Tərtibçilər qrupunun elmi rəhbəri: I e. d., prof. Zahid fərrux məMMƏdov

 
14
siyasətdən  stimullaşdırıcı  siyasətə  keçid;  Real  sektora  yönəlik 
tədbirlər  planı  və  tələbi  stimullaşdırmaq;    əhalinin  neqativ  və  ya 
olumsuz gözləmələrinə qarşı tədbirlər.  
Bank sistemində  xilasetmə tədbirləri. Bank böhranı sonrası 
islahatların  məqsəd  və  istiqamətləri.  Bank  böhranının  həllində 
dövlətin  rolu  və  antiböhran  proqram  modelləri.  Bank  sistemində 
nəzarət- makromaliyyə sabitliyinin  əsas amili  kimi.  
Banklarda antiböhran qərarların optimal reseptləri: likvidlik, 
risklrin minimizə etmək, xarici kapital cəlbi.  
Ə
manətlərin  sığortalanması  sisteminin  məqsədi.  Əmanət 
siğorta  sistemi  bank  sistemində böhranlara qarşı   maliyyə  insitutu 
kimi. Əmanət siğorta fondu və onun Azərbaycanda  fəaliyyəti.  
Qlobal  maliyyə  böhranı  şəraitində  Azərbaycanda  maliyyə 
bazarının  vəziyyətinin  təhlili  və  dəyərləndirilməsi.  Qlobal 
böhranın  təsirlərinə  qarşı  Azərbaycan  bank  sisteminə  mübarizə 
tədbirləri. Qlobal iqtisadi-maliyyə böhranı şəraitində Azərbaycanın 
MB  antiböhran  monetar  siyasət  proqramı.  Azərbaycan  Mərkəzi 
Bankı  tərəfindən  qəbul  edilmiş      mühüm  pul  siyasəti  və  makro- 
prudensial  idarəetmə  qərarları.  Azərbaycanda  antiböhran  tədbirlə-
rin prioritetləri. 
 
 
II MÖVZU.   MƏRKƏZİ BANK  FƏALİYYƏTİNİN 
Ə
SASLARI  
 
Mərkəzi Bankın  yaranma tarixinin mahiyyəti. Mərkəzi Ban-
kın    məqsədləri:  öz  səlahiyyətləri  daxilində  qiymətlərin  sabit-
liyininin  təmin  edilməsi;  bank  və  ödəniş  sistemlərinin  sabitliyini 
və inkişafını təmin etməkdir. 
  Mərkəzi  Bankın        funksiyaları:    dövlətin  pul  və  valyuta 
siyasətini  müəyyən  edir  və  həyata  keçirir;    nağd  pul  dövriyyəsini 
təşkil edir;  manatın xarici valyutalara nisbətdə rəsmi məzənnəsini 
mütəmadi  müəyyən  edir  və  elan  edir;  valyuta  tənzimini  və 

---

 
15 
nəzarətini  həyata  keçirir;  sərəncamında  olan  beynəlxalq  qızıl-
valyuta ehtiyatlarını saxlayır və idarə edir;  tədiyə balansını tərtib 
edir  və  ölkənin  proqnoz  tədiyə  balansının  hazırlanmasında  iştirak 
edir;    bank  fəaliyyətini  lisenziyalaşdırır  və  tənzimləyir,  qanunla 
müəyyən  edilmiş  qaydada  bank  fəaliyyətinə  nəzarəti  həyata  keçi-
rir;  ödəniş sistemlərinin fəaliyyətini təşkil edir, əlaqələndirir, tən-
zimləyir və onların üzərində nəzarəti qanuna uyğun olaraq həyata 
keçirir. 
Mərkəzi  Bankın  monetar    siyasətinin  alətləri:  açıq  bazarda 
ə
məliyyatların aparılması; faiz dərəcələrinin müəyyənləşdirilməsi; 
kredit  təşkilatları  üçün  məcburi  ehtiyatların  müəyyənləşdirilməsi; 
kredit təşkilatlarının  yenidən maliyyələşdirilməsi; depozit əməliy-
yatlarının  aparılması;  bank  əməliyyatlarının  məhdudlaşdırılması; 
beynəlxalq təcrübədə qəbul edilmiş pul siyasətinin digər alətləri.  
Pul  siyasəti  və  maliyyə  sabitliyi  komitəsinin  vəzifələri. 
Mərkəzi  Bankın  dövlət  hakimiyyəti  orqanları  ilə  münasibətləri. 
Mərkəzi  Bank  dövlətin  maliyyə  agenti  kimi.  Mərkəzi  Bankın 
təşkilati  strukturu  və  idarə  olunması.  Mərkəzi  Bankın  İdarə 
Heyətinin    səlahiyyətləri.    Beynəlxalq  qızıl-valyuta  ehtiyatlarının 
idarə  olunması.  Mərkəzi  Bank  ödəniş  sisteminin  sabit  işləməsini 
təmin  edən  orqan  kimi.  Mərkəzi  Bankın  kredit  təşkilatları  ilə 
münasibətləri.  Mərkəzi  Bank  -  kredit  təşkilatlarının  və
  poçt 
rabitəsinin  milli  operatorunun
  fəaliyyətinin  tənzimlənməsi  və 
nəzarətini həyata keçirən orqan kimi. Pul tədavülünün təşkili.  Pul 
nişanlarının  tədavülə  buraxılması.  Pul  nişanlarının  tədavüldən 
çıxarılması.  Mərkəzi  Bank  -  sonuncu  instansiya  kreditoru  kimi. 
Beynəlxalq  qızıl-valyuta  ehtiyatlarının  idarə  olunması.  Ödəniş 
sistemlərinin  təşkili.  Tənzimləmə  və  nəzarət  Kredit  təşkilatlarına 
məqsədli  kreditlərin  verilməsi.Maastricht  kriterləri  kontekstində 
Mərkəzi Bankın   monetar siyasətinin ölçüləri.   
 

---

 
16
III MÖVZU.  ÖDƏNİŞ SİSTEMİ 
 
Ödəniş sistemı və nağdsız hesablaşma sistemi anlayışlarının 
məzmunu.  Azərbaycan  Respublikası  Mərkəzi  Bankının  (AMB) 
ödəniş  sistemləri  sahəsində  fəaliyyəti.  Azərbaycan  Respublikası 
Prezidentinin 2004-cü il 9 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş 
- 
Azərbaycan  Respublikasında  Milli  Ödəniş  Sisteminin  İnkişafı 
üzrə  2005-2007-ci  illər  üçün  Dövlət  Proqramı
nın  məqsəd  və 
vəzifələri.  
Beynəlxalq  Hesablaşmalar  Bankının  ödəniş  və  hesablaşma 
Sistemləri  Komitəsinin  sistem  əhəmiyyətli  ödəniş  sistemləri  üzrə 
müəyyən etdiyi əsas prinsiplər.  
Azərbaycan Respublikasında ödəniş sisteminin fəaliyyətinin  
hüquqi  çərçivəsi.  Ödəniş  sistemlərinə  nəzarətin  hüquqi  əsasları. 
Elektron imza və elektron sənəd haqqında Azərbaycan Respublika-
sının Qanunu.  
Prosessinq  təşkilatlarina  icazələrin  verilməsi  və  prosessinq 
fəaliyyətinə nəzarət qaydaları. Azərbaycan Respublikasinda fəaliy-
yət  göstərən banklar arasinda  hesablaşmaların aparılması qaydası. 
Ödəniş sistemi kontekstində  AZIPS – Real Vaxt Rejimində Bank-
lararası Milli Hesablaşmalar Sisteminin  fəaliyyəti.  
Ödəniş  sistemi  kontekstində  SWIFT  –  qlobal  telekommuni-
kasiya sistemi və beynəlxalq maliyyə əməliyyatlarının təminatçısı 
kimi.  Ödəniş  sistemində  kontekstində  XÖHKS  –  Xırda  Ödənişlər 
üzrə Hesablaşma Klirinq Sistemi fəaliyyəti. 
Ödəniş sistemində kontekstində Kütləvi Ödənişlər üzrə Mər-
kəzləşdirilmiş İnformasiya Sistemi.  Ödəniş sistemində kontekstin-
də  BMS  –  Mərkəzi  Bankın  Baş  Mühasibatlıq  Sistemi    fəaliyyəti. 
XÖHKS-də  hesablaşmalar.  Kağiz  daşıyıcılarda  hesablaşmalar. 
Elektron ödəniş sisteminin inkişafı. Ödəniş sistemı və informasiya 
texnologiyası. Ödəniş sistemlərinə nəzarət. 
Prosessinq təşkilatları-
na icazələrin verilməsinə və prosessinq fəaliyyətinə nəzarət qayda-
ları
. 
Ödəniş sistemlərinə nəzarət konsepsiyası
.  

---