This product is made possible through the generous support of
Yüklə 36,97 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tamar Antadze
- Tbilisi, 2013
- Oxu pilləsi Uşaqlar üçün səviyyələrə bölünmüş uşaqlar üçün kitablar
- Zürafələrin dəstəsi
- Naşir: “Vətəndaş İnteqrasiyası və Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi”
|
This product is made possible through the generous support of the All Children Reading partners: the United States Agency for International Development (USAID), World Vision and the Australian Agency for International Development. It was prepared by Centre for Civil Integration and Inter- Ethnic Relations and does not necessarily reflect the views of the All Children Reading partners. “Hər bir uşaq oxumalıdır – inkişaf üçün böyük çağırış” proqramı tərəfdaşların - ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID), World Vision və Avstraliya Beynəlxalq Agentli yinin (Australian AID) dəstəyi ilə həyata keçirilmişdir. Kitab
“Vətəndaş İnteqrasiyası və Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi”tərəfindən hazırlanmışdır və proqram tərəfdaşlarının nəzərlərini əks etdirməyə (və ya uyğun gəlməyə) bilər.
Müəllif: Tamar Antadze Redaktor: Natia Qorqadze Dizayner: İlia Çrelaşvili
1
Giriş Zürafə dünyada ən hündür heyvandır. Onun hündür ayaqları və uzun boynu var. Zürafə Afrika səhrasında yaşayan heyvandır. Zürafələr əsasən Afrikanın cənub hissəsində yaşayırlar, bunun üçün də cənub zürafələri adlanırlar. Müxtəlif yerdə yaşadıqlarına görə, zürafələr fərqli şəkildə görünürlər, məsələn, Keniyada Keniya zürafəsi məşhurdur, Nubiya isə Nubiya zürafələri ilə 2
məşhurdur. Onlardan hər birinin özünəməxsus xassəsi var, məsələn, Cənub zürafəsinin dərisi dizlərinə qədər açıq qəhvəyi ləkələrlə örtülüdür, bu da onu yaxşı maskalayır və düşməndən qoruyur. Keniya zürafəsi yırtıcı heyvandan müdafiə məqsədilə, ön ayaqları ilə zərbə vurur. Nubiya zürafəsi elə də ağıllı heyvan deyil. O, su içdiyi zaman ön ayaqlarını geniş açır və boynunun aşağı su içməyə əyir. Bu zaman tez-tez yırtıcı heyvanın qurbanı olur.
3
Zürafələr uzun heyvanlardır, çünki onların uzun boynu və ayaqları var. Zürafənin ön ayaqları daha uzundur, nəinki arxa. Buna görə də onun kürəyi demək olar ki, quyruğuna tərəf əyilmişdir. Yetkin zürafə 5,5 metrə çatır, erkək zürafə isə dişidən 25 sm hündür olur. Onların da insanlarda olduğu kimi, boyunlarının yeddi fəqərə sümüyü var. Zürafənin boynu çox elastiki və güclüdür. Gənc zürafələr bir-biri ilə boyunlarını çəkməkdə yarışırlar.
4
Zürafənin başında balaca sümüklü buynuzları var. Buynuzlar qısa tüklə örtülüdür. Zürafənin dodaqları hərəkətlidir, onun dili isə çox uzun və çevikdir. Zürafənin dili 53 santimetrə çatır. Zürafənin 32 dişi var, onların hamısı itidir və yan dişləri kəsicidir. Qulaqları və gözləri də böyük ölçüdə olur. Onların bədəni isə gözəl zolaqlarla bəzənmişdir. Zürafənin quyruğu elə də uzun deyil, yalnız dizlərinə qədər çatır, ancaq cücülərlə mübarizədə ona çox kömək edir. 5
Zürafələr ayrı-ayrılıqda yaşamağı sevmirlər. Onlar bir sürüdə yaşayırlar, yem tapmağa birlikdə gedirlər.
Zürafələr suyu xüsusilə sevirlər və hər zaman içməyə su axtarırlar. Zürafələr çox az yatırlar. Səhərlər qida axtarmağa çıxır, günortalar isə kölgə axtarır və uzanırlar. Yeməyi həzm etdikləri zaman yatırlar, amma az vaxt, çünki yırtıcı heyvanlardan qorxurlar. Zürafə hər gün 80 kiloqram qida alır və həzm edir. Onun əsas yemi akasiya yarpaqlarıdır. Ümumiyyətlə, akasiya yarpaqları zəhərdən ibarətdir, budaqları isə iti uclu tikanlarla örtülüdür, amma zürafələr buna xüsusilə adət etmiş və çoxlu yarpaq yeyə bilərlər. Zürafənin yaxşı görmə qabiliyyəti var və bu da ona akasiya ağacında çox zəhərli olmayan körpə yarpaqları axtarmağa kömək edir.
6
Zürafə balasını qarnında 15 ay saxlayır. O, əkizlər dünyaya gətirə bilmir, yalnız bir bala dünyaya gətirir. Balanın doğulma mərhələsi çox maraqlıdır. Vaxtı çatanda zürafə otun üzərinə uzanmır. Ayaq üstə durur və balası da doğulur. Balaca zürafə təxminən 1,5 – 2 metrdən aşağı düşür, amma ona heç nə olmur. Bir neçə saatdan sonra qaçmağa başlayır. İki həftədən sonra isə zürafə öz balası ilə dəstəyə qatılır və balacaya yem axtarmağı öyrədir.
7
Okap, zürafə kimi, buynuzlu heyvandır. Onun da zürafə kimi xırda buynuzları və uzun boynu var. Amma zürafənin boynu onunla müqayisədə daha uzundur və eləcə də zürafənin başı həmişə yuxarı qalxmış olur, okap isə daha çox başıaşağı gəzir.
Okapın bədəni
bütövlükdə ağ
zolaqlarla bəzənməmişdir. Onun bədəni tünd qəhvəyi rəngdə, üzü ağ, ön və arxa ayaqları ağ rəngə bəzədilmişdir. Zürafədən
8
fərqli olaraq okapın görmə qabiliyyəti çox pisdir. Bunun əvəzinə, yaxşı qoxulama və eşitmə qabiliyyəti ilə seçilir və bu da ona yırtıcılardan qorunmaq imkanını verir. Okap Mərkəzi Afrikanın qaranlıq, tropik meşəsində yaşayır. O, tənha yaşamağı sevir və müvafiq olaraq okapların dəstəsinə də heç yerdə rast gəlmək olmaz.
Okap və zürafə bir ailədə birləşirlər və onları zürafələr adlandırırlar. Onlar isti Afrikanın sakinləridirlər və başqa ölkələrin iqlimlərinə çox çətin vərdiş edirlər. İnsanlarla heç bir işləri olmur. İnsan öz tərəfindən zürafə ilə çox düşmənçilik edir, onun gözəl dərisini çox bəyənir, ətini isə qida kimi istifadə edir..... Zürafələrin sayı çox azalmışdır, Şimali Afrikada onların nəsli tam azalmışdır. İnsan belə gözəl və zərərsiz heyvanın varlığına mane olmamalıdır.
1
Naşir: “Vətəndaş İnteqrasiyası və Millətlərarası Əlaqələr Mərkəzi”
Səviyyə XIV
Mətndə sözlərin sayı 557
Leksik vahidlərin sayı 278
Cümlədə sözlərin orta sayı 9
Yüklə 36,97 Kb. Dostları ilə paylaş:
|