türkün özü
69
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
68
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
skamyada oturdu.
Nə edəcəyini, köməyi
hardan-kimdən alacağını bilmədən ətrafına
baxındı. Ayağının altında bir qəzet gördü.
Könülsüz əyilib yerdən götürdü. 2000-ci il
5 may tarixli “Veçernyaya Almatı” qəzeti
idi. Marağı olmasa da ilk iki səhifəni gözdən
keçirdi, birdən gözünə “Saqqallı bomjlar”
məqaləsi sataşdı. Başladı oxumağa: “Son
zamanlar evsiz-eşiksiz, işi olmayan, yaşamaq
üçün heç biri imkanı qalmayan bomjların
sayı artmışdır. Bu bərk kişilərin heç də
hamısı alkoqolik və narkoman deyillər. Onlar
sosial həyatın ağır gerçəklikləri nəticəsində
cəmiyyətdən kənarlaşdırılmışlar. Evləri
olmadığı üçün binaların zirzəmilərində,
damlarında
yaşamağa və səfil həyat
sürdürməyə məcbur olmuşlar. Bizim
cəmiyyətdə belə insanlara qarşı mərhəmət
və sosial qayğı çatışmır. Rusiyada bunu
nəzərə alaraq, P.Demidov adına Yaroslavl
universitetinin professoru Fyodor Zavyalov
və iqtisad elmləri namizədi Yelena
Spiridonova bomjların problemlərini tədqiq
etməyi öz qarşılarına məqsəd qoyublar.
Onların səbirli araşdırmaları nəticəsində
bomjların 83 %-nin qohumları tapılmışdır,
27 %-nin valideynləri, 64 %-nin bacı və
qardaşı, 54 %-nin isə uşaqları. Buradan belə
nəticə çıxarmaq olar ki,
insanlarda nəciblik
və fədakarlıq çatışmır. Tədqiqat göstərdi ki,
bomjların əksəriyyəti savadlı və ya texniki-
peşə cəhətdən hazırlıqlı insanlardır. İstənilən
müəssisədə sürücü, maşinist, operator,
çilingər, xarrat, elektrik kimi işləyə bilərlər.
Normal insan kimi yaşamaq istəyirlər,
amma evləri olmadığına görə heç bir
yerdə qeydiyyatda deyillər. Əksəriyyətinin
evdən məhrum olma səbəbi isə keçmişdə
məhkəməyə düşmək və cəza almaq olub.
Bəs nə ilə, hansı gəlirlə dolanırlar: 43 faizi
təsadüfi və müvəqqəti işdən əldə etdikləri
qazancla, qalanı
boş şüşə, metal qırıntısı,
xammal toplamaqla. Yay vaxtı oğurlanan
meyvə-tərəvəzi satanlar da olur. Səfillərin
ancaq beşdən biri normal təqaüd və ya əlillik
təqaüdü ala bilir. Gəlirləri yeməyə, içkiyə
və siqaretə xərclənir. Bundan başqa, bir
miqdar pul geyim, dərman və sabun almaq
üçün gərəkli olur. Bir yaxşı cəhət var ki,
gəlirlərinin 17 faizini
qəzet və jurnal almağa
xərclədikləri ortaya çıxmışdır. Buna da
şükür!”.
Aydın qəzeti bir kənara qoydu, ətrafına
baxındı. Səhər çoxdan açılmışdı, amma
həyətdə hələ ki, heç kim yox idi. Qəzet
oxuyarkən ayağının ağrısını his etməmişdi.
Amma indi ağrısı artmışdı.
Bir müddət düşüncələrə qərq olaraq
yerindəcə oturub qaldı. Üzü daşlaşmışdı.
Cibindən darağı çıxardaraq saçını və uzanmış
saqqalını daradı. Ətrafa baxdıqdan sonra
inamla cibindəki bıçağı çıxartdı. Güclü
əli səhv etmədi, hədəfini tutdurdu. Yeni
yüksəlmiş Günəşin işığında parlayan bıçaq
Aydının yumşaq vücuduna soxuldu. Gözlərini
yumaraq bıçağın iti tiyəsi ilə qarnını yırtdı...
Aydın bədənindən daşmaq istəyən
bağırsaqlarını əlləri ilə tutdu və yavaş-yavaş
oturdu. Gözləri qapandı, ağzı köpükləndi. Bu
anda, bir az əvvəl buludun arxasına gizlənən
Günəş yenə çıxdı, hər yer aydınlandı. Ağrı
itdi... Aydının qarşısında gözünü kor edəcək
qədər parlaq bir ilğım meydana gəldi – ahu
quşu şəffaf dumanın
içindən süzə-süzə
çıxırdı. Sonra bu ahu quşu ağ uzun don
geyinmiş Rımcana çevrildi. Aydın sevgilisini
qucaqlamaq istədi, özünü irəliyə verdi, amma
yıxıldı. Quş qanadlarını çalaraq Aydına
sərinlik verdi. Rımcan gülümsədi. Onun
valehedici təbəssümü Aydının qəlbini qeyri-
adi sevinclə doldurdu, özünü çox xoşbəxt
hiss etdirdi və çoxdan məhrum qaldığı
rahatlığa qərq etdi. Dözülməz dərd və acılar
gətirən bütün qara günləri arxada qaldı.
Sonra Aydın gözlənilmədən yerdən qalxdı
və nəhayət, Rımcana toxuna bildi. Bədəni
yüngülləşmiş, ilğımın parıltısına qarışmışdı.
Yer üzündəki həyat ona bir yer tapa
bilmədiyi üçün Göy üzünə göndərdi və sanki
heç bir şey olmamış kimi yoluna davam etdi.
Yer üzündəki həyatın aldadıcı
gözəlliyi par-
par yanır, Günəş işıq saçır, Ay batır, yenidən
doğur, gündüz ilə gecə bir-birini əvəz edirdi.
Özünün bitmək-tükənmək bilməyən
qayğıları ilə bu cür tez keçib bitən həyat...
Çevirdi: Azər Musayev
şeir zamanı
71
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
70
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
Rəsmiyyə
Sabir
NEQATİV
Bir ömür həsr etdim
Sənin yoxluğuna.
Yaza bilmədiyim
hər şeirdə,
çəkə bilmədiyim
hər rəsmdə,
oxuya bilmədiyim
hər nəğmədə
Sən varsan.
Mənim sevgi sarayımda
hər zaman küllü-ixtiyarsan.
Sən
yaşanmamış günlərimin
neqativisən,
böyük eşqim!
QAYITDIM
Hamı yer üzündə həyat yaşadı,
Mən isə dərdləri yığıb qayıtdım.
“İnsan ömrü axar sudur”, – dedilər,
Dərya tək içimə axıb qayıtdım.
Sığışa
bilmədim nə günə, aya,
Mənim yaşadığım gəlməz ki, saya,
Ömür dedikləri bu tamaşaya,
Uzaqdan eləcə baxıb qayıtdım.
Qəm məni sızlatdı, döndərdi neyə,
Yer mənə dar gəldi, üz tutdum göyə,
Yanar ürəyimi söndürüm deyə,
Gözümün yaşını sıxıb qayıtdım.
AYRILDIQ
Biz ayrıldıq.
Nə dünya məhvərindən qopdu,
nə də zaman dayandı.
Biz ayrıldıq.
Nə şimşək çaxdı,
nə də tufan qopdu.
Biz ayrıldıq.
Nə yerdə daşlar ağladı,
nə də ki, göydəki buludlar.
Biz ayrıldıq.
Bir damla göz yaşı
nöqtə qoydu sevgimizə.
Biz ayrıldıq.
Sadəcə
yazıq oldu hər ikimizə...
KÖLGƏ
Heç nə ölmür.
Hər şey şəklini dəyişir.
Mən doğulduğumdan bəri
şəklimi dəyişirəm.
İnsanın ölümü də
şəkildəyişmədir.
Əvvəlcə kölgənin
qısalmasından başlayır.
İkinci
kursda oxuyarkən
Mənə fəlsəfə dərsi keçən
professorun öləcəyini
kölgəsinin qısalmasından
anlamışdım.
Öyrətdiyi fəlsəfə
şəklini dəyişmişdi.
Rüşvət fəlsəfəsi,
yaltaqlıq fəlsəfəsi,
yerlibazlaq fəlsəfəsi,
Hegel,
Kant,
Freyd fəlsəfəsiylə uzlaşmırdı.
Professorun boyu ilə
kölgəsi kimi…
Heç nə ölmür.
Hər şey şəklini dəyişir…