Təsisçi: “Hədəf” nəşrləri Baş redaktor: fil.ü. f d., dos. Şəmil Sadiq Redaktor
Yüklə 9,34 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- USTAD dərgisi \ Fevral 2016 100 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 maraq
- Fərid Hüseynli, “Comics and Graphic Novels Azerbaijan” cəmiyyətinin yaradıcısı və rəhbəri
- “bəxti gətirməyən”
- Loğman Kərimov
maraq saatı 99 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 98 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 Comics”) firmasının rəhbəri idi, lakin iki komiks nəhəngi bu gün belə rəqabət aparmağa davam edirlər. Məhz buna görə də həm Marvel (dövr üçün Timeli), həm də “Detektiv komiks” yaranış ilini 1939-cu il hesab edir. Qızıl Çağ ərzində isə, şübhəsiz ki, “Detektiv komiks” tam lider idi. Vandə Vumən (Wonder Woman), 1-ci Fləş (Flash), Qrin Ləntən (Green Lantern) kimi qəhrəmanlara qarşı Marvelin əlindəki ən böyük vasitə ilk personajları Namor və Kapitan Amerika olub. Maraqlı fakt odur ki, İkinci Dünya Müharibəsi ərzində ərsəyə gələn bu komiksdə Hitlerlə Kapitan Amerika vuruşarkən ABŞ hələ rəsmi şəkildə müharibəyə qoşulmamışdı. Dok Səvic (Doc Savage), Şadou (Shadow) kimi komikslər “Detektiv komiks” qəhrəmanlarından illər öncə oxuculara tanış olmalarına baxmayaraq, 30-cu illərin sonunda onlara maraq azaldı, yeni superqəhrəmanlar ön plana çıxdılar. Buna baxmayaraq, Betmen və Supermen üzərində onların əcdadlarının təsiri danılmazdır. Məsələn, Bob Keyn (Bob Kane – Batman personajının yaradıcısı) bir sıra müsahibələrində Şadou personajının imkanlı iş adamı kimi gündüzlər, vigilant qəhrəman (ayıq-sayıq qəhrəman) kimi isə gecələr fəaliyyət göstərməsindən ilhamlandığını deyib. Məhz bunun əsasında Bryus Ueyn də (Bruce Wayne), Betmen də oxşar formada həyat sürür. Hətta Şadou onun istifadə etdiyi texnoloji cihazların oxşarından istifadə edir. Dok Səvicin adı Klarkdır. Supermenin yaradıcıları Şuster və Sigel Klark Səvic personajını o qədər sevirdilər ki, öz qəhrəmanları Supermenin də “alter eqosu”na Klark Kent adı verdilər. Adı çəkilən Dok Səvic həm də illər sonra yaranacaq olan film personajı – İndiana Consun da yaradıcılarına ilham mənbəyi olmuşdur. Komiksin Qızıl çağı təkcə “Detektiv komiks” və ”Timeli” şirkətləri ilə bitmir. Bir sıra şirkətlər müxtəlif mövzularda ailə-məişət, sevgi, fantastik, hətta erotik mövzularda komikslər çap edirlər. Bu şəxslər arasında, şübhəsiz ki, ən məşhuru Uill Eysnerdir (Will Eisner). Bəziləri bu şəxsi hətta müasir komiksin yaradıcısı da hesab edir. Batmanın “Yellow kid”– sarı uşaq komiksləri 101 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 100 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 maraq saatı 101 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 100 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 yaradıcısı Bob Keynlə birgə təhsil alan Eysner sonradan müxtəlif jurnallar üçün hekayələr yazıb şəkillər çəkir. Eysneri ən çox narahat edən məqamlardan biri isə istedadlı adamların üzə çıxmaqda çətinlik çəkməsi olur. Beləliklə, gənc Eysner, Cerri İger (Jerry Iger) adlı şəxslə birləşərək istedadlı insanları üzə çıxardacaq və komiksin inkişafına xidmət edəcək “Eysner ənd İger Studio” (“Eisner and Iger Studio”) şirkətini yaradırlar. Qısa bir zamanda ortaqların sözləri üst-üstə düşmür, Eysner ayrılaraq yaratdığı yeni qəhrəman “The Spirit”in hekayələrinə fokuslanır. İkilinin yaratdığı qurum vəzifələrini yerinə yetirmədən fəaliyyətini dayandırsa da, İger təkbaşına “S.M. İger” studiyası yaradır və 1955-ci ilə qədər fəalliyyət göstərir. Eysner və İgerin şirkətdaxili və şəxsi münasibətlərindən bəhs edən “Xəyalpərəst“ (“The Dreamer”) qrafik romanı da Eysner tərəfindən avtobioqraik tərzdə qələmə alınmış, münaqişənin pərdəarxası anlarını oxucularla paylaşmışdı. Şirkət uğursuz iz qoysa da, Cek Kirbi (Jack Kirby) kimi gələcəyin ən böyük sənətkarlarından birini üzə çıxarmağa kömək etdi. Bəlkə də, belə səbəblərdən dolayı bu gün komiks aləmindəki ən böyük mükafat məhz Uill Eysnerin adını daşıyr. “Eysner” mükafatı hər ilə müxtəlif kateqoriyalarda öz qalibləri ilə görüşür. Beləliklə, komiks ABŞ oxucusunun gündəlik əyləncəsinə çevrildi, geniş surətdə yayıldı, məşhurlaşdı. Lakin 50-ci illərdən başlayaraq komiksə, tipik pafoslu hekayələrə maraq azaldı. Amerika oxucusu artıq sadəcə beyin məhsulu yox, elmi əsası, ən azından tarixi kökü olan faktlar əsasında qurulmuş hekayələr görmək istəyirdi. Artıq onlara bayağı fantastik əhvalatlar yox, həqiqətən də, bir dövr gerçəkləşməsi mümkün olacaq hekayələr gərək idi. Qızıl Çağ bitmişdi, Gümüş Çağ isə Barri Alenin (Barry Allen) gəlişini gözləyirdi... Bu o vaxtlar idi ki, heç kəs təsəvvür belə edə bilməzdi: Martin Qudmanın (Martin Goodman) yoldaşının mətbəədə kağız daşıyan gənc qardaşı vaxt keçəcək, yaradıcılıqla məşğul olacaq və komiks yazacaq. Onun sahib olduğu Liber (Lieber) soyadı isə bir müddət sonra ümumiyyətlə, unudulacaqdı. Çünki onun adı komiks tarixinin ən böyük zirvələrindən birini fəth edəcəkdi. O, Spidermen, Deədevil (Daredevil), X-men, Avengers kimi qəhrəmanları dünya ədəbiyyatına bəxş edəcəkdi. O Stan Li idi (Stan Lee). Fərid Hüseynli, “Comics and Graphic Novels Azerbaijan” cəmiyyətinin yaradıcısı və rəhbəri “Spidermen” komiksləri “bəxti gətirməyən” filmlər 101 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 100 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 101 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 100 USTAD dərgisi \ Fevral 2016 Səma Fuadqızı İtkin düşmüş “Köpək” Bəlkə də oxucular (və tamaşaçılar) fərqində deyillər ki, Azərbaycan kinosu dedikdə yalnız bizim əzbərə tanıdığımız, yaxud bir neçə dəfə izlədiyimiz filmlər nəzərdə tutulmur. Tamaşaçılara tanış olmayan, qismətinə ekran həyatı yaşamaq düşməyən filmlərimiz də var və biz “Ustad”da unudulmaqda olan o filmlərimizi tanıtmağa, həmçinin bəxti gətirməməsinin səbəblərini araşdırmağa çalışacağıq. İlk hədəfimiz “Köpək” filmidir. 1 994-cü ildə Azərbaycan kinosunda bir “Köpək” doğuldu. Amma o ildən bəri həmin “Köpək”in nə səsini eşidən oldu, nə də ləpirlərini görən. 2013-cü ildə sosial şəbəkələrin birində həmkarlarımdan biri məni onunla tanış etdi. “Köpək”, köpəyə dönmüş məzlum insanlar, onların faciəsi haqqında çəkilmiş filmdir. Qarınlarını doyurmaq üçün iş axtaran bir qrup insanın aldadılaraq qul kimi işlədilməsindən bəhs edir. Eyni zamanda, hansı vəziyyətə düşməsindən, hansı çətinliklərlə qarşılaşmasından asılı olmayaraq, insanın İnsan olaraq qalması, bu məqsəd uğrunda mübarizə aparması təsvir edilir. Filmin quruluşçu rejissoru Tofiq Tağızadə, ssenari müəllifi Loğman Kərimov, rəssamı Mayis Ağabəyov, quruluşçu operatoru Rafiq Quliyevdir. Rolları Məmməd Səfa, Fuad Poladov, Muxtar İbadov, Yaşar Nuri, Nuriyə Əhmədova və b. ifa edirlər. Bu filmə kinoteatrlarda təqdim olunmaq, ekran həyatını yaşamaq qismət olmadı. Onu qeyd edim ki, bu film Tofiq Tağızadənin lentə aldığı sonuncu filmdir. Film haqında danışmaq və ekran həyatının alınmamasının səbəbini araşdırmaq üçün ilk müraciət etdiyimiz ünvan filmin ssenaristi Loğman Kərimov oldu: “Filmin ssenarisini təxminən 1988-1989-cu illərdə yazmışam. O illərdə, daha dəqiq desək, 1988-ci ildə Bakıda tələbələrin, ziyalıların iştirakı ilə Sovet hakimiyyətinin xalqımıza qarşı apardığı antiazərbaycan siyasətinə etiraz əlaməti olaraq Azadlıq meydanında (həmin zaman V.İ.Leninin adını daşıyırdı) mitinqlər başlamışdı. Mən özüm də o mitinqlərin iştirakçısı olmuşam. Məhz o hadisələr “Köpək” filminin ssenarisinin yazılmasına təkan verdi. Bu, eyni zamanda qəzetlərin birində oxuduğum bir xəbərlə də bağlı idi. Səhv etmirəmsə ya “Pravda”, ya da “İzvestiya” qəzetində idi. Yazılırdı ki, hansısa xarici ölkələrin birində kimlərsə adada öz hakimiyyətlərini elan edərək insanları qul kimi işlədirlər. Hökumətin də sən demə, bu hadisədən xəbəri yox imiş. Xəbəri oxuduqdan sonra ssenarini başlamaq üçün ideya yarandı və düşündüm ki, onu bu süjetin üzərində qura bilərəm. Ssenarini Tofiq Tağızadəyə təqdim etdim. Onu da qeyd edim ki, Tofiq Tağızadə məni orta məktəbdə oxuduğum vaxtlardan tanıyırdı. 10-11-ci sinif şagirdi ikən dərsdən qaçıb kinostudiyaya gedirdim. Tofiq Tağızadə, Arif Babayev, Rasim Ocaqov, Rasim Balayev və digər aktyor və rejissorların gözünün qabağında “Spidermen” komiksləri Yüklə 9,34 Kb. Dostları ilə paylaş:
|