- 8 -
a) Birinci növ təyini söz birləşməsi modelində olur: “Duz saray” (M.Qasımzadə), “Özgə
millət”, “Bayağı şeir”, “Qoşa bulaq” (X.Kərimli), “Qara əqrəb”, “Yalan dünya” (V.Məmmədov),
“Açıq məktub”, “Qara kağız” (A.Yadigar), “Qar havası” (H.Bağıroğlu), “Yazıq Vətən” (İ.Yusifoğlu),
“Açıq dərs” (Q.Qərib) və s.
b) İkinci növ təyini söz birləşməsi modelində olur: “Azərbaycan bayrağı”, “Payız
duyğuları”, “Qartal ömrü”, “Zirvə ömrü”, “Şair ürəyi”, “Şair ömrü”, “Ağrı dağı”, “Küçə iti”
(X.Kərimli), “Vətən sevgisi”, “Babək qalası”, “Metro fəhləsi”, ”Novruz gecəsi”, “Payız toyları”, “Özgə
ürəyi”, ”Sevgi qatarı”, ”Nağıllar adası”, “Körpə qəlbi”, “Ümid işığı” (M.Qasımzadə), “Azərbaycan
bayrağı”, “Azərbaycan əsgəri”, “Azərbaycan sovqatı”, “Vətən sevgisi”, “Sevda yolu”, “Zirvə yolu”,
“Bahar yağışı”, “Ərk qalası” (A.Yadigar), ”Hüseyn bulağı”, “Ordubad lövhələri” “Həmrəylik günü”,
“Təbiət lövhələri”, “Ulduz müharibələri” (V.Məmmədov), “Torpaq bayatıları”, ”Müəllim ömrü”, “Qəm
nəğməsi” (İ.Yusifoğlu), “Şair dünyası”, “İnsan ömrü”, “Günəş səadəti” (Q.Qərib) və s.
c) Üçüncü növ təyini söz birləşməsi modelində olur: “Naxçıvanım mənim”, “Mənim
könlüm” (X.Kərimli), “Mənim ürəyim”, “Mahirin tələsi”, “Gülşadın dəftəri” (M.Qasımzadə),
“Ömrümün baharı”, “Nənəmin arzusu” (A.Yadigar), “Zamanın hökmü”, “Mənim anam”, “Mənim
dünyam”, “Ukraynanın qızılgülü”, “Qocanın istəyi”, “Şeirin sürəti” (V.Məmmədov), “İlkanənin
hədiyyəsi”, “Arpaçayın uşaqları” (İ.Yusifoğlu), “Sözün yaraşığı”, “Könlümün nəğməsi”, “Mənim
ölümüm” (Q.Qərib) və s.
ç) Şeir adlarının bir qismi bitkin cümlə şəklində yaranır: “Gəzirəm Vətəndə itən vətəni”,
“Bu dünya bir dəyirmandı”, “Mən zamanın sualıyam”, “Bu şöhrətin indisindən qorxuram”,
“Toğluqayanın Savalna məktubu”, ”Şair haqqın yolçusudur” (X. Kərimli), “Mən ayaq üstə gəzən
torpağam”, “Səhnədə Məcnun gəzir”, “Bu yaz kəndimizə qayıdacağam”, “Bir uşaq bələkdə öldü”,
“Duel Rusiyanın dar ağacıydı” (M.Qasımzadə), “Cavid Sibirdən gəlir”, “Döndü Naxçıvanın
salnaməsinə”, “Fani dünya kimə qaldı”, “Mənim kişilərə yazığım gəlir”, ”Ağacdələn, nə qapımı
döyürsən”, “Bir gün bu nağıl da yetəcək sona”, “Payız da ömrünü başa vuracaq”, “Hələ səbrli ol,
hələ döz görək”, “Həyat kitablarda gördüyün deyil” (V.Məmmədov), “Kəsiləcək bu zənglərin
arası”, “Döyüş havaları çaldırmalıyıq”, “Qoy yormasın yollar səni”, “Mən səni çox sevdim”
(A.Yadigar), “O mənim gözümə soyuq dəyibdi”, Deyəsən sən məni ölümdən aldın”, “Bir gün başın
daşa dəyər” (H.Bağıroğlu), “Dərdlərin belimi əydi, ay Vətən”, “Bir qədər tək qalmaq istəyirəm
mən”, “Mənə bir məhəbbət şeiri oxu”, “Ana kəndim, qayıtmışam qoynuna”, “Sən məni bənzətmə
yaz yağışına” (İ.Yusifoğlu), “Yar, məni qəlbindən çıxart”, “Özümə baxmağa ürəyim gəlmir”, “Bu
gün sənin ad günündür” (Q.Qərib) və s.
Bir faktı da qeyd edək ki, son illərin poeziyasında adsız şeirlər silsiləsinə də rast gəlirik. Bu
isə ənənədə şeirin adını ifadə edən dolğun bənddir və müəllifin fikrini konkretləşdirir.
ƏDƏBİYYAT
1. Azərbaycan bədii dilinin üslubiyyatı (Oçerklər), Bakı, Elm, 1970, 356 s.
2. Bağırov A. Onomalogiya problemləri, 2 cilddə, II cild. Bakı, Elm və təhsil, 2012, 416 s.
3. Qurbanov A. Azərbaycan onomalogiyasının əsasları,2 cilddə, II cild, Bakı,Nurlan, 2004, 504 s.
4. Seyidov Y. Əsərləri, 15 cilddə, I cild, Bakı, BDU-nun nəşriyyatı, 2006, 628 s.
5. Bağıroğlu H. Mən çiynimdən yerə qoydum dünyanı. Şeirlər. Bakı, Şirvannəşr, 2001, 66 s.
6. Kərimli X. Payız duyğuları, (Şeirlər), Bakı, Qanun, 2013, 540 s.
7. Qafar Qərib.Dünya üç bucaq imiş, Bakı, Şirvannəşr, 2004, 96 s.
8. Qasımzadə M. Gülü xəlvət açan dünya. Naxçıvan, Əcəmi, 2004, 168 s.
9. Qasımzadə M. Nuhçıxandan gəlirəm. Əcəmi NPB, Naxçıvan, 3013, 248 s.
10. Məmməd Araz. Yol ayrıcında söhbət, Bakı, “Azərbaycan” nəşriyyatı,1997,318 s.
11. MəmmədovV. Seçilmiş əsərləri, 2 cilddə, I cild, Bakı, Şirvannəşr, 2008, 288 s.
12. Məmmədov V. Seçilmiş əsərləri, 2 cilddə, II cild, Bakı, Şirvannəşr, 2008, 260 s.
13. Məmmədov V. Dənizə qar yağırdı. Bakı: Şirvannəşr, 2012, 160 s.
14. Məmmədov V. Dəniz də nigaran, sən də nigaran, Bakı, Şirvannəşr, 2014, 132 s.
15. Məmmədov V. Bura Naxçıvandır. Naxçıvan, Əcəmi NPB, 2014, 88 s.
- 9 -
16. Muxtaroğlu Ə. İkinci görüş. Bakı, Nurlan, 2003, 160 s.
17. Yadigar A. Hər şeyin sonu var. Naxçıvan, Qızıl dağ MMC-nin mətbəəsi, 2007, 290 s.
18. Yurdoğlu E. 20+13, Naxçıvan, Əcəmi, 2013, 96 s.
19. Yusifoğlu İ. Seçilmiş əsərləri, I cild, Bakı, Şirvannəşr, 2011, 335 s.
20. Yusifoğlu İ. Seçilmiş əsərləri, II cild, Bakı, Şirvannəşr, 2012,199 s.
ABSTRACT
Adil Bagirov
The names of aesthetic works
The article has been devoted to the investigation of the names of poetry work which are
entered the ideonim group of onomastic lexica. The names of poetry works which has their
especially position and condition in the lexical system of our language are grouped and investigated
according to the examples of people poet M. Araz`s and other poets` poem`s names.
РЕЗЮМЕ
Адиль Багиров
Названия художественных произведений
Статья посвящена исследованию названий стихотворных произведений, входящих в
группу идеонимов ономастической лексики. В статье сгруппированы на основе избранных
образцов и исследованы названия стихотворений народного поэта М.Араза и нахчыванских
поэтов.
NDU-nun Elmi Şurasının 23 yanvar 2015-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyə
olunmuşdur (protokol № 05)