195
110
illiyi
Sоnа Hаcıyеvа
1907-1979
İYUN
Sona Salman qızı Hacıyeva 1907-
ci il iyun ayının 25-də Nuxada (indi-
ki Şəki) anadan olmuşdur. Bir yaşında
ikən atası vəfat etmiş, babası Əbdülbağı
Zülalovun himayəsində böyümüşdür.
Anası Əzizə Məmmədova səhnəmizin
ilk peşəkar aktrisalarındandır. Əzizə
xanım və qızı Sona 1916-cı ildə Tiflisə
köçmüş, az sonra Tiflisdən Aşqabad
şəhərinə, 1919-cu ildə isə Bakıya qa-
yıtmışlar.
S.Hacıyeva səhnə fəaliyyətinə 1921-
ci ildə Bakı Azad Tənqid-Təbliğ Teat-
rında (indiki ADRDT) başlamış, 1923-
1979-cu illərdə Azərbaycan Dram
Teatrının (indiki AMDT) aktrisası ol-
muşdur. 1927-ci ilədək eyni zamanda
opera əsərlərində və musiqili komedi-
yalarda uğurla çıxış etmişdir.
1923-cü ildə S.Hacıyeva Azərbaycan
Dövlət Dram Teatrının səhnəsində ilk
rolunu ifa etmiş, Ə.B.Haqverdiyevin
“Pəri-Cadu” əsərində yaratdığı Səlimə
obrazı ona uğur gətirmişdir. Sonralar
S.Hacıyeva uzun illər bu teatrda çalı-
şaraq müasir və klassik dramaturqların
əsərlərinin tamaşalarında diqqəti cəlb
edən obrazlar yaratmışdır.
O zamanlar teatrlarda aktrisa ça-
tışmadığı üçün Sona xanım Opera və
Balet Teatrında (indiki ADAOBT) da
çıxış etmək məcburiyyətində qalırdı.
Opera teatrının səhnəsində yaratdığı
Leyli, Əsli (“Leyli və Məcnun”, “Əsli
və Kərəm” Ü.Hacıbəyli), Şahsənəm
(“Aşıq Qərib” Z.Hacıbəyov”) obrazla-
rı tamaşaçılar tərəfindən maraqla qar-
şılanırdı. Çünki S.Hacıyevaya qədər
operada qadın rollarını ancaq kişilər ifa
edirdilər.
S.Hacıyevanın yaradıcılığı üçün mil-
li kolarit, təbiilik, özünəməxsus lirizm
səciyyəvi idi. 1920-ci ildən ömrünün
sonuna kimi Azərbaycan Dövlət Dram
Teatrının səhnəsində Azərbaycanın
klassik dramaturqları ilə yanaşı, dünya
dramaturqlarının əsərlərində müxtəlif
obrazlar yaratmışdır. Mürəkkəb bir
zamanda səhnəyə gələn, 200-dən artıq
həm lirik, həm də komik obrazların ma-
hir ifaçısı olan S.Hacıyeva Azərbaycan
kino sənətinin də inkişafına öz töhfəsini
vermişdir. “Bəxtiyar” (1955), “O olma-
sın, bu olsun” (1956), “Qızmar günəş
altında” (1957), “Səhər” (1960), “Te-
lefonçu qız” (1962) filmlərinə çəkilən
S.Hacıyeva milli kinonun tarixində də
misilsiz xidmətlərin sahibidir.
S.Hacıyeva 1949-cu ildə Azərbaycan
SSR “Xalq artisti” fəxri adına layiq gö-
rülmüş, “Şərəf nişanı” ordeni və me-
dallarla təltif edilmişdir.
Görkəmli sənətkar 1979-cu il de-
kabr ayının 24-də Bakı şəhərində vəfat
etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Ələkbərov, Ə. Azərbaycan
SSR xalq artistkası Sona
Hacıyeva /Ə.Ələkbərov;
red. A.Babayev; Azərb.
Teatr Cəmiyyəti. - Bakı:
[s.n.], 1959.- 48, [6] s.
Sona Hacıyeva [İzoma-
terial] /Azərbaycan Teatr
Cəmiyyəti.- Bakı: İşıq,
1974.- [1] qat. v.
Fərəcov, S. Səhnələrin
Sonası /S.Fərəcov
//Mədəniyyət.-2014.- 25
iyun.- S.15.
Hacıyeva Sona
//Azərbaycan Sovet En-
siklopediyası: 10 cilddə.-
Bakı, 1987.- C X.- S.155.
İ n t e r n e t d ə
http://anl.az/el/emb/TE-
ATR/aktyorlar/sona_haci-
yeva.htm
https://az.wikipedia.org/
wiki/Sona_Hacıyeva
25
Aktrisa
Teatr.Kino
196
Milli Qəhrəmanlar
50
illiyi
Mövsüm Məmmədov
1967
İYUN
Mövsüm Şahin oğlu Məmmədov
1967-ci il iyun ayının 6-da Xocalı ra-
yonunun Kosalar kəndində anadan ol-
muşdur. Xocalı rayon Canhəsən kənd
ibtidai məktəbini bitirdikdən sonra orta
təhsilini 1984-cü ildə doğma kəndində
başa vurmuşdur. 1985-ci ildə ordu sıra-
larına çağırılmış, 1987-ci ildə isə ordu-
dan tərxis olunaraq Vətənə dönmüşdür.
O, 1988-ci ildə Şuşa elektrik Şəbəkəsi
Birliyində, 1990-cı ildən isə Daxili İşlər
orqanlarında çalışmışdır.
Mövsüm Məmmədov Vətənin dar
günündə öz fəaliyyətini daxili işlər
orqanlarında davam etdirməyi özünə
borc bildi. 1992-1993-cü illərdə
erməni işğalçılarına qarşı aparılan
hərbi əməliyyatlarda mərdliklə vuruş-
muş və Xocalı soyqırımı zamanı dinc
əhalinin xilas edilməsində böyük şücaət
göstərmişdir. 1994-cü ildə Şuşa Rayon
Polis şöbəsinin Post-Patrul Xidməti
(PPX) bölüyünə komandir, 1995-ci ildə
Post-Patrul Xidmətinin (PPX) koman-
diri vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1998-
ci ildə Daxili İşlər Nazirliyinin (DİN)
Polis Akademiyasını bitirmişdir. Şuşa
rayon Polis şöbəsinin xidmət üzrə rəis
müavini vəzifəsində çalışmışdır.
Azərbaycan Respublikası Preziden-
tinin 25 fevral 1997-ci il tarixli 553
saylı Fərmanı ilə Məmmədov Möv-
süm Şahin oğluna “Azərbaycanın Milli
Qəhrəmanı” fəxri adı verilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Mövsüm Şahin oğlu Məmmədova “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Şuşa şəhəri polis şöbəsinin əməkdaşı-
Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünün qorunmasında, erməni qəsbkarlarına qarşı mübarizədə, Xocalı soyqırımı zamanı dinc
əhalinin xilas edilməsində xüsusilə fərqlənərək şücaət və mərdlik göstərdiyinə, Vətən qarşısında borcunu şərəflə yerinə yetirdiyinə görə]:
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı, 25 fevral 1995-ci il//Azərbaycan.- 1995.- 26 fevral.- S.1.
Əsgərov, V. Məmmədov Mövsüm Şahin oğlu //Əsgərov V. Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Yenidən işlənmiş II nəşr.- Bakı, 2010.-
S.200.
Məmmədov Mövsüm Şahin oğlu //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları: biblioqrafiya /Azərbaycan Milli Kitabxanası; tərt.ed. H.Həmidova.-
Bakı, 2008.- S.140.
Seyidzadə, M. Məmmədov Mövsüm Şahin oğlu //Seyidzadə M. Milli qəhrəmanlar zirvəsi.- Bakı, 2010.- S.145.
İ n t e r n e t d ə
https://az.wikipedia.org/wiki/Mövsüm_Məmmədov
http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2010/46/44.htm
http://veten-ugrunda.az/milliqehremanlar/144-mmmdov-mvsm-ahn-olu.html
6
Milli Qəhrəman