yazıçı sözü
27
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
26
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
Gülümsəyən
qız
ASLAN Quliyev
hekayə
B
aşdaşlarının arasına çökən bürkü
onu əldən salır,
istidən öləzimiş
yovşanların tünd, acı qoxusu
başını gicəlləndirirdi, yovşanların belə
tünd qoxuyacaqlarını təsəvvür eləməzdi.
Balıqqulağı, göbələk bitirmiş, yağışdan,
günəşdən bozarmış daş hasar günəşin
yandırıcı şüalarından qorumasaydı, ayaq üstə
qala bilməz, yıxılardı.
Etinasız baxışlarla ətrafı nəzərdən
keçirirdi, bir az aralıdakı qara mərmərdən
yonulmuş başdaşının üzərindən cavan qız
şəkli boylanırdı. Qız olduqca gözəl idi,
baxışlarından fani dünyanın iztirabları,
həsrəti yağırdı. Belə gözəl qızın dünyasını
tez dəyişməsinə heyfsləndi, görəsən nəymiş
ölümünün səbəbi. Bir vaxtlar gəzirmiş,
gülürmüş,
dünyaya gözəllik, fərəh səpirmiş.
İndisə bürküdən boğulan qəbiristanlıqda
uyuyurdu.
Birdən başında tüklərinin biz-biz
durduğunu hiss elədi, qız ona gülümsəyirdi.
Gözlərinə inanmadı, başını silkələyir, özünü
ələ almağa çalışırdı, yox, səhv görməmişdi,
qız gözlərini süzdürərək gülümsəyirdi. Sanki
başdaşı üzərindəki şəkil yox, canlı insan idi.
Cansız sükutla uyuyan qızın şəkli gülümsəyə
bilməzdi, sadəcə onu isti vurmuşdu.
Molla adamları getməyə çağıranda
dirçəldi, əməllicə sevindi. Getməmişdən əvvəl
bir də dönüb geri baxdı, özüydü ki vardı, qız
gülümsəyirdi. Adamların arasından keçib,
günəşin yandırdığı, yerdən-göydən alov
ələnən meydançaya çıxdı, istidən az qala
huşunu itirəcəkdi. Maşınına keçib matoru işə
salan kimi də sərinkeşi qoşdu, günün altında
qızmış maşın hələm-hələm soyumurdu.
Dostu da gəlib çıxdı, istidən şikayətlənirdi.
Yerini dəyişib dostuna dedi ki, maşını
sür, mən özümü yaxşı hiss eləmirəm. Dostu
da, – “Hamısı istidəndir, – dedi, – rəng-
ruhun ağarıb, istiyə dözümün yoxdusa, gərək
çölə çıxmazdın”. “Əlbəttə, çıxmamalıydım,
–
hirslə cavab verdi, – əl çəkmədin,
qonşuluq borcunu verməsəymişəm, dünya
dağılacaqmış, bu qocanı qəbrə qoyub üstünü
torpaqlaya bilməyəcəklərmiş”. Dostu maşını
yerindən tərpətdi, şəhərə doğru istiqamət
götürdü. Maşın gur axına qarışandan sonra
istəməsə də, fikirlərini bölüşməyə ehtiyac
duydu.
– Bilirsən, orda, qəbiristanlıqda…
– Nə olub? – dostu sözünü axıra kimi
deməyə imkan vermədi.
– Qız mənə gülümsəyirdi.
– Harda, qəbiristanlıqda?
– Dənizdə! – hirslə qışqırdı.
Dostu bir şey başa düşə bilməyib, başını
yırğaladı, o isə qızğınlıqla inandırmağa
çalışırdı: “Orda, başdaşının üzərində cavan
bir qız şəkli vardı, qız mənə gülümsəyirdi.
Əvvəlcə inanmadım, elə bildim məni qara
basır, şəkil gülümsəyə bilməzdi. Dəfələrlə
baxdım, amma yanılmırdım, qız
doğrudan da
gülümsəyirdi. Hətta qəbiristanlıqdan çıxanda
belə geri boylanıb baxdım, yanılmamışdım”.
Dostu inanmırdı, – “Hamısı istidəndir, –
deyirdi, – gün vurub səni”.
“Döndər maşını geri, – dedi, – gedib
baxaq, görək mən deyəndir, ya yox? Öz
gözlərimlə gördüyümü deyirəm, sənsə istidən
dəm vurursan!”
Dostu qayıtmaq istəmirdi, məcbur elədi,
geri qayıtdılar. Alov püskürən həmən
meydanda maşını saxlayıb düşdülər,
yerdən-göydən ələnən istidən başı hərləndi,
yazıçı sözü
27
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
26
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
istidə çox qalmamaq üçün iti addımlarla
qəbiristanlığa getdilər, hələ uzaqdan yovşan
qoxusu vurdu onu.
Hər nəydisə bu gün
yovşan qoxusuna dözə bilmirdi, həm də
dözülməz istidə yovşan çox tünd qoxuyurdu.
Başdaşlarının arasından keçib onun dediyi
qəbirə yaxınlaşdılar. Üzərində gözəl qızın
şəkli əks olunmuş başdaşının qarşısında
dayanmışdılar, qız gülümsəyib-eləmirdi,
baxışlarından kədər yağırdı.
– Gülümsəyir? – dostu istehza ilə soruşdu.
– Yox, istəməsə də, təsdiq eləməli oldu.
– Mən deyəndi, səni qara basıb.
– İnan, gülümsəyirdi.
– İndiki kimi?
– Yaxşı, gedək, – mübahisə eləmək
fikrində deyildi.
Geri qayıtdılar, qəbiristanlıq qapısından
çıxanda geri boylandı. Yenə başında
tükləri biz-biz durdu, qız bu dəfə də ona
gülümsəyirdi, ancaq bu acı gülüş idi, istehza,
kinayə var idi bu solğun gülüşdə. Daha
dostuna heç nə demədi,
qorxdu deyə, –
“bax, qız gülümsəyir”, – dostu da baxanda
qız gülümsəyib eləməyə.
Evə qayıtdı, fikri-zikri qəbiristanlıqdaydı.
Mərmər başdaşının üzərində gülümsəyən
qız varlığına hakim kəsilmişdi, ona rahatlıq
vermirdi. Özünü tamam unutmuşdu,
neylədiyinin fərqində deyildi, bircə anın
içindəcə hissiz, duyğusuz, etinasız adama
çevrilmişdi. Yuxulu aləmdə yaşayırdı, solğun
gülüşlə gülümsəyən qız gözləri önündən
getmir, qarşısıalınmaz bir maraqla bu sirri
açmaq istəyirdi. Başdaşı üzərindəki şəkil
necə
gülümsəyə bilərdi, həm də niyə ancaq
ona gülümsəyirdi?
Açarı burub motoru söndürdü, başını
qaldırıb ətrafa baxanda gözlərinə inanmadı,
qəbiristanlıq qapısının qabağındakı günəşin
yandırıb qarsadığı balaca meydançada
dayanmışdı. Nə vaxt dostu düşmüş, özü
sükan arxasına keçib maşını bura sürmüşdü,
xəbəri olmamışdı. Maşından düşdü, getmək
istəmirdi, ancaq iradəsinin əleyhinə olaraq
ayaqları onu irəli aparırdı. Acı yovşan
qoxusunu ciyərlərinə çəkib rütubət, yanıq
qoxusu verən başdaşlarının arasından keçib,
qızın şəkli olan başdaşına yaxınlaşdı. Qız
gülümsəyirdi, ancaq getdikcə bu gülüş daha
kinayəli, istehzalı olurdu. Bir az aralıda
qoca kişi cığırlarda bitmiş dəvətikanlarını,
qanqalları
bellə dibdən vurub bir yerə
yığırdı. Səslədi, qoca dikəlib başını yuxarı
qaldıranda, – “bura gəl”, – deyə əliylə işarə
elədi. Qoca bir söz demədən ona yaxınlaşdı,
baxışlarında sual, maraq var idi. Başdaşını
qocaya göstərib, üzərindəki şəklə baxmağı
xahiş elədi.
– Baxdım, nə olub?
– Bir şey hiss eləmirsən?
– Yox, – qoca başını yırğaladı, – şəkildi
də.
– Gülümsəyir, görmürsən? – səsini
qaldırdı.
– Neyləyir?
– Gülür!
– Sən dəlixanaya get, yerin oradı. Burda
ölülər yox, dirilər də gülmürlər.
– Qoca sarsaq! – nifrətlə dedi.
– Necə dedin?!
Qoca hərləyib beli onun başına vurmaq
istədi, vaxtında geri sıçramasaydı, bel başını
iki yerə böləcəkdi. Qocanın əl çəkmək fikri
yox idi, arxasınca düşmüşdü, hərləyir, fırlayır,
bellə tutuzdurmaq istəyirdi.
Bel torpağa,
daşa dəyir, cingildəyirdi. Birtəhər canını
qurtara bildi, qaçıb küçəyə çıxcaq taksi
saxladı, oturan kimi də sürücüyə sürməsini
tapşırdı. Yalnız taksi yerindən tərpənib on-on
beş addım aralanandan sonra öz maşınının
arxada qaldığı yadına düşdü. Taksini
saxlatdırıb geri boylandı, güzgüdə əlində bel
olan qocanın maşının yanında dayandığını
gördü, qayıda bilməzdi, hirsli qoca beli ilə
axırına çıxardı. Yalnız o çıxıb gedəndən
sonra taksini geri sürdürdü, maşınına minənə
kimi qorxu hissi onu tərk eləmədi, qocanın
indicə hardansa çıxıb beli başına vuracağını
gözləyirdi. Maşını yerindən tərpətdi. Sərinkeş
işləyir, soyuq hava axını onu ağuşuna alır,
ancaq qəlbini didən
fikirlərdən yaxa qurtara
bilmirdi. Nə qədər çox düşünürdüsə, bir
o qədər labirintə düşür, dalana dirənirdi.
Nahaq gəldi. Nəyisə aydınlaşdıra bilmədi,
ondan başqa kimsə qızın gülümsədiyini görə
bilmirdi. Ən qəribəsi də getdikcə bu gülüş
acı, kinayəli olurdu.