fərqli
89
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
88
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
rəsmiləri açıqlama
vermək məcburiyyətində
də qalmışdılar.
Yəni köhnə dünyanı idarə edən, yeni
dünyada isə hələ ki geniş kütlələr arasında
nüfuzu qalan Tanrı vasitəçiləri bu gün öz
imiclərini qorumaq, təbliğatlarını aparmaq
üçün Feysbuk, Tvitter, İnstaqram kimi geniş
yayılmış sosial şəbəkələrdən mükəmməl
şəkildə yararlanmağa çalışırlar. Bu isə dinin
fərqli formada evlərə girməsinə səbəb olur.
Artıq Roma papasına 12 həvari yox, sosial
şəbəkədəki hesablarını idarə edəcək 12
kompüter mütəxəssisi lazımdır.
İndi Dalay Lamaya insanları Tibetin
ətəklərinə yığmaq yox, Tvitterin “cik-cik”
sədası altına yığmaq daha sərfəlidir.
Ayətullahlara isə insanları iri məscidlərə
yığıb vəz vermək yox,
hüdudsuz sayda
təqibçilərə malik olmaq daha vacibdir.
Bütün bunların fonunda ortaya haqlı
bir sual çıxır: Din xadimlərinin bizə bu
qədər yaxın olduğu bir ərəfədə bəşəriyyət,
toplumlar xoşbəxtdirmi?
Dinindən, irqindən, millətindən asılı
olmayaraq hər kəsin onları izləyə bildiyi
bir məqamda çağırışları sülhün bərqərar
olmasına yardımçı ola bilirmi?
Yoxsa, sosial şəbəkələrin verdiyi
azadlıqdan yararlanan köhnə xurafələrin cik-
cikləyərək yeni dünyamıza gəlməsinin qarşısı
alınmalıdır?
Və ya Papa milyonlarla izləyicisinə
qırmızı köynəklərini əyinlərinə keçirib xaç
yürüşlərinə çıxması tvitini yazarsa, katoliklər
buna əməl edəcəklərmi?
Onlar cəmi 140
işarə ilə bəşəriyyəti
sivilizasiyaların toqquşması mərhələsinə
yenidən çatdıra bilərlərmi?
Ayətullahların cihad çağırışı edib
müsəlmanları ordu şəklinə sala bilməsi
mümkündürmü?
Bu suala keçmədən öncə onu da deyək
ki, bəzi ölkələrdə din və sosial şəbəkələr
məsələsində tamam fərqli qərar verənlər
də olub. 2012-ci ildə Yunanıstanın Etolia-
Akarnania Metropoliti Kosmas Feysbuk,
Tvitter və MSN-i aforoz elan etdi. Belə ki,
Kosmas tabeçiliyində olan kilsələrin din
xadimlərinin sosial şəbəkələrdən istifadə
etməsini yasaqladı. Qərarının səbəbini
isə metropolit belə əsaslandırdı: “Sosial
şəbəkələr günaha təhrikdir. Bu saytlara
daxil olan din adamları mənəvi baxımdan
özlərinə də,
ailələrinə də böyük zərər
verməkdədirlər”.
İslam dünyasında isə bir müddət “Halal”
markalı sosial şəbəkə anlayışı ortalığa çıxdı.
Lakin “Salamworld” kimi təşəbbüslər geniş
maraq doğurmadı. Çünki sosial şəbəkələrin
peyğəmbəri olan Mark Züçerberk artıq
sonuncu “kitab”ı gətirmişdi və yerini başqa
birinə verməyi düşünmürdü.
İndi isə qayıdaq sualımıza.
Din xadimlərinin sosial media üzərindən
mesajlar verməsinin qarşısını almaq olmaz.
O halda ki, onların mesajları dini ibadətlər və
barış əsasında yazılıb. Çünki hər kəs kimi din
xadimlərinin də bu azadlıqlardan yararlanma
haqqı var. Siyasətdən tutmuş şirkətlərin
müxtəlif maraqlarını qoruyan paylaşma
platformaları modern dünyada dinin də
öz sahəsini genişləndirməsi
üçün istifadə
ediləcək. Bunun qarşısını almaq mümkün
deyil. Üstəlik papanın, ayətullahların, digər
din xadimlərinin tvit atması bəşəriyyət üçün
təhlükə törətmir. Təhlükə din üzərindən
formalaşan radikal qruplaşmaların
fəaliyyətindədir.
2015-ci ilin noyabrında Əfqanıstanın
Takhar bölgəsində yaxalanan İŞİD üzvü
olan Tacikistan vətəndaşı qruplaşmaya
fərqli
89
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
88
USTAD
dərgisi \ Fevral 2016
sosial media vasitəsilə qoşulduğunu deyir.
“Nasratullah” ləqəbli bu şəxs Rusiyada
işləyərkən sosial şəbəkələr vasitəsilə gələn
təkliflə cihada qoşulduğunu bildirir. O, yol
xərci üçün 20 min rubl alaraq İran üzərindən
Əfqanıstana keçmişdi.
Və ya 2014-cü ilin yayında İŞİD-in
Mosula doğru irəlilədiyi bir məqamda
terror qruplaşması tərəfdarları tərəfindən
bir gündə 40 min tvit atıldı. Terrorçular
addımlarını anbaan sosial şəbəkə üzərindən
dəstəkçilərinə və dünyaya yayırdılar.
Xüsusən
də qruplaşmanın yaydığı fotolar, videolar
“haştaq”larda “trend topic” səviyyəsinə
çatdı. Paylaşılan videoların keyfiyyəti,
işlənmə forması İŞİD tərəfdarlarının
artmasına səbəb oldu.
Bütün bunlar İŞİD-in
modern dünyada təbliğatı
üçün sosial şəbəkənin
əvəzsiz mənbə olduğunu
göstərdi. Üstəlik təbliğati
işləri həyata keçirənlərin
peşəkarlar olduğu
da aydınlaşdı.
Buna görə də terror
qruplaşmasının “İŞİD-ə
dəstək üçün bir milyard müsəlman” adlı
kampaniyası geniş rezonans doğurmuşdu.
İŞİD-in təbliğatını yaymaq üçün qurduğu
Al-Itisam Establishment for Media və Al-
Hayat Media Center qruplaşmasının ən
güclü vaxtlarında geniş fəaliyyət göstərirdi.
Eləcə də, İŞİD dünya üzərində geniş yayılmış
android
sistemlə işləyən telefon, tablet və
digər texnologiyalar üçün “The Dawn of
Glad Tidings” adlı əlavə də hazırlamışdı.
Bu əlavəni yükləyən şəxslərin Tvitter
hesabına daxil ola bilən İŞİD fəaliyyətləri
ilə bağlı kütləvi tvitlərin atılmasına səbəb
olmuşdu. 19-24 iyun 2014-cü il tarixlərində
qruplaşma #AllEyesOnISIS haştaqı ilə
31500 tvit atmışdı.
İŞİD-in sosial şəbəkədəki bu fəaliyyəti
təbliğatla yanaşı qorxu yaymaq məqsədi
daşıyır. Məsələn, Mosula giriş dönəmində
1700 iraqlı şiəni qətlə yetirmələri ilə bağlı
paylaşdıqları fotolar yaxın ərazilərdə ciddi
narahatlığa səbəb olmuşdu. Eləcə də,
edam videolarının yayılması Qərb insanının
qorxuya düşməsi üçün hesablanıb. Amerikalı
jurnalist Ceyms Foleyin edamı da bu
qəbildəndir.
İŞİD-in sosial mediadakı gücü şübhəsiz
ki, ABŞ tərəfini narahat edir. 2015-ci
ilin noyabrında ABŞ-ın
müdafiə naziri
Eşton Karter açıqlamasında azad və açıq
internetə xələl gətirməyəcək bir formada
ölkəsini və xalqını qorumağın yolları barədə
fikirləşməyin zamanının gəldiyini demişdi.
Virusa qarşı antivirus proqramları işə
salındığı kimi İŞİD-ə qarşı da Tvitterdə əks-
mübarizə kampaniyası işə salınıb. Məsələn,
İngiltərə xarici işlər nazirliyi “İŞİD-ə
qarşı İngiltərə” adlı Tvitter
hesabı ilə anti-İŞİD fəaliyyətə
başlayıb. İŞİD-ə qarşı
beynəlxalq koalisiyanın
apardığı mücadilə
ilə bağlı videoların
yayımlandığı bu hesab
İŞİD qüvvələrinə vurulan
zərbələri dünyaya yaymaq
məqsədini güdür.
Beləliklə, bu gün Azərbaycan
daxil olmaqla dünyanın istənilən
ölkəsində bir müsəlman asanlıqla
bu kimi
təbliğatın içinə düşə, özünü İraq və Suriyada
tapa bilər. Çünki Suriyaya gediləcək yol
puluna qədər ödəyən İŞİD hətta onlara
mücahid qazandıracaq şəxslərə 3-10 min
dollar arası pul da vəd edir. Xüsusən,
qazandırılan adam həkim və kompüter
mütəxəssisi olarsa, miqdar çox olur. Bu
baxımdan İŞİD-lə Tvitterdə mübarizə üçün
anti-İŞİD təbliğatın gücləndirilməsi mühüm
vasitədir.
Azərbaycan üçün isə təkcə İŞİD-ə qarşı
deyil, bütün dini radikalizmlə qarşı bu hücum
taktikası məqsədilə Kəmalüddövləni yenidən
diriltmək gərəkdir.
Radikalizmə qarşı yeni mübarizənin
adı: “Kəmalüddövlə tvitləri”
Əgər Kəmalüddövlə dirilib gəlsə, dünənin
xürafələrinin bu gün elm adı
ilə xalqa
sırındığını görsə, yəqin ki, üzümüzə bir
batman tüpürüb Axundzadənin çap olunan
kitablarını götürüb bizi əbədiyyən tərk edərdi.