Thank you for your contribution



Yüklə 10,37 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/243
tarix16.08.2018
ölçüsü10,37 Mb.
#63316
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   243

10

MAKALELER 

ARTICLES



11

UYGULAYICISININ GÖZÜNDEN

TÜRKİYE’DE HAPPENING SANATI

THE ART OF HAPPENING IN TURKEY FROM 

PERFORMER’S PERSPECTIVE

Dünya’da 1960’lı yıllarda ortaya çıkan muhalif sanat 

eylemleri, biçimciliğe bir tepki olmayıp,  önceki sana-

tın kabulleri ve önermelerini sorgulayarak, bu alanda 

alternatif reaksiyonlar ve malzemeler sunmuşlardır.  

Bu da sanatçının ve izleyicinin merkezi rolünü yeniden 

biçimlendirmiş ve sanatın ve sanat yapıtının tanımını 

genişletmiştir. Bu sanat eylemlerinden biri olan Hap-

pening Sanatı disiplinlerarası yaklaşımı ile beden, mü-

zik, dans, şiir, tiyatro, video gibi diğer sanat alanlarını 

kapsamakta ve canlı sanatçı eylemleri olarak güncel 

sanatta yer almaktadır. Bu makalede de; uygulayıcısı-

nın gözünden Türkiye’de happening serüveni, dünya-

daki kaynakları da gözlemlenerek, happening sanatı-

nın sunduğu alternatif görme ve gösterme biçimleriyle 

disiplinlerarası yaklaşımla tarihsel süreç içerisinde 

ortaya koymaya çalışılmıştır.

Art perspectives which came out in 1960’s, not only have 

been a reaction against formalism but also have pre-

sented alternative techniques and materials by interro-

gating former art’s acceptances and proposals. In this 

way, they have reshaped the role of artist and spectator 

and have expanded the definition of art and artwork. 

With interdisciplinary perspective, Happening Art, which 

is one of the these art perspectives, comprises other art 

areas like music, dance, poem, theater, video and takes 

part in today’s art as living artist actions. In this article, 

using different sources, alternative tendencies and 

interdisciplinary perspectives, which are presented by 

happening art, are pointed out in historical process.



Anahtar Sözcükler:  Happening, Performans, Sanat,  

Disiplinlerarası // Keywords: Happening, Performance, Art,  

Interdisciplinary

Zirve Üniversitesi, İletişim Fakültesi, Radyo TV Sinema Bölümü //

 

Zirve University, Faculty of Communication, Department of Radio-TV Movie



adnantonel@gmail.com

ÖZET ABSTRACT

Doç.Dr. Adnan TÖNEL



08-11 Nisan April 2015


12

Giriş

Sanatın geleneksel atmosferinden sıyrılması özellik-

le de Duchamp’ın hazır nesnelerinden sonra, sanatı 

düşünsel bir zemine taşımıştır. 1960’lı yıllardan itibaren 

performans sanatı, kavramsal sanat, yoksul sanat, 

fluxus v.b. akımlar düşünceye önem veren anlayışlar 

izlemiştir. 1960 sonrası avantgart tiyatro ile performans 

sanat ilişkisi, dans ile performans sanat ilişkisi içinde 

yapılan performanslar ya da happeningler günümüze 

kadar gelmiştir. 

Happening (oluşum) sanat ve yaşam arasındaki bir 

iletişim araştırmasının sonucunda ortaya çıkmıştır. 

Amerika kökenli bu yeni anlatım biçiminin ortaya çıkış 

hazırlıkları 1952’de ABD’de Black Mountain College’de, 

Merce Cunningham, John Cage, Robert Rauschen-

berg’in karşılaşmasıyla istikamet almıştır. Bu yazar ve 

şairler dostlarının da yardımlarıyla resim, dans, müzik, 

şiir, filmler ve plaklarla gösteriler düzenlemişlerdir. 

Aralarındaki tek ortaklık aynı yerde bulunmalarından 

kaynaklanmıştır. Bu sanatçının özgürlüğünün güçlü 

bir biçimde doğrulanmasıdır; sanatçının sanatın pazar 

tarafından kullanılmasına (sanat yapıtının toplanıp son-

radan değerlendirilmesi) şiddetle reddedişi ve yitirilmiş 

olan değerleri geri alışıdır. Marcel Duchamp’ın alaycı 

boyutunun yeniden canlandırılışıdır.

Happeningler izleyiciye çeşitli duygular vermiş ama bu 

duygulara ilişkin hiçbir yorum aktarmamıştır. Olayın 

kurgusu, örtüşen birimlerden oluştuğu için bireyler 

arasındaki ilişkinin katılımcı / izleyici kurmak zorunda-

dır. Bir başka deyişle, tipik bir oluşum, sonsuz kesintili

çok odaklı, açık uçlu olduğundan birbirini izlemediğin-

den ve tekrarlandığından izleyici, gerçek bir sahnede 

yer alan bu doğaçlamanın yarattığı etkileşimle olayın 

anlamını kendi üretmek zorundaydı. Happeninglerin 

parametreleri, avangart sanatın estetik bir etkinlik değil 

de doğruyu arayan felsefi bir arayışı araştırma olduğu 

varsayımından hareketle belirlenmişti. Bu sanatçılar 

alışkanlıkların yerine deneyi ve araştırmayı koymak 

istiyorlardı.

Amaç

Dünya’da halen sanatsal yaşam bulan Happening 

Sanatının, ülkemizde pek az da olsa denenmiş örnekle-

riyle tarihe bir ışık tutmak ve bu alanda çalışma yapmak 

isteyen ve diğer sanatlarla bağlarını bulgulamak, araş-

tırmak isteyenlerle, kavramın içini dolduracak sanat 

öğrencileri için araştırma alanına dönüştürmek.

Problem

Happening ve benzeri kavramsal sanatların, ülkemizde 

hala uygulayıcı yetersizliği ve toplum tarafından kabul 

görmeme ve üstelik denetlenen kamusal ortamlarda 

karşılaştığı engellerin belgelenememiş olması bir 

problemdir. Bu alanda yapılan çalışmaların diğer sanat 

dalları ile ilgili çalışma yapan araştırmacılara ulaştırıla-

mamasından kaynaklı iletişimsizlik de düşündürücüdür.



Yöntem ve Sınırlılık

Happening eylemi, özellikle bir uygulamalı araştırma 

yöntemidir. Uygulamalı araştırma yöntemi, uygulama-

da işlevsel gereksinimlere karşılık olacak iş görecek 

bilgilere ulaşmak amacıyla yapılan araştırmalardır. 

Happening Sanatı burada tamamen uygulayıcısı / 

uygulayıcıları tarafından uygulanırken, seyirci sayısının 

yetersiz oluşu, var olanların da hedeflenen algı ve alım-

lama düzeyinde olmamaları, Türkiye’de konuyla ilgili 

yeterli örnek ve uygulayıcısının olmaması, açık mekan-

larda yapılmak istenip de politik içeriğinden dolayı ya 

vereceği mesaj nedeniyle engellenme olasılığı bulunan 

ya da engellenen happeningler olduğundan sınırlılık 

bağlamında uygulayıcısını tek başına araştırma yapmak 

zorunda bırakmıştır.

Bulgular

Happening Sanatı ile diğer performans sanatları ve ti-

yatro arasında bir bağ  kurulmaya çalışılmış ve sonuçta 

Happeningin pek çok sahne ve gösteri sanatının yaratım 

süreçlerine öncülük ettiği bulgulanmıştır.

Happening’e İlişkin Bulgular

Bu bölümdeki bulgulara; Google Arama Motoruna

sırasıyla: “Happening”, “Happening nedir?”, “Türkiye’de 

Happening” yazılmış ve ilk sonuçlara arama sayfasında-

ki, farklı içerikler incelenerek ulaşılmıştır.

Happening Nedir?

Günümüzde en sık başvurulan online bilgi kaynağı 

Vikipedi Özgür Ansiklopedi, “Happening” başlığında, 

ulaşılabilecek tanımını şöyle yapar: 

Happening, teatral doğası olup senaryo dahilinde olmadan, 

doğaçlama yoluyla yapılan bir çeşit sanatsal etkinliktir. Te-

rim olarak ilk defa, Allan Kaprow’un “6 Bölümlük 18 Happe-

ning” (18 Happenings in 6 Parts) isimli eserinde kullanılmış 

ve yaygınlaşmıştır. Slayt gösterileri, dans, koku ve tat gibi 

hislere hitap eden etkinliklerin sahnelenmesi ve tecrübe 

edilmesi ön plana çıkar. Birçok örneğinde izleyici katılımı 

önemlidir ve ortaya çıkan estetik etki, tecrübe edilen etkin-

liklerin bileşimidir.

Bu tanımlamanın, açıklayıcı bir ifade olmaktan çok 

tanımlamaya yönelik bir çıkarım ve kavramın avangart 

sanat oluşuna yakınlaştırıldığı görülür. Vikipedi’de 

Happening için verilen bu kısa tanım, ortalama bilgi 

düzeyindeki kişilerin kolayca kavrayamayacağı bir 

ifade olmaktan öte gitmemektedir. Burada sözü edilen 

anlayış, sadece sanata ilişkin kavramları açımlayabilen 

okurlarca deşifre edilebileceklerdir.



Yüklə 10,37 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   243




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə