatlarını zənginləşdirmişdir. XIX əsrin axırı və XX əsrin əvvəllərində C.Məmədquluzadə, F.Köçərli, A.Səhhət, S.M.Qənizadə və b. ilə dostluğu, qabaqcıl ictimai ideyaların təsiri onun yaradıcılıq inkişafına cid- di təkan vermişdir. Milli oyanışa nail olmağın yolunu şair elmə və təhsilə yiyələnməkdə, özünüdərketmədə, maariflənməkdə görürdü. Ona görədir ki, M.Ə.Sabirin yaradıcılığında məktəb, maarifçi ziyalı, məktəbə gedən uşağa, elmə, təhsilə köhnəpərəst münasibətin tənqidi mühüm yer tutur. Onun bu möv- zuda yazdığı yüzlərlə şeiri Azərbaycan ədəbiyyatında satirik-demokratik jan- rın ən gözəl nümunələridir. “Molla Nəsrəddin” jurnalında işti- rakı (1906-1911) Sabir yaradıcılığının ən yetkin və məhsuldar dövrüdür. M.Ə.Sabir 1911-ci ildə qaraciyər xəstəliyindən vəfat etmiş, Şamaxıdakı “Şahi-Xəndan” xiyabanında dəfn olun- muşdur.
Sabirin əsərlərinin külliyyatı ilk dəfə olaraq vəfatından sonra, 1912- ci ilin axırlarında “Hophopnamə” adı altında çapdan çıxmışdır. Kitaba ad seçərkən Abbas Səhhət şairin “Molla Nəsrəddin”də işlətdiyi ilk gizli (Hop- hop) imzasını əsas götürmüşdür. Şairin adı Azərbaycan xalqı tərəfindən əbədiləşdirilmiş, adına kitab- xanalar açılmış, Şamaxıda ev-muzeyi yaradılmış, 100 illiyi münasibətilə poçt markası buraxılmışdır. Bakıda Sabir adına kütləvi kitabxana uzun illərdir ki, fəaliyyət göstərir. 1958-ci ildə Bakının mərkəzi küçələrinin birində heykəltəraş M.Qaryağdının yaratdığı M.Ə.Sabirin yeni heykəli əvvəllər burada qoyulmuş abidəni əvəz etmişdir.
153 Musiqi.Opera.Balet Əliağa Quliyev 1917-1998 MA Y Əliağa Eyvaz oğlu Quliyev 1917-ci il may ayının 9-da Bakıda doğulmuş- dur.
1934-cü ildə Ə.Quliyev Asəf Zeynal- lı adına Orta İxtisas Musiqi Məktəbinin tar sinfinə qəbul olunmuş, birinci kurs- da oxuyarkən Üzeyir bəyin təşkil etdi- yi gənc istedadlar - tarzənlər arasında müsabiqədə iştirak etmiş, yeni yaradılan Xalq Calğı Alətləri Orkestrinə işə qəbul olunmuşdur. 1936-cı ildə Ə.Quliyev Opera teatrında və radionun orkestrində daimi işləməyə başlamışdır. 1937-ci ildə böyük uğurla qarşıla- nan “Koroğlu” operasının premyera- sında, 1938-ci ildə Moskvada keçirilən Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti ongünlüyündə tar ifaçısı kimi ansaml- da ifa etmişdir. 1939-cu ildə konser- vatoriyanın xor-dirijorluq fakültəsinə qəbul edilən gənc tarzən İkinci Dünya müharibəsinin başlanması ilə təhsilini yarımçıq qoyub cəbhəyə yola düşmüş- dür. 1946-cı ildə vətənə qayıdanda döyüşlərdə göstərdiyi şücaətlərə görə Əliağa Quliyev I və II dərəcəli “Böyuk Vətən müharibəsi”, “Qırmızı Ulduz” ordenləri, iki “Döyüş xidmətlərinə görə” medalı və mükafatlara layiq gö- rülmüşdür. Əhməd Bakıxanovun ansamblında əsl məktəb keçən tarzən 1951-ci ildə yeni bir ansambl yaratmış, Paris, Mar- sel, Neapol, İstanbul, Ankara, Varşava, Praqa, Qahirə Tehran, Dehli, Cakarta, Aleksandriya və başqa şəhərlərdə çıxış- ları ilə Azərbaycan musiqisini dünyada təbliğ etmişdir. Əliağa Quliyev 1971-ci ildə Mosk- vada Ümumdünya musiqi konqresində, 1973-cü ildə Alma-Atada Asiya ölkələri xalqlarının musiqi festiva- lında, 1983-cü ildə “Daşkəndin qızıl payızı” müsabiqəsində, UNESCO- nun xətti ilə keçirilən bir çox tədbirlərdə Azərbaycanın milli musiqi mədəniyyətini ləyaqətlə təmsil etmişdir. Üzeyir Hacıbəylinin “Leyli və Məcnun” operasının radio yazılışını solo tarda müşayiət edən məşhur sənətkar, həm də bir sıra mahnıların müəllifidir. Onun “Dağlar”, “Alyanaq”, “Vü- sal” kimi populyar nəğmələrini ta- nınmış müğənnilər ifa ediblər. Əliağa Quliyev həm də fəal ictimaiyyətçi idi. Uzun müddət Azərbaycan Dövlət Fi- larmoniyasında partiya təşkilat katibi, Azərbaycan Dövlət Qastrol - Konsert Birliyi Həmkarlar Təşkilatınin sədri olmuşdur. təbliğində xidmətləri dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilmiş, Azərbaycanın “Əməkdar artist”, sonra isə “Xalq artisti” fəxi adlarına layiq gö- rülmüşdür. Əliağa Quliyev 1998-ci il yanvar ayının 11-də vəfat etmişdir. 26 9 Ə d ə b i y y a t Əliyeva, İ. Sarı simlə möcüzələr yaradırdı /İ.Əliyeva //Azərbaycan.- 2014.- 15 avqust.- S.7. İncə duyğular tərənnümçüsü //Mədəniyyət.- 2014.- 9 may.- S. 13. 100 illiyi Tarzən Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|