Tablo 6’da görüldüğü gibi;
Eğitim düzeyleri açısından; KSÜ öğrencilerinin “Sosyal amaçlı alışveriş
(p=0,002<0,005)” davranışlarında, AÜ öğrencilerinin ise “fikir edinmek (p=0,004<0,05)”
ve “maceracı alışveriş(p=0,048<0,05)” davranışlarında;
Babalarının meslek grupları açısından; KSÜ öğrencilerinin “Sosyal amaçlı
(p=0,004<0,05)”, “değer amaçlı (p=0,031<0,05)” ve “başkalarını mutlu etmek için
(p=0,005<0,05)”, AÜ öğrencilerinin ise “rahatlamak için (p=0,041<0,05)” ve “maceracı”
alışveriş davranışlarında;
Öğrencilerin kendi aylık gelirleri açısından; KSÜ öğrencilerinin “Sosyal
amaçlı (p=0,015<0,05)”, “değer amaçlı (p=0,029<0,05)” ve “fikir edinmek için
(p=0,043<0,05)”, AÜ öğrencilerinin ise “başkalarını mutlu etmek için (p=0,041<0,05)”
alışveriş davranışlarında;
Ailenin aylık gelirine göre; KSÜ öğrencilerinin “Sosyal amaçlı (p=0,008<0,05)”,
“fikir edinmek için (p=0,023<0,05)”, AÜ öğrencilerinin ise “fikir edinmek için
(p=0,030<0,05)”, “değer amaçlı (p=0,019<0,05)” ve “maceracı (p=0,027<0,05)” alışveriş
davranışlarında;
Yaş sınıflandırmasına göre; 18 yaşına kadar yaşadıkları yerleşim birimine
göre ise KSÜ ve AÜ öğrencileri için alışveriş davranışlarında anlamlı bir farklılık tespit
edilememiştir.
Değişkenler arasında anlamlı farklılıkların tespit edildiği grupların hangilerinin
diğerlerinden farklı olduğunu belirlemek amacıyla yapılan Post Hoc, Tukey HSD
testleri sonucunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır:
KSÜ için;
Kendi gelirleri 500 ve altı gelir grubundaki tüketicilerin 2000 ve üzeri
gelir grubundaki tüketicilere göre hedonik alışverişe yönelten nedenlerden
sosyalleşmek için alışveriş faktörü daha pozitiftir. 500 ve altı gelir grubundaki
tüketicilerin 1001-1250 gelir grubundaki tüketicilere göre değer amaçlı alışveriş faktörü
daha pozitiftir.
Ailenin geliri açısından, 501-1000 gelir grubundaki ailelerin 3001-3500
gelir grubundakilere göre sosyal amaçlı alışveriş faktörü daha pozitiftir. Yani gelir
durumu düşük olan tüketicilerin hedonik alışverişe yönelmelerindeki temel sebebin
sosyal aktivitelere katılmak ve sosyalleşmek olduğu söylenebilir.
18-20 yaş
aralığındaki tüketicilerin 30 ve üzeri yaş aralığındaki
tüketicilere göre hedonik alışverişe yönelten nedenlerden sosyalleşmek için alışveriş
faktörü daha pozitiftir. Maceracı alışveriş faktöründe ise; 18 -20 yaş aralığındaki
tüketicilerin 30 ve üzeri yaş aralığındaki tüketicilere göre daha pozitiftir.
Eğitim düzeylerine göre; lisans düzeyindeki öğrencilerin yüksek lisans
düzeyindeki öğrencilere göre hedonik alışverişe yönelten nedenlerden sosyalleşmek
için alışveriş faktörü daha yüksektir.
Baba mesleği açısından; babası serbest meslek sahibi olan tüketicilerin,
babası kamu kurumunda memur olan tüketicilere göre değer amaçlı alışveriş faktörü
daha pozitiftir.
AÜ için:
Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniv…
327
H. Seçil FETTAHLIOĞLU & Arif YILDIZ & Cansu BİRİN
Ailenin geliri 500 ve altı gelir grubundaki tüketicilerin 3001-3500 gelir
grubundakilere göre hedonik alışverişe yönelten nedenlerden değer amaçlı alışveriş
faktörü daha pozitiftir. Yani aile geliri düşük olanlar için pazarlık yapabilmeleri veya
indirimleri yakalayabilmeleri alışverişi daha haz verici hale getirmektedir. Aynı
şekilde 1001-1500 gelir grubundaki tüketicilerinde 3001-3500 gelir grubundakilere göre
daha pozitiftir. Ailenin gelirine göre anlamlı çıkan bir diğer faktör fikir edinmek için
alışveriş sonuçlarına göre; 2001-25003 gelir grubundaki tüketiciler 501-1000 gelir
grubundakilere göre daha pozitiftir. 500 ve altı gelir grubundaki tüketiciler ise 2501-
3000 gelir grubundaki tüketicilere göre maceracı alışveriş faktöründe daha negatif
çıkmışlardır.
18-20 yaş
aralığındaki tüketicilerin 24-26 yaş aralığındaki tüketicilere
göre hem değer amaçlı alışveriş faktörü hem de başkalarını mutlu etmek için alışveriş
faktörü daha pozitiftir.
Babası özel sektör çalışanı olan tüketicilerin babası çalışmıyor olan
tüketicilere göre maceracı alışveriş faktörü daha pozitiftir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Tüketicilerin sadece rasyonel bir beklenti içerisinde alışveriş yapmadığı, aynı
zamanda duyguların da alışverişi yönlendirdiği bir gerçektir. Tüketicileri alışverişe
yönelten nedenler kişisel ve sosyal nedenler olarak sınıflandırılabilir. Kişisel nedenler;
rol oynama, oyalanma, kişisel zevk, yeni eğilimleri öğrenme, fiziksel faaliyetler ve
duyusal uyarımlar olarak; sosyal nedenler ise; sosyal deneyimler, başkalarıyla iletişim
kurma, arkadaş grubu faaliyetleri, statü ve otorite kazanma ve pazarlık hazzı olarak
sıralanabilir.
Bu çalışmada tüketicileri alışverişe yönelten 6 temel nedenden; maceracı
alışveriş, sosyal amaçlı alışveriş, rahatlamak için alışveriş, fikir edinmek amaçlı
alışveriş, başkalarını mutlu etmek için alışveriş ve değer amaçlı alışveriş boyutları
incelenmiş ve demografik faktörlerin bu boyutlar üzerindeki etkileri analiz edilmiştir.
Bu bağlamda Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman
Üniversitesi öğrencilerinin hedonik tüketim alışkanlıkları karşılaştırmalı olarak
araştırma konusu yapılmıştır.
KSÜ öğrencilerinin demografik faktörler açısından;
Maceracı alışveriş davranışlarında yaş değişkeninde; Sosyal Amaçlı alışveriş
davranışlarında yaş, aylık gelir, ailenin aylık geliri, eğitim durumu ve baba mesleği
değişkenlerinde; değer amaçlı alışveriş davranışlarında aylık gelir ve eğitim durumu
değişkenlerinde; fikir edinmek için alışverişte aylık gelir ve ailenin aylık geliri
değişkenlerinde; rahatlamak için alışveriş davranışlarında ise eğitim durumu
değişkeninde anlamlı farklılıklar tespit edilmiş ancak başkalarını mutlu etmek için
alışveriş davranışlarında herhangi bir değişkende anlamlı bir farklılık tespit
edilmemiştir.
AÜ öğrencilerinin demografik faktörleri açısından ise;
328
Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniv…
Maceracı alışveriş davranışlarında ailenin aylık geliri, eğitim durumu ve baba
mesleği değişkenlerinde; değer amaçlı alışveriş davranışlarında yaş, ve ailenin aylık
durumu değişkenlerinde; fikir edinmek için alışverişte ailenin aylık geliri ve eğitim
durumu değişkenlerinde; rahatlamak için alışveriş davranışlarında ise baba mesleği
değişkeninde anlamlı farklılıklar tespit edilmiş ancak sosyal amaçlı alışveriş
davranışlarında herhangi bir değişkende anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir.
Analiz sonuçlarının demografik faktörler açısından 2 üniversite öğrencileri
arasındaki farklılıklarına bakıldığında;
Cinsiyet açısından; Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesindeki kadın
öğrencilerinin erkek öğrencilere göre maceracı alışveriş, sosyal amaçlı alışveriş, değer
amaçlı alışveriş ve başkalarını mutlu etmek için alışveriş davranışlarında daha baskın
olduğu Adıyaman Üniversitesinde ise; kadın öğrencilerin erkek öğrencilere göre hem
macera hem de başkalarını mutlu etmek için alışveriş davranışlarında daha baskın
olduğu söylenebilir.
Yaş gruplarına göre; KSÜ’de 18-20 yaş aralığındaki tüketicilerin sosyalleşmek
için alışveriş ve maceracı alışveriş faktörü daha pozitiftir. Adıyaman Üniversitesinde
ise aynı yaş grubunda hem değer amaçlı alışveriş faktörü hem de başkalarını mutlu
etmek için alışveriş faktörü daha pozitiftir.
Ailesinin gelir durumu düşük olan tüketicilerin hedonik alışverişe
yönelmelerindeki temel sebebin sosyal aktivitelere katılmak ve sosyalleşmek olduğu
söylenebilir. Adıyaman üniversitesi öğrencilerinden aile gelir durumu düşük olanların
daha faydacı tüketici grubunda oldukları ve pazarlık yapabilmeleri veya indirimleri
yakalayabilmeleri, alışverişi daha haz verici hale getirdiği söylenebilir.
Araştırmanın farklı üniversitelerde ve daha geniş bir örneklem üzerinde
yapılması halinde daha genellenebilir sonuçlar elde edilebilecektir. Yine de Araştırma
sonuçlarının; üniversite öğrencileri hakkında bir fikir vermesi açısından önemli olduğu
düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
ALBA, J., ve WILLIAMS, E. (2012). Pleasure principles: A Review of Research on
Hedonic Consumption. Journal of Consumer Psychology, 1-17.
ARNOLD, M. J., & Reynolds, K. E. (2003). Hedonik Shopping Motivations. Journal of
Retailing, 79, 77-95.
AYDIN, A. E. (2013). Ürünlere Yüklenen Hedonik Ve Faydacı Değeri Etkileyen
Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
329
H. Seçil FETTAHLIOĞLU & Arif YILDIZ & Cansu BİRİN
ÇAKMAK, A. Ç., ve ÇAKIR, M. (2012). 12-18 Yaş Arası Gençlerin Hedonik Tüketim
Davranışlarının İncelenmesi: Kocaeli Şehir Merkezinde Bir Araştırma. Tarih
Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 171-189.
DENİZ, A., ve ERCİŞ, A. (2010). Kişilik Özellikleri, Hedonik ve Rasyonel Fayda, Marka
Duygusu, ve Marka Bağlılığı Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir
Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2).
DOĞAN, H. G., GÜRLER, A. Z., ve AĞCADAĞ, D. (2014). Hedonik Tüketim
Alışkanlıkları Üzerine Etkili Faktörlerin Değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği).
Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 69-77.
ERKMEN, T., ve YÜKSEL, C. (2008). Tüketicilerin Alışveriş Davranış Biçimleri ile
Demografik ve Sosyo Kültürel Özelliklerinin İncelenmesine Yönelik Bir
Araştırma. Ege Akademik Bakış, 683-727.
FROMM, E. (2011). Sahip Olmak Ya da Olmak. (A. Arıtan , Çev.) İstanbul: Arıtan
Yayınevi.
GÜLER, B. (2013). E-Müşterilerin Hedonik “Hazcı” Tüketim Davranışlarını Belirleyen
Faktörler Ve Bir Araştırma. Yüksek. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü / İşletme Anabilim Dalı.
HIRSCHMAN, E. C. ve HOLBROOK, M. B. (1982). Hedonic Consumption: Emerging
Concepts, Methods and Propositions. Journal of Marketing, 92-101.
HOLBROOK, M. ve HIRSCHMAN, E. (1982). The Experiental Aspects of
Consumption: Consumer Fantasies, Feelings, and Fun. Journal of Consumer
Research, 9.
http://tr.wikipedia.org.
02.04.2014
tarihinde
Wikipedi
Özgür
Ansiklopedi:
http://tr.wikipedia.org/wiki/Hedonizm adresinden alındı
http://www.tdksozluk.com., 02.04.2014 tarihinde TDK Sözlük:
http://www.tdksozluk.com/s/hedonizm_/ adresinden alındı
KAHNEMAN, D. (1991, May.). Judgement And Decision Making: A Personal View.
Psychological Society, 2(3), 142-145.
KHAN, U., DHAR, R., veWERTENBROCH, K. (2005). A Behavioral Decision Theory
Perspective On Hedonic and Utilitarian Choice. S. Ratneshwar, ve D. G. Mick
(Dü) içinde, Inside Consumption Consumer Motives, Goals, and Desires (s. 144-165).
KIRGIZ, A. (2014). Hedonismi A Consumer Disease of The Modern Age: Gender and
Hedonic Shopping in Turkey. Global Media Journal, 4(8), 200-212.
http://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/makaleler/GMJ_8._sayi_Bahar_2014
/pdf/Kirgiz.pdf adresinden alındı
KOP, A. E. (2008). Satın Alma Davranışında Hedonik Ve Faydacı Tüketimin Ölçülmesi
İle İlgili Bir Uygulama. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler
330
Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniv…
Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yönetimi ve Pazarlama Bilim Dalı,
Yüksek Lisans Tezi.
MASLOW, A. H. (1968). Toward a Psychology Choice.
ÖZDEMİR, Ş., veYAMAN, F. (2007). Hedonik Alışverişin Cinsiyete Göre Farklılaşması
Üzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
ÖZGÜL, E. (2011). Tüketicilerin Sosyo demografik Özelliklerinin Hedonik Tüketim ve
Gönüllü Sade Yaşam tarzları Açısından Değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış,
11(1), 25-38.
SANDS, S., OPPEWAL, H., veBEVERLAND, M. (2009). The Effects of In-store Themed
Events on Consumer Store Choice Decisions. Journal of Retailing and Consumer
Services, 16, 386-395.
SARACEL, N., ÖZKARA, B., KARAKAŞ, M., ÖZDEMİR, Ş., YELKEN, R., DÜNDAR,
S., veKARACA, Y. (2002). Afyon İli Tüketim Analizi: Tüketici Davranışları ve
Eğilimleri. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.
SHAUGHNESSY, J., veSHAUGHNESSY , N. (2002). Marketing the Consumer Society
and Hedonism. European Journal of Marketing, 524-547.
TAUBER, E. M. (1972). Marketings Notes And Communications. Journal of Marketing,
36, 46-59.
Türkçe Sözlük (10 b.). (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu.
331
Dostları ilə paylaş: |