türkün özü
61
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
60
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
“Aydına
çox çətin olacaq, axı hər işdə mənə
arxayın idi...” olub.
İkisi də susdular. Çay soyumuşdu. Qafur
çayxor idi. Çayı yaxşı dəmlənmiş, isti-isti
içməyi sevərdi. Ona görə də dadına baxmaq
üçün həmişə bir qurtumluq stəkanın dibinə
süzdürərdi. İndi isə soyumuş açıq çayı guya
ləzzətlə içdiyini göstərirdi. – Hə... Bəs işin
necədir? Elə orda işləyirsən?
– Yox, ixtisara düşdüm.
– Necə yəni? Kim olsa da sən ixtisara
düşə bilməzdin! – Qafur hiddətindən hətta
ayağa qalxdı.
– Elə düşünürsən? – başını tərpədərək
təmkinlə soruşdu.
– Sən institutu qırmızı diplomla
bitirmişdin. Həmişə eyni yerdə işləmişdin,
stajın çox idi. Necə deyərlər,
kəllə idin,
yadıma gəlir sovet dövründə Moskvada
Ümumittifaq ixtiraçılar iclasına dəvət
olunmuşdun. Elə deyil bəyəm? Qazaxıstanda
sənin kimi istedadlı mühəndis azdır.
– Təzə gələnlər qaldı, bizlər – köhnələr isə
getdik, – Aydın tamamilə sakit idi.
– Axı bu ədalətsizlikdir, sənin təqaüdə
çıxmağına da çox var.
– Qorxuram ki, təqaüdün üzünü
görməyəm, – sakitcə dilləndi. – Bilənlər deyir
ki, təqaüdün hesablanması üçün axırıncı beş
ilin maaş məbləği əsas götürülür. Mənim
təqaüdə çıxmağıma isə hələ on iki il var,
özüm də iki ildir işləmirəm.
– Onda sən gərək vəzifəyə baxmadan nə
iş olsa, işləyəsən.
– Bəyəm indi vəzifə, iş seçmək vaxtıdır?
Bir yerdə vaxtyor işlədim, bu yaxınlarda
o yeri də itirdim, – üzündə kinayəli acı
təbəssüm yarandı, –
Kiməsə bu iş də çox
lazım oldu.
– Eybi yoxdur, ümidini üzmə!.. Səni
qırağa atan deyilik. Sənə iş tapsam,
Astanaya köçərsənmi? Bu üçotaqlını da
dəyişə bilərsənmi?
– Mən öz Rimcanımı və Aybarımı qoyub
gedə bilmərəm, – deyərək Aydın dostunun
sözünü kəsdi.
Əlbəttə
, məni başa düşmək çətindir,
amma... – Aydının nəfəsi daralırdı.
Yenə səssizlik yarandı. Qafur getməyə
hazırlaşdı
.
– Bir fikirləş, – inadla deməsə də, yenə
də sözünü təkrarladı, – Mən sənə Astanada
iş axtararam, tapılmasa da öz müdirimdən
xahiş edərəm.
– Fikirləşərəm, – deyərək Aydın dostanə
bir təbəssümlə gülümsədi.
–
Astanaya bizə qonaq gəl, bu da
ünvanım.
– O-ho! – Aydın vizit kartına baxaraq
sevincək dedi. – Mobil telefonun da var
sənin.
– Vallah, mənə nə vizit kartı lazımdır,
nə də mobil telefon. Bunların hamısını
müdir təşkil edib... Səndən bir şey soruşum,
dissertasiya yazmışdın, necə oldu, müdafiə
edə bildin?
– Yox, eləmədim.
– Niyə? Sən ki, onu çoxdan bitirmisən?
– Bilirsən, artıq səs-küy, rütbə, ad-san
sevmirəm,– Aydın gülərək cavab verdi.
– Hə, bilirəm əlbəttə, çox adamdan
eşitmişəm, sən öz peşəni elə bilirsən ki,
yeri gəlsə akademiki də susdura bilərsən.
Məndə sənin bacarığın, qabiliyyətin olsaydı,
dünyanın altını üstünə çevirərdim.
– Artıq dünyanı bilik yox, pul idarə edir.
– Bəli, heyif ki, haqlısan!... Yaxşı, mən
gedim, müdir narahat olacaq.
– Almatıda neçə gün qalacaqsan?
– Bugün axşam
reysi ilə müdirlə birlikdə
Moskvaya uçuruq. Müdir Moskvadan xaricə,
dincəlməyə gedəcək. Mən onun yeni cipini
sürüb Astanaya gətirəcəm.
Aydın Qafuru avtobus dayanacağına
qədər ötürdü. Qaynar bir səhər idi, göyüzü
açıqdı. Almatının havası kaprizli qadın
kimidir, gün ərzində qırx dəfə dəyişə bilər.
Haradansa basıb gələn boz buludlar günəşi
gizlətdi. Havadakı nəmişlik daha da artdı.
Cənub-qərbdən əsməyə başlayan külək
asfaltın üstündən qızmar tozu qaldırıb üzləri
yandırdı, sərinlik gətirmədi. Yağışın ağır, isti
damcıları aramla yeri döyəcləməyə başladı...
Dəyişən havadan bir nəticə çıxarda
bilməyən Aydın yerindəcə dayanıb,
düşüncəyə qərq oldu.
Aclıqmı ona əziyyət verirdi, yoxsa buludlar
kimi ağır düşüncələrmi üst-üstə gəlirdi?
türkün özü
63
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
62
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
Bəlkə havasızlıq materiallaşaraq qurğuşun
kimi sinəsini tutmuşdu? Ya da Qafurla görüş
onun qəlbinin dərinliklərində yatan qayğıları
oyatmışdı? Nə olduğunu başa düşmədən
gecənin yarısına qədər yuxuya gedə bilmədi.
“Ya Rəbbi, görəsən həyatımdakı bu qara
zolaq nə vaxt qurtaracaq?... Görmürsənmi,
qada-bəlanın ağır zənciri necə dolanıb
ətrafıma, necə sıxır məni?..
Kömək elə, ya
Rəbbi!.. Yardım elə, kömək dur! Məndən üz
döndərmə! Mən axı hər şeyi sənin əhdinə
görə etmişəm!”
Gah bir, gah da o bir yanına döndü,
köhnə taxta yatağını cırıldada-cırıldada
səhərə yaxın yuxuya gedə bildi. Oyananda
da ağır qalxdı, zorla durdu. Köhnə pərdənin
deşiklərindən içəri düşən günəş şüaları beton
binanın otağını dözülməz dərəcədə isitmişdi
.
Titrəyən ayaqlarını zorla sürüyərək,
səndələyərək yaxınlaşıb pəncərəni açdı.
Küçədə hava daha isti idi. Açıq pəncərədən
boğanaq hava həvəslə içəri doldu, sanki özü
də istidən qaçmağa yer axtarırdı. Yenə ürəyi
sıxıldı, gözləri dumanlandı. Birdən yadına
düşdü ki, iki gündür yemək yemir. Sonraya
saxladığı, bərk ac olsa yeyəcəyi şorbanı
yadına saldı. “Deyəsən, soyuducuda yeməyə
nə isə olmalıdır” –
bu ümidlə divardan tuta-
tuta mətbəxə getdi.
Soyuducunun qapısını açıb, məəttəl
qaldı. Bütün rəflər boş idi. Təkcə bir küncdə
köhnə çörək dilimləri, bir də hisdən boz
ləkə almış qazança var idi. Bir həftə əvvəl
sümüklərdən bişirdiyi şorbanı qızdırıb içdi
və soyuducunu söndürdü. “Soyuducuda
saxlamağa yağım yox, südüm yox, gərək
onu yuyub-təmizləyim. Bir də nə vaxt şorba
bişirməyə sümüyüm olacaq ki? Təmizlənmiş
soyuducunu bəlkə ucuza satmaq olar? Evdə
bundan başqa satmağa heç nə yoxdur”.
Yarım qab şorbanı iki dilim çörəklə
yeyib, bir az özünə gəldi. Çaydan-sudan
içmək lazım idi. Köhnə dəmi qızdırıb içmək
istəmədi. Dünən qurutduğu otları dəmləyib,
ot çayı içdi. Çay acı olmasın deyə, içinə bir
az duz atdı. Qənd-şəkər çoxdan qurtarmışdı
.
Duzlu çayın dadı bir az “koje” içkisinə
bənzəmiş oldu
. Şəhərin kənarında qırx il
əvvəl inşa edilmiş
doqquzuncu mikrorayon
külək əsən tərəfdə yerləşirdi. Aydının
mənzili köhnəlmiş “xrüşşovka”nın beşinci
mərtəbəsində idi. Qonaq otağına girəndə,
tavandan istilik batareyasına gələn borunun
üstündə düymə boyda qara ləkə gördü.
Yadına düşdü ki, yazda borunun bu yeri bir
az çatlamış
, damcı-damsı axan su sızıntı
əmələ gətirmişdi. Barmağı ilə yoxladı. Gördü
ki, suyun çöküntüsü ilə pasın tozundan deşik
yeri öz-özünə tutulub. “Allah kasıba kömək
edər”, – keçdi ağlından.
Divanda uzanıb, sabah neyləyəcəyini
və yeməyi haradan tapacağını düşünürdü.
“Bu gün də gəldi-çıxdı, sabah məni nə
gözləyir? Dünən bütün günümü qara
bazarda oturub qaldım, axırıncı nəyim varsa
– antikvar kitablarımı düzdüm qabağıma,
cəmi cümlətanı 300 tenge qazandım... On
tenge yola xərclədim, qəzet aldım, qalan
270 tenge neçə günümə çatar? Camaat
çox qəribə olub!... Sovet dövründə ancaq
piştaxta altında tanışa-bilişə
baha qiymətə
satılan kitabları indi on qat ucuzuna almaq
istəmirlər. Axırıncı ümidim on cildlik tibbi
ensiklopediyadır. Bəxtim gətirsə, onun
puluna bir müddət yaşamaq olar...”
Televizor çoxdan sıradan çıxmışdı. Tərs
kimi radionun da səsi batıb!.. İndi qəzetləri
nə ilə alacam? Özünü yalqız bir adada olan
insan kimi hiss edən Aydın, dünyada baş
verən son hadisələr haqqında məlumatları
qonşularından öyrənirdi. Nohuru dolduran
su hərəkətsiz qalmaqdan iy verər. Heç
kimlə ünsiyyətdə olmayan insan da sanki
özündə olmur. Həftələrlə, aylarla heç
kimlə əlaqəsi olmayan Aydın hiss edirdi ki,
qapalı, tutqun, adamayovuşmaz tərki-dünya
olub. Xasiyyət və alışqanlıqları dəyişir, özü-
özündən nifrət etməyə başlayırdı.
Bundan
qorxaraq mümkün qədər qonşularla çox
söhbət etməyə çalışırdı. Çünki qaraqabaq
tərki-dünya insan olmaq Aydın üçün kasıb
olmaqdan daha qorxulu görünürdü. Amma
elə olurdu ki, kəlmə kəsməyə də adam
olmurdu. “Sən mənə, mən də sənə” dövrü
başlamışdı. İnsanlar da həmsöhbət seçimində
artıq ehtiyatlı davranırdılar. Hələ ki, Aydınla
söhbət etməyi özünə yük görməyən iki nəfər