“Təsdiq edilmişdir”
Azərbaycan Respublikasının
Prezidenti yanında Qiymətli
Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi
əmr N 191
“29” dekabr 2007-cı il
“Təsdiq edilmişdir”
Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı
İdarə Heyətinin 2007-ci il “05” dekabr
tarixli qərarı ilə
Protokol N 38
Sədr
_____________ G.Məmmədov
İdarə Heyətinin sədri
_______________E. Rüstəmov
KREDİT TƏŞKİLATLARINDA VEKSELLƏRİN UÇOTUNUN
APARILMASI QAYDALARI
(15.04.2010-cu il tarixli dəyişikliklərlə)
Bakı – 2007
2
1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR
1.1. Bu Qaydalar “Köçürmə və sadə veksel haqqında Vahid Qanun barədə”
07.06.1930-cu il tarixli Cenevrə Konvensiyasına, Azərbaycan Respublikasının
Mülki Məcəlləsinə, “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununa,
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət
Komitəsinin 02.02.2000-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasında veksellərin
dövriyyəsi haqqında Əsasnamə”sinə, Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının
(bundan sonra - Mərkəzi Bank) normativ xarakterli aktlarına uyğun olaraq
hazırlanmışdır və kredit təşkilatları tərəfindən veksellərin uçotu qaydalarını
müəyyən edir.
1.2. Bu Qaydalarda istifadə olunan anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
1.2.1. vekselin uçotu – ödəniş vaxtı çatana qədər vekselsaxlayan tərəfindən
vekselin kredit təşkilatına verilməsi və onun müqabilində, veksel məbləğindən
diskont məbləği çıxılmaqla, qalan məbləğin alınmasıdır;
1.2.2. diskont – vekselin uçotu zamanı kredit təşkilatı tərəfindən alınan
komissiya məbləğidir. Diskont aşağıdakı düstura uyğun olaraq müəyyən edilir:
K*T*F
D = -------------------
360 х 100
Burada:
D- diskontun məbləği;
K-Vekselin məbləği;
T- Vekselin uçotu günündən onun ödənilmə gününə (ödəniş günü nəzərə alınmır)
qədər olan müddət;
F- Kredit təşkilatının uçot faizi.
1.2.3. vekseli uçot üçün təqdim etmiş şəxs – indossament üzrə sonuncu
indossant və ya veksel saxlayandır;
1.2.4
.
kredit təşkilatı – bank və ya bank olmayan kredit təşkilatıdır.
1.3. Bu Qaydalarda veksel dövriyyəsinə aid istifadə edilən digər anlayışlar
“Köçürmə və sadə veksel haqqında Vahid Qanun barədə” Cenevrə
Konvensiyasında, Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsində və 02.02.2000-
3
ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasında veksellərin dövriyyəsi haqqında
Əsasnamə”də müəyyən edilmiş mənaları ifadə edir.
1.4. Kredit təşkilatı Mərkəzi Bank tərəfindən verilmiş lisenziyada veksellərin
alqı-satqı əməliyyatlarının aparılması qadağan olunmadığı halda
veksellərin
uçotunu aparmaq hüququ əldə etmək üçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş
qaydada Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə
Dövlət Komitəsində (bundan sonra - QKDK) qeydiyyatdan keçməlidir.
Kredit təşkilatları həyata keçirdiyi əməliyyatlar barədə
bu Qaydalarla
müəyyən edilmiş formada (Əlavə № 1) QKDK-ya hesabat dövründən sonra 10 gün
müddətində rüblük və illik hesabat təqdim etməlidirlər. Mərkəzi Banka müvafiq
hesabatlar prudensial hesabatlıq çərçivəsində təqdim edilir.
1.5. Veksellərin uçotunu aparmaq hüququ olan hər bir kredit təşkilatı onların
uçotunu tənzimləyən daxili qaydalara malik olmalıdır
.
Kredit təşkilatları öz daxili
qaydalarında qanunvericiliyə zidd olan müddəalar nəzərdə tuta bilməzlər.
1.6. Vekselin aksepti, təyin olunmuş ödəniş vaxtına görə vekselin
etibarsızlığı, onun ödənişə təqdim edilməsi, ödənişdən imtinaya protest verilməsi,
veksel üzrə indossamentin etibarsızlığı və veksel dövriyyəsi ilə bağlı bu
Qaydalarla tənzimlənməyən digər məsələlər qanunvericiliklə tənzimlənir.
2. VEKSELLƏRİN UÇOTU ŞƏRTLƏRİ
2.1. Kredit təşkilatları qanunvericiliklə müəyyən edilmiş bütün rekvizitlərə
tam uyğun olan sadə, köçürmə və xəzinə veksellərini (bundan sonra- veksel) uçota
ala bilərlər.
2.2. Kredit təşkilatları aşağıdakı vekselləri uçota ala bilməzlər:
2.2.1. aksept olunmamış və ya qismən aksept olunmuş köçürmə veksellər,
habelə aksept barədə qeydin üstündən xətt çəkilmiş köçürmə veksellər;
2.2.2. ödəniş üçün təqdim etmə vaxtı keçmiş veksellər;
2.2.3. təyin edilmiş ödəniş vaxtına görə etibarsız olan veksellər;
2.2.4. bir neçə nüsxədə verilmiş veksellər, əgər onların bütün nüsxələrinin
uçot üçün təqdim edilməsi mümkün deyilsə;
4
2.2.5. uçota təqdim edilənədək veksel üzrə indossamentlər blanklı (adsız)
olduqda.
2.3. Kredit təşkilatları veksellərin uçotu əməliyyatlarından irəli gələn kredit
risklərini tənzimləmək məqsədilə özlərinin daxili qaydalarında aşağıdakılarla
məhdudlaşdırılmamaqla risklərin tənzimlənməsi üçün veksellərin uçotunun əlavə
şərtlərini müəyyən edə bilərlər:
2.3.1. vekseldə müəyyən sayda ardıcıl indossamentlərin olmasının və/və ya
indossamentlərin fasiləsizliyinin zəruriliyi;
2.3.2. ödəyici və ya veksel üzrə öhdəlik daşıyan digər şəxs üçün üçüncü şəxs
tərəfindən aval (veksel zaminliyi) verilməsi;
2.3.3. ödənişdən imtina üzrə protestin olmaması;
2.3.4. vekselverənin müəyyən dövr ərzində protest verilmiş veksellərinin
olmaması;
2.3.5. vekselin ödəniş müddətinə onun ödəniş yerinə göndərilməsi üçün
tələb olunan ağlabatan müddətdən qısa olmaması;
2.3.6. vekselin üzərində vekselverən tərəfindən “əmrinə verilməsin”və ya
buna oxşar (“ancaq ____(şəxsə) ödənilsin”) qeyd-şərtin və veksel üzrə sonrakı
indossamenti qadağan edən qeyd-şərtin olmaması;
2.3.7. vekselin verilməsini şərtləndirən əqd barədə məlumatların təqdim
edilməsi.
2.4. Bu Qaydaların 2.3.1-2.3.2-ci və 2.3.7-ci bəndlərində nəzərdə tutulan
müddəalar xəzinə veksellərinə şamil edilmir.
2.5. Kredit təşkilatı uçot üçün ona təqdim edilmiş veksellərin hüquqi və
iqtisadi cəhətdən etibarlılığını yoxlamalıdır.
2.6. Vekselin hüquqi etibarlılığını yoxlayarkən kredit təşkilatı vekselin
qanunvericiliyin tələblərinə uyğun tərtib olunduğunu, vekseli uçota almaq üçün
təqdim edən şəxsin vekselin qanuni sahibi olduğunu, vekselin dövlət qeydiyyatına
alındığını və bu Qaydalarda nəzərdə tutulmuş digər şərtlərə uyğun olduğunu
müəyyən etməlidir.
5
2.7. Vekselin iqtisadi etibarlılığını yoxlayarkən kredit təşkilatı veksel üzrə
ödəyicinin, indossantların, avalçı və vekselverənin (veksel üzrə borcluların) ödəniş
qabiliyyətinin olmasını müəyyən etməlidir. Kredit təşkilatının daxili qaydalarında
bu məqsədlə auditdən keçmiş maliyyə hesabatlarının və/və ya vergi orqanlarına
verilən hesabatların, maliyyə vəziyyəti haqqında bank arayışının və digər
sənədlərin təqdim edilməsi nəzərdə tutula bilər.
3. VEKSELLƏRİN UÇOTU
3.1. Vekseli uçot üçün təqdim edən şəxs onu uçota almaq məqsədilə kredit
təşkilatına müraciət edərkən ərizə ilə birlikdə aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidir:
3.1.1. Vekselin əsli (əlavə vərəq (allonj) olduqda, onunla birlikdə), əgər
vekselin əslində onun surəti çıxarılanadək edilmiş sonuncu indossamentdən sonra
yalnız surətdəki indossamentin etibarlı olması barədə qeyd şərt varsa, vekselin
surəti;
3.1.2. vekseli uçot üçün təqdim etmiş şəxsin eyniləşdirilmə sənədləri
(hüquqi şəxsin nizamnaməsi, qeydiyyat şəhadətnaməsi, vətəndaşın şəxsiyyət
vəsiqəsi və s.);
3.1.3. aval (veksel zaminliyi tələb olunduqda və ayrıca vərəqdə verildikdə);
3.1.4. kredit təşkilatının veksellərin uçotu əməliyyatlarını tənzimləyən daxili
qaydalarında nəzərdə tutulmuş digər sənədlər.
3.2. Kredit təşkilatı uçot üçün qəbul olunmuş veksellərə görə vekseli təqdim
edən şəxsə vekselin qəbul edilməsini təsdiq edən qəbz verir və təqdim edilmiş
vekseli xüsusi reyestrdə qeydə alır. Veksel uçota alındıqda və ya uçota alınmaqdan
imtina edildikdə xüsusi reyestrdə müvafiq qeydlər edilməlidir.
3.3. Veksellər uçota alınmaq üçün blanklı (icranın həyata keçirilməli olduğu
şəxs göstərilmədən) indossament vasitəsilə verilir. Veksellər uçota qəbul
olunduqdan sonra kredit təşkilatı tərəfindən blanklı indossamentin üzərində
“______________ “əmrinə ödənilsin” yazılışı aparılır və vekselin üzərinə “uçota
kredit təşkilatının adı
alınmışdır” ştampı vurulur.
6
3.4. Bu Qaydaların 2.5-2.7-ci bəndlərində nəzərdə tutulmuş qaydada
veksellərin hüquqi və iqtisadi etibarlılığı yoxlanıldıqdan sonra vekselin uçotu
barədə qərar qəbul edilə bilər. Qərar qəbul edilməsi səlahiyyəti veksel məbləğinə
bərabər məbləğdə kredit verilməsi səlahiyyətinə malik kredit təşkilatının müvafiq
təşkilati strukturuna və ya vəzifəli şəxsinə məxsusdur.
3.5. Vekselin uçotu barədə qərar qəbul edildikdə kredit təşkilatı vekseli uçot
üçün təqdim etmiş şəxslə vekselin alqı-satqısı barədə müqavilə bağlayır və
müvafiq diskont məbləğini çıxaraq veksel məbləğini ona ödəyir.
3.6. Kredit təşkilatı uçota aldığı hər bir veksel üzrə ayrıca sənədlər toplusu
(veksel qovluğu) tərtib etməli və vekseli müşayiət edən bütün sənədləri həmin
sənədlər toplusuna tikməlidir.
4. UÇOTA ALINMIŞ VEKSELLƏRLƏ ƏMƏLİYYATLAR
4.1. Kredit təşkilatları uçota aldığı veksellərlə aşağıdakı əməliyyatları həyata
keçirə bilərlər:
4.1.1. qanunvericiliyə müvafiq qaydada vekseli yenidən uçot üçün təqdim
etmək;
4.1.2. veksel vasitəsilə öz kreditorları ilə hesablaşmaq;
4.1.3. vekseli özgəninkiləşdirmək;
4.1.4. vekseli girov qoymaq;
4.1.5. qanunvericiliklə qadağan edilməyən digər əməliyyatlar.
5. PRUDENSİAL TƏLƏBLƏR
5.1. Veksellərin uçotu əməliyyatları bank kreditləri üzrə risklərin
tənzimlənməsinə dair Mərkəzi Bankın müəyyən etdiyi prudensial normativlərə
(tələblərə) uyğun olmalı və kredit təşkilatları bu normativlərin (tələblərin)
pozulmasına yol verməməlidirlər.
5.2. Kredit təşkilatları veksellərin uçotu əməliyyatlarından dəyə biləcək
mümkün zərərlər üzrə Mərkəzi Bankın müvafiq normativ xarakterli aktlarına
uyğun olaraq xüsusi ehtiyatlar yaratmalıdırlar.
7
6. YEKUN MÜDDƏALAR
6.1. Bu Qaydalar təsdiq olunduğu gündən qüvvəyə minir.
6.2. Bu Qaydalar qüvvəyə mindiyi gündən Azərbaycan Respublikası
Prezidenti yanında Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən qəbul
edilmiş 02.02.2000-ci il tarixli “Azərbaycan Respublikasında veksellərin
dövriyyəsi haqqında Əsasnamə”nin 16.2-ci və 16.5-ci bəndləri kredit təşkilatları
tərəfindən aparılan veksellərin uçotu üzrə əməliyyatlarına şamil edilmir.
8
“Kredit təşkilatlarında veksellərin uçotunun
aparılması Qaydaları”na Əlavə № 1
UÇOT TƏŞKİLATLARI TƏRƏFİNDƏN
VEKSELLƏRİN UÇOTU İLƏ BAĞLI HƏYATA KEÇİRİLƏN
ƏMƏLİYYATLARIN
__________ -ci il ÜZRƏ RÜBLÜK (İLLİK) HESABATI
Uçot təşkilatının tam adı, hüquqi ünvanı, bank rekvizitləri və VÖEN
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Sıra
nömrəsi
Dövr
Uçota
alınmış
veksellərin
ümumi sayı
Veksellərin
ümumi
məbləği
(valyutası
ilə birlikdə)
Veksellərin
blankının
seriyası,
nömrəsi,
eləcə
də
dövlət
qeydiyyatına
alınması
tarixi,
qeydiyyat
nömrəsi
Veksellər
arasında
zədələnən,
itirilən,
xarab olan
veksellərin
sayı
Veksellər
arasında
ödənilən
veksellərin
sayı
1.
2.
3.
4.
5.
İdarə Heyətinin Sədri __________________________ _______________
(S.A.A.)
(imza)
Baş mühasib __________________________ _______________
(S.A.A.)
(imza)
Dostları ilə paylaş: |