The world bank
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.2.3 Dövlət vəsaitləri
- 1.3 M ALIYYƏ SEKTORU
- Qutu 1: Mühasibat uçotu və hesabatlılıq sahəsində islahatlar "Mühasibat uçotu və hesabatlılıq sistemlərini Beynəlxalq Mühasiba Uçotu Standartlarına
C ƏDVƏL 1:2004-2006- CI ILLƏR ÜÇÜN ƏSAS MONETAR GÖSTƏRICILƏR *
2003 2004 2005 Inflasiya faizlə 2.8 2.5 2.5
- Manatın dollarla mübadilə məzənnəsi (orta illik) 4861 4911 4975 0,9172 Xarici valyuta ehtiyatları (mlnş dollarla) 681.7 760
800 - Geniş pul kütləsi (M-3), mld. manat Artım dərəcəsi, faizlə 3925.8
14.3 4829
23 5988
24 1,84
66 Geniş pul kütləsi (M-2), mld. manat Artım dərəcəsi, faizlə 2025.8
15.4 2512
24 3215
28 0,797
35 Yenidən maliyyələşmə dərəcəsi, faizlə 10 7 7 9
manat Artım dərəcəsi, faizlə 2256.9
14.8 2810.3
25 3595
28 1,294
95 Əhalinin əmanətləri, mld. manat Artım dərəcəsi, faizlə 767.3
31.1 1212
58 1940
60 0,495
35 Kreditlər, mld.manat Artım dərəcəsi, faizlət 2600.8
7 3277
26 4260
30 1,441
83 Mənbə: AMB
*2005-ci ildə yeni manat tətbiq olunmuşdur. 2005-ci il üzrə bütün rəqəmlər yeni manatda göstərilmişdir. Əmək haqları nominal baxımdan 22 faiz artmışdır. Orta aylıq əmək haqqı AZM 117.9 (USD128.5) olmuşdur. Ən yüksək əmək haqqı dağ-mədən, maliyyə və tikinti sektorunda olmuşdur.
Ölkədə həyata keçirilən struktur və sosial-iqtisadi dəyişikliklər digər sahələrlə birlikdə dövlət maliyyə sisteminin davamlılığının yaxşılaşdırılması və dövlət büdcəsinin gəlir və xərclərinin artırılması üçün müsbət təsir göstərmişdir.
Dövlət büdcəsinin gəlirlər və xərclər hissəsi 2004-cü ildə əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Büdcə gəlirləri 2003-cü ilin AZM7405.8 milyard (USD 1.5 milyard) göstəricisi ilə müqayisədə AZM1,278.2 milyard və ya 20.8 faiz artaraq, ÜDM-un 17.7 faizini təşkil etmişdir. Büdcə xərcləri 21.6 faiz artaraq, ÜDM-un 17.9 faizini təşkil etmişdir. Dövlət büdcəsinin defisiti AZM315 milyard proqnozlaşdırılsa da faktiki rəqəm cəmi AZM99.2 milyard olmaqla, ÜDM-un 0.2 fazini təşkil etmişdir.
ALIYYƏ SEKTORU
Azərbaycan bank sistemi Milli Bank və kredit təşkilatlarından ibarətdir. Kredit təşkilatları olan kommersiya bankları Qanunvericiliyə uyğun olaraq bütün bank əməliyyatlarına həyata keçirməklə bağlı müstəsna hüquqlara malikdir. Qeyri-bank kredit təşkilatları məhdud bank əməliyyatlarını həyata keçirmək lisenziyalarına malikdir. 11
* Respublika müstəqillik əldə etdikdən dərhal sonra 1991-ci ildən etibarən bank sistemində hüquqi və institusional çərçivənin yaradılması prosesi başlamışdır. “Milli Bank haqqında“və “Banklar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunlarının qüvvəyə minməsi ilə bank sisteminin hüquqi və normativ bazası müəyyən edilmişdir.
1990-cu illərdə həyata keçirilmiş bank islahatları prudensial nəzarətin mərhələli tətbiqi və beynəlxalq standartlara keçidlə bağlı qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsini əhatə edirdi. Bu zaman kapital, likvidlik, mənfəətlik, əqdlərin təhlükəsizliyi, müasir texnologiyalar və menecment informasiya sistemlərindən istifadə kimi mövzulara xüsusi diqqət verilmişdir. Bu islahatlar bank sisteminin konsolidasiyasi, bankların böyüməsi və kapitallaşdırmanın yaxşılaşmasını təmin etmişdir. İslahatların nəticəsində, məcmu kapital 22 dəfə, cəmi investisiyalar 3 dəfə və cəlb edilən əmanətlər isə 8 dəfə artdı. Bank aktivlərinin ÜDM-kı çəkisi mütəmadi olaraq artaraq, 2004-cü ildə 28%-ə bərabər olmuşdur.
Son illərdə ölkə rəsmilərinin müəyyən etdiyi strateji hədəflərə bank qanununvericiliyinin beynəlxalq qabaqcıl təcrübələrə və standartlara uyğunlaşdırıması, bank sisteminin təhlükəsizliyini və sağlamlığını təmin etmək, bank xidmətlərindən istifadəni genişləndirmək, bank sistemində şəffaflığı artırmaq, bazar intizamını təkmilləşdirmək və bank nəzarəti sahəsinin effektivliyini təkmilləşdirmək kimi amillər daxildir. Bu məqsədlə, AMB-nin 2001- 2004-cü illər üzrə Strateji Planına uyğun olaraq “üçüncü nəsil” bank qanunları hazırlanmış və qüvvəyə minmişdir.
"Mühasibat uçotu və hesabatlılıq sistemlərini Beynəlxalq Mühasiba Uçotu Standartlarına (BMUS) uyğunlaşdırmaq"
1997-ci ildən etibarən bank sisteminin BMUS-na uyğunlaşdırması məqsədilə bir sıra tədbirlər icra edilməyə başlandı. Buraya aşağıdakılar daxildi:
• Bank sistemi üçün beynəlxalq standartlara uyğun hesablar planı hazırlamaq; • Mühasibat uçotu qaydalarına düzəliş edərək BMUS-naq keçidi təmin etmək
AMB, Price Waterhouse Coopers şirkətinin ekspertləri ilə birlikdə bank təşkilatları üçün vahid hesablar planı hazırlamış və 2001-ci ilin sentyabr ayında tətbiq etmişdir.
Bank sisteminin BMUS-na keçidini təmin etmək məqsədilə 2000-2001-ci illərdə mühasibat uçotu sahəsində sərəncamlar icra edilmişdir. “Bank sisteminin mühasibat uçotunun BMUS-a tam keçidinin təmin edilməsi” adlanan modul müvafiq qaydada tətbiq olunmuşdur. Qeyd etmək lazımdır ki, modul 2002-ci ilin iyul ayında tətbiq edilməyə başlandı və 2003-cü ilin mart ayında tətbiq prosesi tamamlandı.
Mənbə: AMB
Bank sektorundakı islahatlar bank sisteminin konsolidasiyasını təmin etdi. Son onillikdə bank kapitalı bir neçə dəfə artdı. 2004-cü ildə nizamnamə kapital 47 faiz, səhmdar kapitalı isə 41.2 faiz artmışdır. Digər tərəfdən, depozitlərin sürətli artımı aktivlərin ÜDM-dakı mütləq çəkisinin və faiz nisbətinin artmasına səbəb olmuşdur. Bu səbəbdən, 2005-ci ildə bank aktivləri 35.4%
*
Hazırki Hesabatın bütün Cədvəl və Qutularda aşağıdakı işarələrdən istifadə olunur: “m.y.” məlumatın olmamasını, “…” məlumatın göstərilməməsini, “neg” isə cədvəldəki digər rəqəmlərinə nisbətən çox xırda olmasını göstərir. 12
Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|