Təsisçi: “Hədəf” nəşrləri Baş redaktor: fil.ü. f d., dos. Şəmil Sadiq Redaktor
Yüklə 9,34 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- USTAD dərgisi \ Fevral 2016 6 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 akt
- Qol çək Müstəqillik Aktına, şair!..
aktual 5 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 4 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 5 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 4 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 Keçən əsrin ortalarından başlayaraq Azərbaycan ədəbiyyatının həm Şimalda, həm də Cənubda əsas ideya-mövzusu məhz Millət olmuşdur ki, bu özünü ən azı aşağıdakı funksional texnologiyalarda göstərir: 1) xalqın tarixinə sonsuz maraq; 2) xalqın bu gününün (qazanılmış az- çox uğurlarının, qələbələrinin!) tərənnüm edilməsi; 3) Şimal-Cənub mövzusuna ardıcıl müraciət; 4) millilikdə beynəlmiləlçilik, yaxud beynəlmiləlçilikdə millilik; 5) müstəqil olmayan (müstəmləkə) xalqların taleyindən bəhs etməklə öz millətinin müstəqillik heysiyyətinin dolayısı ilə müdafiəsi; 6) üstüörtülü və ya açıq şəkildə rus-sovet müstəmləkəçiliyinə qarşı çıxılması (bunun bir mühüm təzahürü də ondan ibarət idi ki, görkəmli Azərbaycan yazıçılarının, ədəbi şəxsiyyətlərinin, demək olar ki, hamısı müəyyən qədər “qapalı məclislər”də, yaxud öz aralarında millətçi idilər və bu “ovqat” müxtəlif yollarla xalq arasında yayılırdı); 7) Azərbaycan dilinə dünya, hətta maraqlıdır ki, eyni zamanda rus ədəbiyyatının daha çox o əsərləri tərcümə edilməyə başlamışdı ki, xeyli dərəcədə müstəqillik (faktik olaraq, antisovet və ya antikommunist) əhvali-ruhiyyəsi daşıyırdı; 8) şifahi xalq ədəbiyyatına marağın artması yazılı ədəbiyyata kifayət qədər milli (özgür!) mövzular, ideyalar gətirirdi; 9) 20-ci, 30-cu illərdə repressiyaya məruz qalmış yazıçılara, ümumən milli ədəbi- ictimai fikrə müəyyən bəraət verilməsi sovet ideologiyasına (onun ədəbiyyat siyasətinə) yeni mərhələdə yalnız hörmət gətirmədi, həm də şübhə (və inamsızlıq!) yaradırdı; 10) ədəbiyyata yeni nəsil gəlirdi və bu yeni nəsil özü ilə yeni İnsan obrazı gətirirdi (həmin yeni İnsan isə təhtəlşüur olaraq öz milli mənşəyini axtarır, milli ideallarını müəyyənləşdirirdi); 11) Azərbaycanın dövlət rəhbərliyi səviyyəsində (xüsusilə Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlməsindən sonra) ictimai- siyasi həyatda ədəbiyyatın (ümumən milli şüurun!) mövqeyi nəinki ardıcıl müdafiə olunur, hətta onun bu istiqamətdə inkişafı qarşısında mümkün qədər geniş üfüqlər açılırdı; 12) Azərbaycan yazıçısı, demək olar ki, yalnız ana dilində (mənsub olduğu xalqın dilində!) yazırdı və s. Azərbaycan ədəbiyyatının canında, ruhunda olan milli müstəqillik (və bütövlük) hissini (hətta demək olar ki, ehtirasını!) 60-cı, 70-ci və 80-ci illərdə get- gedə püxtələşən, mükəmməlləşən bir istedadla (eləcə də milli təəssübkeşliklə, məsuliyyətlə) daha miqyaslı şəkildə kimlər ifadə edirdilər?.. Şeirdə Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Hüseyn Arif, Nəriman Həsənzadə, Məmməd Araz, Cabir Novruz, Xəlil Rza (Ulutürk), Qabil, Fikrət Qoca, Əli Kərim, Vaqif Səmədoğlu, Sabir Rüstəmxanlı, Zəlimxan Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinə nəzər salsaq görərik ki, Nizamidə, Nəsimidə, Füzulidə, Vaqifdə əsas qəhrəman İnsan; Mirzə Fətəlidə, Sabirdə, Mirzə Cəlildə, Hadidə, Caviddə, Səməd Vurğunda, Mirzə İbrahimovda, Süleyman Rüstəmdə, Rəsul Rzada, Şəhriyarda Millətdir. Ancaq unutmaq olmaz ki, İnsan azadlığının tərənnümündə Millət müstəqilliyi ideyası, Millət müstəqilliyinin tərənnümündə isə İnsan azadlığı ideyası özünəməxsus şəkildə təzahür edir. 7 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 6 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 aktual 7 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 6 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 Yaqub, Ramiz Rövşən, Vaqif Cəbrayılzadə… Nəsrdə İsmayıl Şıxlı, İsa Hüseynov, Anar, Elçin, Yusif Səmədoğlu… Ədəbi-nəzəri təfəkkürdə də milliləşmənin gücləndiyi özünü göstərirdi… Bəkir Nəbiyev, Yaşar Qarayev, Akif Hüseynov, Asif Əfəndiyev, Tofiq Hacıyev, Aydın Məmmədov, Kamil Vəliyev, Kamal Abdulla, İsa Həbibbəyli… 80-ci illərin sonlarına doğru Azərbaycan ədəbiyyatı (və ədəbi-ictimai fikri) milli müstəqilliyə tam hazır idi. Və bu ruhi- mənəvi hazırlıq həm Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının (Birliyinin), həm də onun əsas ədəbi orqanlarının – “Azərbaycan”, “Ulduz” və “Ədəbiyyat qəzeti”nin siyasi-ideoloji ovqatında açıq- aydın görünürdü. Bir mühüm məqamı da unutmaq olmaz ki, milli müstəqillik (və dövlət müstəqilliyi) uğrunda mübarizənin ən qaynar, ən gərgin illərində – 80-ci illərin sonu 90-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan yazıçıları hərəkatın (və müstəqil dövlət quruculuğunun!) ön cəbhələrində idilər… İsmayıl Şıxlı, Bəxtiyar Vahabzadə, Xəlil Rza Ulutürk, Nəriman Həsənzadə, Anar, Elçin, Yusif Səmədoğlu, Vaqif Səmədoğlu, Sabir Rüstəmxanlı, Zəlimxan Yaqub… Və Azərbaycan yazıçısı (ədəbiyyatı!) müstəqillik dövrünə inamla, cəsarətlə qədəm qoydu. Həmin inamın (və cəsarətin) aforistik ifadəsi olaraq Nəriman Həsənzadə demişdi: Qol çək Müstəqillik Aktına, şair!.. Azərbaycan xalqının milli müstəqilliyinin (və dövlət müstəqilliyinin) qazanılmasında Azərbaycan yazıçısının (və ədəbiyyatının) tarixi roluna müstəqilliyin bayraqdarı (və qarantı), ümummilli lider Heydər Əliyev Azərbaycan yazıçılarının X qurultayında yüksək qiymət verdi. O dedi ki, Azərbaycan yazıçısı Azərbaycan cəmiyyətində ən qədim zamanlardan həmişə böyük nüfuz sahibi olmuşdur. Və bu gün də belədir… Azərbaycan artıq iyirmi beş ildir ki, müstəqildir. Və bu müstəqilliyin əbədiliyinə heç kim (nə dost, nə də düşmən!) şübhə etmir. Sevindirici (və qürurverici) haldır ki, milli azadlıq (müstəqillik) uğrunda illərlə mübarizə aparmış ədəbiyyatın bir sıra görkəmli nümayəndələri həmin azadlığı (və müstəqilliyi) gördülər, bir sırası isə bu gün də müstəqil dövlətin Vətəndaşı olaraq Azərbaycan (və ümumən dünya) ədəbiyyatının dəyərli əsərlərini yaradırlar… Nəriman Həsənzadə, Fikrət Qoca, Anar, Elçin, Mövlud Süleymanlı, Sabir Rüstəmxanlı, Zəlimxan Yaqub, Kamal Abdulla… Və Azərbaycan ədəbiyyatının çoxəsrlik zəngin tarixinin ayrıca bir mərhələsi, hətta dövrü barədə artıq böyük inamla, elmi əsaslarla danışmaq olar ki, bu da “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin müstəqillik dövrü”dür. Fikrimizcə, müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatının üç mühüm ideya-estetik məramı və ya missiyası mövcuddur: 1) milli müstəqillik (və bütövlük, mütəşəkkillik!..) ideallarının daha geniş miqyasda, daha güclü yaradıcılıq enerjisilə təzahürü; 2) Azərbaycan İnsanının get-gedə yüksəlməkdə, zənginləşməkdə olan ruhi- mənəvi aləminin təsviri, təhlili və təqdimi; 3) qloballaşan dünyada baş verən hadisələrin, ictimai, siyasi, mənəvi proseslərin mahiyyətinə vararaq dünya ədəbiyyatının üzvi tərkib hissəsi olmaq məsuliyyəti. Azərbaycan yazıçısı, artıq iyirmi beş il olur ki, mənsub olduğu xalqın müstəqilliyinin mənəvi tarixini yazır… Yüklə 9,34 Kb. Dostları ilə paylaş:
|