1
“Təsdiq edilmişdir”
Azərbaycan Respublikası
Mərkəzi Bankı
Qərar №
“__” ________ 2016-cı il
Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən kredit təşkilatlarında
nağd pul və digər qiymətlilərin saxlanması və inkassasiyası
Q A Y D A L A R I
1. Ümumi müddəalar
1.1. Bu Qaydalar "Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında"
Azərbaycan Respublikası Qanununun 37.0.4-cü maddəsinə uyğun olaraq hazırlanmışdır
və Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən bankların, bank filialları və
şöbələrinin, xarici bankların yerli filiallarının, həmçinin bank olmayan kredit təşkilatlarının
(bundan sonra-kredit təşkilatları) nağd pul və digər qiymətlilər (bundan sonra –
qiymətlilər) saxlanılan yerlərinə dair tələbləri və qiymətlilərin inkasassiyası qaydalarını
müəyyənləşdirir.
1.2. Kredit təşkilatlarının struktur bölmələrində eyni adlı vəzifələr olmadıqda, bu
Qaydalarla müəyyən edilmiş vəzifələri həmin funksiyaları icra edən əməkdaşları daşıyır.
1.3. Kredit təşkilatlarının təşkilatı strukturunda və ya struktur bölmələrinin
adlarında dəyişiklik olduqda bu Qaydalarda müəyyən edilmiş səlahiyyətlər müvafiq
sahələrə məsul yeni struktur bölmələr tərəfindən həyata keçirilir.
2. Anlayışlar
2.1. Bu Qaydaların məqsədləri üçün anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
2.1.1. inkassasiya - qiymətlilərin olduğu yerdən təyinatı yerinə daşınması;
2.1.2. inkassator - qiymətlilərin inkassasiyasını həyata keçirən şəxs.
2
2.1.3. qablaşdırma vahidi – içərsində qiymətlilər olan konteyner, qutu, torba, zərf
və sair bağlı vasitə;
2.1.4. pul saxlancı – qiymətlilərin saxlandığı xüsusi yer, sahə;
2.1.5. plomb- pul saxlanan yerlərin və qablaşdırma vahidlərinin bağlanması üçün
nəzərdə tutulan və təkrar istifadəsi mümkün olmayan nömrəli bağlama vasitəsi.
3.
Qiymətlilərin saxlanmasına dair tələblər
3.1. Kredit təşkilatlarında qiymətlilər pul saxlancında saxlanmalıdır.
3.2. Kredit təşkilatlarının 100 (bir yüz) min manatdan çox qiymətlilər saxlanılan pul
saxlancları aşağıdakı texniki və təhlükəsizlik tələblərinə cavab verməlidir:
3.2.1. hündürlüyü döşəmədən daxili tavana qədər 2.7 metrdən az olmamalıdır;
3.2.2. tavanı ilə üst mərtəbənin döşəməsi arasında 25 sm-dən az olmayan boşluq
olmalıdır;
3.2.3. divarların qalınlığı 400 mm-dən az olmayan və dəmir-beton qurşaqlar ilə
gücləndirilmiş kərpiç, daş və beton blok hörgüsü, 100-200 mm olan monolit dəmir-beton
və ya ekvivalent möhkəmliyə malik digər konstruktiv materiallardan olmalıdır;
3.2.4. döşəməsi 60 santimetrdən az olmayan dəmir-beton və ya ekvivalent
möhkəmliyə malik digər konstruktiv materiallardan olmalıdır;
3.2.5. alt hissəsi boşluq və ya zirzəmi olmamalıdır;
3.2.6. pul saxlancının divarları kredit təşkilatının çöl divarlarından tam ayrı
olmalıdır;
3.2.7. girişində bir-birinin ardınca iki qapı quraşdırılmalı, birinci qapı dəmirdən,
ikinci qapı isə dəmir barmaqlıqdan hazırlanmalı, hər iki qapının çərçivəsi divarın metal
konstruksiyasına qaynaq edilməlidir;
3.2.8. pul saxlancında fövqəladə vəziyyət üçün ehtiyat qapı və ya keçid
quraşdırılmalıdır;
3.2.9. giriş qapısında, divarlarında, döşəməsində və tavanında mühafizə
siqnalizasiya vasitələri (hərəkət, səs, titrəyiş və s. detektorlar) quraşdırılmalıdır;
3.2.10. təhlükəsizliyin təmin edilməsi üçün pul saxlancının ətrafındakı sahələr
videomüşahidə kameraları ilə təchiz edilməlidir;
3
3.2.11. pul saxlancının qapılarının açılıb bağlanmasını müşahidə etmək məqsədi
ilə videomüşahidə kameralarından ən azı biri pul saxlancının girişinə yönəldilməlidir;
3.2.12. pul saxlancı metal dolablarla və/və ya seyflə (seyflərlə) təchiz olunmalıdır;
3.2.13. pul saxlancı müvafiq havalandırma sistemləri ilə təmin olunmalıdır;
3.2.14. pul saxlancına yalnız kredit təşkilatının daxili qaydaları ilə müəyyən edilmiş
şəxslərin daxil olmasına nəzarət edilməlidir.
3.2.15. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 17.05.1994-cü il tarixli
197
nömrəli
Qərarı
ilə
təsdiq
edilmiş
“Azərbaycan
Respublikası
DİN-nin
Müəssisədənkənar Mühafizə xidməti haqqında Əsasnamə” və 07.02.2008-ci il tarixli 32
nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət orqanları tərəfindən mühafizə olunan obyektlərin
Siyahısı”na uyğun olaraq DİN-nin Müəssisədənkənar Mühafizə xidməti (bundan sonra -
mühafizə polisi) bankda, o cümlədən, bankın pul saxlancında quraşdırılmış mühafizə
siqnalizasiya vasitələrini istismara qəbul etməli və bank mühafizə polisi əməkdaşları
tərəfindən qorunmalıdır (qeyri-iş saatlarında mühafizə siqnalizasiya vasitələrinin
mühafizə polisinin mərkəzləşdirilmiş müşahidə məntəqələrinə qoşulması halları istisna
olmaqla).
3.3. 100 (bir yüz) min manatadək qiymətlilər saxlanan kredit təşkilatlarının pul
saxlancı ən azı daşınması mümkün olmayan və yanğına davamlı seyfdən ibarət
olmalıdır. Seyf ən azı 2 (iki) açarla bağlanmalı və birdəfəlik plomblanma imkanına malik
olmalıdır. Seyfin açılması və bağlanması kredit təşkilatının səlahiyyətli idarəetmə orqanı
tərəfindən müəyyən olunmuş şəxslər tərəfindən həyata keçirilməlidir.
3.4. Kredit təşkilatlarının pul saxlancında günün sonunda saxlanılan qiymətlilərin
dəyəri bu Qaydaların 3.3-cü bəndində müəyyən olunmuş limiti keçdikdə, limitdən artıq
vəsait bu Qaydaların 3.2-ci bəndi ilə müəyyən edilmiş tələblərə cavab verən pul
saxlancına malik kredit təşkilatlarına və ya Mərkəzi Banka təhvil verilməlidir.
4. Kredit təşkilatlarında pul saxlancının açılması və bağlanması
4.1. Pul saxlancı ən azı iki açarla kredit təşkilatının ən azı iki əməkdaşı tərəfindən
açılıb bağlanmalıdır.
4
4.2. Pul saxlancları mütərəqqi-texnoloji vasitələrdən (elektron açar, şifrə, göz,
barmaq izləri skaneri və s.) istifadə etməklə də açılıb bağlana bilər, bu şərtlə ki, bu
Qaydaların 4.1-ci bəndində nəzərdə tutulan tələblərə əməl edilsin.
4.3. Açar sahibləri kredit təşkilatının İdarə Heyəti tərəfindən müəyyənləşdirilir.
4.4. Açarların biri kassa müdirinə, digərləri isə qiymətlilərlə bilavasitə əməliyyat
aparmayan şəxslərə həvalə edilməlidir.
4.5. Açar sahibləri müəyyən səbəblərə (xəstəlik, məzuniyyət, ezamiyyət və s.)
görə işdə olmadıqda açarlar kredit təşkilatının İdarə Heyətinin qərarı ilə müəyyən edilən
şəxslərə verilir.
4.6. Açar sahibləri tərəfindən onlara etibar edilən açarların digər açar sahibinə və
ya başqa şəxslərə verilməsi qadağandır.
4.7. Açar sahiblərinin vəzifələri aşağıdakılardır:
4.7.1. təhlükəsizlik qaydalarına riayət etməklə saxlanca qiymətlilərin qəbul
edilməsi, yerləşdirilməsi və saxlanılması;
4.7.2. pul saxlancına qiymətlilərin mədaxili və məxarici əməliyyatlarının
təsdiqlənməsi;
4.7.3. pul saxlancında olan qiymətlilərin uçotunun aparılması;
4.7.4. pul saxlancında əməliyyatların aparılmasına dair kredit təşkilatlarının
sənədlərinin imzalanması;
4.7.5. pul saxlancında təhlükəsizlik tələblərinə əməl olunmasına nəzarətin təmin
edilməsi və lazım gəldikdə bu tələblərin gücləndirilməsi üçün kredit təşkilatlarının
rəhbərliyi qarşısında məsələnin qaldırılması.
4.8. Pul saxlancının ehtiyat açarları olmalıdır. Ehtiyat açarları qablaşdırma
vahidinə qoyulmalı və kredit təşkilatının möhürü ilə möhürlənərək saxlanılmaq üçün
yaxınlıqda yerləşən digər kredit təşkilatına, Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi
Bankına və ya onun ərazi idarələrinə təhvil verilməlidir.
4.9. Pul saxlancını bağlamazdan əvvəl açar sahibləri orada aparılmış
əməliyyatların kredit təşkilatının uçot sənədlərində tam və düzgün əks olunduğunu
yoxlayır və saxlanca vizual baxış keçirirlər. Qiymətlilərin faktiki qalığı ilə uçot
sənədlərində göstərilən qalıq məbləğləri üzləşdirilir və açar sahibləri tərəfindən pul
5
saxlancının qalıqları “Pul saxlancının uçotu kitabı”nda (Əlavə 1) qeyd olunur və
imzalanır.
4.10. Pul saxlancı iş gününün sonunda bağlanarkən “Pul saxlancının açılması və
bağlanması kitabı”nda (Əlavə 2) açar sahibləri və mühafizə polisi əməkdaşı tərəfindən
qarşılıqlı imza edilməklə mühafizə polisi əməkdaşına mühafizəyə təhvil verilir. Pul
saxlancının mühafizə polisinin mərkəzləşdirilmiş müşahidə məntəqəsinə mühafizəyə
təhvil verildiyi halda mühafizə polisi əməkdaşının imzası tələb olunmur.
4.11. Pul saxlancı açılmazdan əvvəl açar sahibləri tərəfindən mühafizə polisi
əməkdaşının iştirakı ilə qapıların və digər sahələrin salamatlığı yoxlanılır. Qapıların və
xəzinəətrafı sahələrin zədələnmədiyinə əmin olduqdan sonra pul saxlancı açar sahibləri
tərəfindən “Pul saxlancının açılması və bağlanması kitabı” nda imza edilməklə açılır.
4.12. Pul saxlancına kənar şəxslər tərəfindən daxil olma faktı və ya cəhdi müəyyən
edildikdə, yaxud bu barədə şübhə yarandıqda, dərhal kredit təşkilatının rəhbərinə
məlumat verilir. Bu zaman açar sahibləri tərəfindən mühafizə polisi əməkdaşının iştirakı
ilə akt tərtib edilir.
4.13. Pul saxlancları əməliyyat aparılıb-aparılmamasından asılı olmayaraq ən azı
ayda bir dəfə açılmalı və yoxlanılmalıdır.
4.14. Bu Qaydaların 4.9-cu və 4.10-cu bəndlərində nəzərdə tutulmuş kitablar tikilir,
vərəqləri nömrələnir, arxa tərəfində səhifələrin sayı göstərilməklə kredit təşkilatının
rəhbərinin imzası və möhürü ilə təsdiq edilir. Kredit təşkilatının filial və şöbələrinə aid bu
kitablar eyni qaydada kredit təşkilatının rəhbərinin imzası və bankın möhürü ilə təsdiq
edilir.
5.
İnkassasiya işinin təşkili
5.1. Qiymətlilərin inkassasiyasını həyata keçirmək üçün kredit təşkilatları
tərəfindən inkassasiya xidməti yaradılır.
5.2. Qiymətlilərin inkassasiyası kredit təşkilatlarının daxili prosedur qaydaları
əsasında təşkil edilir.
5.3. kredit təşkilatının daxili qaydalarında ən azı aşağıdakılar müəyyən edilməlidir:
5.3.1. inkassator briqadasının təşkili;
5.3.2. inkassasiya zamanı qiymətlilərin qəbulu və təhvili qaydaları;
6
5.3.3. inkassasiya zamanı qiymətlilərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
5.3.4. qiymətlilərin inkassasiyası ilə bağlı məsuliyyət.
5.4. kredit təşkilatının inkassasiya xidmətinin rəhbəri qiymətlilərin inkassator
briqadası tərəfindən daşınması işini təşkil edir.
5.5. Qiymətlilərin inkassasiyasını həyata keçirən inkassasiya briqadası “Xidməti
və mülki silah haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq xidməti
silah və döyüş sursatları ilə təmin edilməli və ya mühafizə polisinin silahlı müşayiəti ilə
təmin olunmalıdır.
5.6. İnkassator briqadası ən azı iki inkassatordan ibarət olmalıdır.
5.7. İnkassatorlar fiziki cəhəddən sağlam olmalı, silahlardan istifadə etmək
bacarığına malik olmalıdırlar. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin
05.05.1998-ci il tarixli 107 nömrəli Qərarına uyğun olaraq inkassatorların sağlamlıq
haqqında tibbi arayışı olmalı və Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin
Kollegiyasının 13 dekabr 2012-ci il tarixli 46 nömrəli Qərarına uyğun olaraq ildə bir dəfə
icbari tibbi müayinədən keçməlidirlər.
5.8. İnkassator briqadası aşağıdakı minimum texniki vasitələr ilə təchiz
olunmalıdır:
5.8.1. zirehli nəqliyyat vasitəsi;
5.8.2. mobil rabitə vasitəsi;
5.8.3. zirehli gödəkçə.
5.9. Daşınmalarda istifadə olunan nəqliyyat vasitələri minimum aşağıdakılarla
təchiz edilir:
5.9.1. radioqəbuledici və ötürücüsü;
5.9.2. həyəcan siqnalı, sayrışan işıqlar;
5.9.3. müvafiq tibbi vasitələrlə təchiz edilmiş ilk tibbi yardım çantaları.
5.10. Silahlı inkassasiya xidməti olan kredit təşkilatlarında qiymətlilərin inkassasiya
xidməti üçün xidməti silahların və döyüş sursatlarının saxlanması, habelə silahların güllə
ilə doldurulması və boşaldılması üçün xüsusi təchiz olunmuş sahə olmalıdır.
5.11. Daşınmaların həyata keçirilməsi zamanı xidməti silahdan istifadə “Xidməti və
mülki silah haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa uyğun olaraq həyata
keçirilir.
7
5.12. Daşınmaların həyata keçirilməsi zamanı inkassasiya xidmətinin rəhbəri
tərəfindən daşınmada iştirak edəcək inkassator briqadasının tərkibi müəyyən edilir.
5.13. Qiymətlilər qəbul edildikdə, nəqliyyat vasitəsinə yığıldıqda, boşaldıldıqda və
təhvil verildikdə qiymətlilərin qablaşdırma vahidləri mütləq sayılmalıdır. Bu proses
daşınmada iştirak edən inkassatorlar briqadasının bütün üzvlərinin iştirakı ilə həyata
keçirilir.
5.14. Qiymətlilərin daşınması zamanı inkassatorlar briqadasının müəyyən olunmuş
marşrutdan və qrafikdən kənarlaşması, nəzərdə tutulmayan məntəqələrdə dayanması,
habelə nəqliyyat vasitəsində kənar şəxslərin və yüklərin daşınması qadağandır.
5.15. Qiymətlilərin inkassasiyası zamanı nəqliyyat vasitəsi sıradan çıxarsa və ya
inkassasiyanın davamına mane olan digər hadisə baş verərsə dərhal kredit təşkilatının
rəhbərliyinə məlumat verilməli, qiymətlilərin mühafizəsi təşkil edilməli və qiymətlilərin
təyinatı yerinə çatdırılması üçün şəraitə uyğun olaraq qərar qəbul edilməlidir.
5.16. İnkassasiya xidməti olmayan kredit təşkilatları qiymətlilərin daşınmasını bu
Qaydalarla müəyyən edilmiş tələblərə cavab verən inkassasiya xidməti olan digər bank
vasitəsi ilə həyata keçirir.
8
“Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən kredit
təşkilatlarında nağd pul və digər qiymətlilərin saxlanması
və inkassasiyası Qaydaları”na Əlavə №1
______________________________________________________________________
(Kredit təşkilatının adı)
Pul saxlancının uçotu
KİTABI
9
Nominallar (manatla)
Qalıq
________tarixə
Qalıq
________tarixə
Qalıq
_________tarixə
Qalıq
________tarixə
Əskinaslar
1
5
10
20
50
100
Cəmi əskinaslar:
Qəpiklər
1
3
5
10
20
50
Cəm qəpiklər:
Xarici valyuta
USD
EUR
GBP
RUB
YTL
digər
1-ci açar sahibi:
2-ci açar sahibi:
digər açar sahibi (əgər
10
Qalıq
Qalıq
Qalıq
Qalıq
Nominallar (manatla)
Əskinaslar
1
5
10
20
50
100
Cəmi əskinaslar:
Qəpiklər
1
3
5
10
20
50
Cəm qəpiklər:
Xarici valyuta
USD
EUR
GBP
RUB
YTL
digər
1-ci açar sahibi:
2-ci açar sahibi:
digər açar sahibi (əgər
11
_____________________________________________________________________________
(Kredit təşkilatının adı)
TƏSDİQ QEYDİ
Bu kitabda …....…...vərəq tikilib,səhifələnib və
möhürlənib
(vərəqlərin sözlə sayı )
Rəhbər:
Baş mühasib:
«___»________________20 __cı il.
12
“ Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən kredit
təşkilatlarında nağd pul və digər qiymətlilərin saxlanması
və inkassasiyası Qaydaları”na Əlavə №2
______________________________________________________
(Kredit təşkilatının adı)
Pul saxlancının açılması və bağlanması
K İ T A B I
13
Tarix
Pul saxlancını açan və
bağlayan şəxslərin adı,
soyadı, vəzifəsi və imzası
Pul saxlancının açılma və bağlanma vaxtı
Pul saxlancını
mühafizəyə
qəbul etmiş
mühafizəçinin
adı, soyadı və
imzası (kredit
təşkilatı
mərkəzləşdirilmi
ş müşahidə
məntəqəsinə
qoşulmadıqda)
Açılma
Bağlanma
Saat və
dəqiqə
İmza
Saat və
dəqiqə
İmza
14
______________________________________________________________________
(Kredit təşkilatının adı)
TƏSDİQ QEYDİ
Bu kitabda …....…...vərəq tikilib,səhifələnib və
möhürlənib
(vərəqlərin sözlə sayı )
Rəhbər:
Baş mühasib:
«___»________________20 __cı il.
Dostları ilə paylaş: |