http://www.amu.edu.az
15 aprel 2015-ci il
4
İlk söhbətimiz kafedraya rəhbərlik
edəndən sonra görülən işlərdən və
yeniliklərdən oldu:
-
Əsasən bir neçə istiqamətdə
fəaliyyətimizi genişləndirir və inki-
şaf etdiririk. Praktik işimizdə əsas
istiqamətlərimizdən biri laparoskopik
cərrahiyyənin inkişaf etdirilməsidir.
Mən
2000-ci
ildə
Türkiyədən
Azərbaycana dönən ərəfədə yalnız
bir klinikada – Xəzər Dəniz Hövzə
Xəstəxanasında laparoskapiya vardı.
Sonra 2 klinikada təşkil etdik. Hazır-
da ölkəmizdə cərrahiyyəni laparosko-
piyasız təsəvvür etmək mümkün deyil.
Xəstəxanaların əksəriyyətində laparos-
kopiyadan istifadə olunur. Bu sahə xeyli
inkişaf edib.
Ikinci istiqamətimiz qaraciyər və
böyrək transplantasiyası məsələsidir.
Doğrudur, Mərkəzi Klinik Xəstəxanada
transplantasiya məsələsini həyata
keçirə bilmədik. Amma Gömrük Hos-
pitalında buna nail ola bildik. Çalı-
şırıq ki, Cərrahiyyə Klinikasında da
bunu həyata keçirək. Bu, mütləq ola-
caq və buna görə akademik Əhliman
Əmiraslanovun, klinika rəhbərliyinin
dəstəyi ilə ciddi hazırlıq işləri gedir.
Üçüncü istiqamət isə proktologi-
ya sahəsidir. Bilirsiniz ki, kafedranın
əvvəlki müdiri rəhmətlik professor
Həsən Sultanov respublikamızda və
kənarda da proktologiya sahəsi üzrə
tanınmış alimlərimizdən olub. Onun
hazırda çox gözəl məktəbi və kafedra-
mızda davamçıları var ki, onlar bu gün
failiyyətlərini davam etdirirlər. Bu
sahənin də inkişaf etdirilməsi üçün yeni
müalicə, cərrahi əməliyyat, müayinə
üsulları tətbiq edirik. Həm də lako-
roskopikin proktologiyaya tətbiqi ilə
əlaqədar irəliləyiş var. Bu sahənin inki-
şafı üçün xarici mütəxəssislərin imkan-
larından da istifadə olunur. Almaniya-
da böyük bir klinikanın baş həkimi Dr.
Nevzat Doğanın və adını çəkmədiyim
digər mütəxəssislərin təcrübəsindən ya-
rarlanmağımız bu sahənin inkişafına
ciddi təkan verir. Məqsədimiz prokto-
logiya sahəsini inkişaf etdirərək dünya
standartları səviyyəsinə çatdırmaqdır.
Dördüncü istiqamətimiz piylən məsi
olan xəstələrin müalicəsi ilə əlaqədardır.
Bu sahədə müəyyən işlərə başlanıb və
bir çox əməliy yatlar edilibdir. Bu sahəni
həm elmi, həm də praktiki nöqteyi
nəzərdən inkişaf etdirmək istəyirik.
Beşinci sahə endokrin cərrahiy-
yəsidir. Bu sahə üzrə də kafedramızda
mütəxəssislər var və onlar bu sahə ilə
uzun müddətdir tanış olurlar.
6-cı sahə qaraciyər yağlanması və sir-
rozudur. Bu sahələrdə işlər rahat gedir,
problemimiz azdır, inkişaf nəzərə çar-
pır.
Adını çəkdiyim sahələrin inkişaf
etdirilməsi hörmətli rektorumuzun
nəzarəti altında uğurla həyata keçirilir.
- Tədrisdə yeniliklər, dərslərin mənim-
sənilməsi, praktik vərdişlərə yiyələnmənin
səviyyəsi ilə bağlı fikirlərinizi də bilmək
istərdik.
- Son üç il müddətində bu sahədə xeyli
iş görülübdür. Ilk növbədə IV-Vl kurs-
ların tədris proqramı və konsepsiyası
dəyişdirildi. Bu addımı atmağımıza
səbəb bir tərəfdən Boloniya sisteminə
keçməyimizlə əlaqədar idisə, digər
tərəfdən proqramın sovet dövründən
qalması idi. Təbabət xeyli inkişaf et-
mişdi. Ancaq IV-VI kurslarda proqram-
lar köhnə, bir-birinin təkrarı idi. Bu
təkrarçılıq aradan qaldırıldı. Avropa
və Şərq ölkələrinin qabaqcıl təcrübələri
öyrənilərək universitetimizdə tətbiq
olundu. Proqramın əsas konsepsiya-
sı tələbələrə bacarıqları öyrətməkdir.
Tələbələrə ilk öncə düzgün diaqnoz qoy-
mağı öyrətməyə çalışırıq. Bunun üçün
şəraitimiz də var. Tələbələrin bir qismi
auditoriyada öyrənir, bir qismi isə ba-
carıq laboratoriyasının imkanlarından
istifadə edirlər.
Rezidentlərimizə də nəzəri və praktiki
vərdişləri öyrədirik. Kafedramızda vax-
taşırı seminarlar və kurslar təşkil olı-
unur. Elə bu günlərdə Dr.Nevzat Doğan
və Dr. Rüfət Məhərrəmovun iştirakı və
Cərrahi Klinika rəhbərliyinin dəstəyi
ilə “Təməl cərrahi bacarıqlar” kursunu
təşkil etdik. 10 rezidentimiz təməl və
lakoroskopik cərrahiyyə kursu keçərək
bacarıqları öyrəndilər. Cərrahi baca-
rıqları bilməyənlərin əməliyyat otağına
girməyə icazələri olmadığı üçün onlar
imtahan verərək sertifikat aldılar. Bun-
dan sonra rezidentlərimiz əməliyyat
otaqlarına girə biləcəklər. Doğrudur,
tədrisimizin səviyyəsi inkişaf etmiş
ölkələrin səviyyəsi ilə eyni olmasa da,
bu istiqamətdə imkan daxilində addım-
larımızı atırıq.
- Bəs metodik göstəriş, əyani vəsait lərlə
bağlı nə deyərdiniz?
- Köhnə metodik göstərişlər bizi qane
etmir. Yeni metodik göstərişlər hazır-
lanıb və hazırlanmaqda da davam edir.
Kafedramızda xüsusi bir qrup müasir
metodik göstərişlərin, qaydalar və pro-
tokolların hazırlanması ilə məşğuldur.
Görülən işlər qrup tərəfindən vaxtaşırı
müzakirə olunur.
Universitetimizə Hollandiyadan dəvət
olunmuş Krauz adlı bir professor var
idi. O da bu sahədə bizə xeyli kömək
etdi. Bizə il ərzində müasir protokolla-
rın seminarını verdi. Indi o protokolla-
rın Azərbaycan variantını hazırlayırıq
və yaxın vaxtlarda təqdim edəcəyik.
Istiqamətlərimizdən biri də elə budur.
- AMEA–nın müxbir üzvü seçilmisiniz.
Bəzən elə olur ki, müxbir üzv seçiləndən
sonra alimləimizin elmi işlərini davam
etdirməsində bir səngimə olur. Sizdə necə,
elmi araşdırmalarınız davam edirmi?
- Təbii ki, kafedramızın qaraciyər üzrə
elmi-tədqiqat və elmi-praktik sahəsi
üzrə işləri davam edir. AMEA-nın müx-
bir üzvü seçilməyim bu məsuliyyəti iki-
qat atrırıb. Dünyada kök hüceyrələri
üzrə tədiqat işləri aparılır və sürətli in-
kişaf gedir. Biz də bu sahədən kənarda
qalmaq istəmirik. Bir neçə ay əvvəl Bakı
Beynəlxalq Forumunda və AMEA-da
rektorumuz Akademik Ə.Əmiraslanov
tərəfindən
Respublikamızda
kök
hüceyrələri üzrə elmi tədqiqat işləri
aparmaq üçün məsələ qaldırdı və bu
sahədə hazırlıq işləri davam etməkdədir.
- Siz eyni zamanda “Türkdilli xalqların
qastreontoloji terminlər lüğəti” kitabının da
həmmüəllifisiniz. Necə oldu ki, siz belə bir
kitaba həmmüəllif olmaq fikrinə düşdünüz?
- O kitabın ideya müəllifi və redak-
toru özüm olmuşam. Türkdilli xalqla-
rın tibb sahəsi üzrə mütəxəssislərinin
əməkdaşlıq zamanı terminlərlə bağlı
çətinliklə üzləşdiyinin şahidi oldum.
Bundan dolayı belə bir kitabın zəruriliyi
ideyası fikrimdən keçdi. Bu ideya 1997-
ci ildə gerçəkləşdi. Bu kitab türk xalq-
larının tibbi terminologiyasına dair
sanballı bir kitabdır. Hesab edirəm ki,
bu lüğət kitabı ortaq türk dilinin yaran-
masında az da olsa, töhfəsini verəcək.
Bu sahəni bir daha gündəmə gətirmək
fikrimiz var.
- Siz adətən çətin və qeyri-standart
əməliyyatlar edirsiniz. Elə hallar olubmu ki,
əməliyyat olunacağı təqdirdə pasiyentinin
həyatına təhlükə hiss edərək əməliyyatdan
imtina edəsiniz?
- Hesab edirəm ki, xəstəsini müalicə
edə bilməməsi, xəstəlik qarşısında aciz
qalmas, həkim üçün ən ağır cəzadır.
Əlbəttə, xəstəni həyata qaytarmaq üçün
bir faiz ümid olubsa, əlimdən gələni
etmişəm. Təəssüf ki, xəstə qarşısında
aciz qaldığımız anlar da olub. Onda
da həmin cəzanın hansı dərəcədə ağır-
lığını cismən və ruhən yaşamış, necə
çəkdiyimi özüm bilmişəm.
Qabil ABDULLAYEV
Nuru Bayramov:
«Hazırda ölkəmizdə cərrahiyyəni
laparoskopiyasız təsəvvür etmək
mümkün deyil»
Ölkədə yeni fəaliyyət göstərən klinikaların qurulmasında danılmaz xidmətləri olub tibb
elmləri doktoru, professor Nuru Bayramovun. Bu sıradan Mərkəzi Klinik Xəstəxananın,
Gömrük Hospitalının və başqalarının adlarını çəkmək olar. Hazırda ATU-nun Cərrahiyyə
Klinikasında çalışır. Adıçəkilən kilinikanın quruculuq işlərində də əməyini əsirgəmir.
2012-ci ildən isə Azərbaycan Tibb Universitetinin I cərrahi xəstəliklər kafedrasının müdi-
ridir. 2014-cü ildən AMEA-nın müxbir üzvü seçilib. AMEA Tibb üzrə Problem Şurasının
sədri, Ali Atestasiya Komissiyasının Rəyasət Heyətinin üzvüdür. Türkiyənin bir sıra nüfuz-
lu xəstəxanalarında təcrübə keçərək, tibbi təhsilini davam etdirib. 1991-ci ildə Moskvada
“Xroniki osteomielitlərin kompleks müalicəsində kombinəolunmuş lazerlərin tətbiqi” möv-
zusunda dissertasiya işini müdafiə edərək tibb elmləri namizədi, 1999-cu ildə isə “Qaraciyər
rezeksiyalarından sonrakı ağırlaşmaların proqnozlaşdırılması və profilaktikası” mövzusun-
da dissertasiya işini müdafiə edərək tibb elmləri doktoru dərəcəsini alıb. Bir sıra kitabların,
elmi məqalələrin, dərs və dərs vəsaitlərinin, metodik göstərişlərin müəllifidir.
Müsahibə
u Həmin gün 1948-ci ildə Dünya Səhiyyə
Təşkilatının yaradıldığı gün - hər il aprelin 7-də
qeyd olunur. Dünya Sağlamlıq Gününün qeyd
edilməsi 1950-ci ildən ənənəyə çevrilib. Həmin
tarixi andan dünyanın 200-ə yaxın dövləti DST-
nin üzvü olub.
Dünya Sağlamlıq Günü münasibətilə
tədbirlər insanların sağlamlığın çox
böyük
əhəmiyyət
daşıdığını
başa
düşməsi üçün keçirilir. Dünya Sağlam-
lıq Günü hər il dünya səhiyyəsi qarşı-
sında duran qlobal problemlərə həsr
olunur və “Çoxlarının həyatının xila-
sı sənin qanının təhlükəsizliyindədir”,
“Fəallıq uzunömürlülüyə aparan yoldur”,
“Hamiləlik həyatda xüsusi hadisədir. Onu
təhlükəsiz edək”, “Sağlamlığımızı iq-
lim dəyişmələrindən qoruyaq” və s. kimi
müxtəlif devizlər altında keçirilir.
2015-ci ildə Dünya Sağlamlıq Gü-
nünün mövzusu “Qida məhsullarının
təhlükəsizliyi”dir. DST-nin məlumatına
görə, hər il təqribən 2 milyon insanın ölümü
(dəhşətlisi budur ki, əsas etibarilə uşaqla-
rın ölümü) təhlükəli qida məhsulları ilə bağ-
lıdır. Qidanın tərkibində olan patogen bak-
teriyalar, viruslar, parazitlər və ya təhlükəli
maddələr ishaldan tutmuş xərçəngə qədər
200-dən çox xəstəliyin səbəbidir. Qida
məhsullarının təhlükəsizliyinə daim yeni
təhlükələr yaranır. Kifayət qədər yaxşı
bişirilməyən heyvan mənşəli məhsulları,
nəcislə çirklənmiş meyvə və tərəvəzi,
tərkibində dəniz biotoksinləri olan mol-
yuskları təhlükəli məhsullara nümunə
göstərmək olar. Odur ki, bu il “Ferma-
dan boşqaba qədər - qida məhsullarını
təhlükəsiz edək!” devizi ilə keçirilən Dünya
Sağlamlıq Günü müxtəlif hökumət sek-
torlarında işləyənlərin, fermerlərin, isteh-
salçıların, pərakəndə satış müəssisələri
işçilərinin, tibb işçilərinin, habelə isteh-
lakçıların diqqətini qida məhsullarının
təhlükəsizliyinin əhəmiyyətinə və hər bir in-
sanın boşqabındakı məhsulların təhlükəsiz
olduğuna əminlik hiss etməsi üçün hər
kəsin nə kimi rol oynaya biləcəyinə cəlb
etmək imkanı verir.
Azərbaycan ilə DST arasında əməkdaşlıq
uğurla inkişaf edir və bu da səhiyyə
sahəsində keçirilən islahatlar baxımın-
dan əhəmiyyətlidir. DST-nin Avropa Re-
gional Komitəsinin sessiyasının 2011-ci
ilin sentyabrında ölkəmizdə keçirilməsi
bunu təsdiq edir. Bundan əlavə, ölkəmizdə
əhalinin sağlamlığının təmin olunması və
səhiyyə sisteminin maddi-texniki bazasının
möhkəmləndirilməsi istiqamətində konkret
tədbirlər görülür.
Son 10 ildə səhiyyəyə ayrılan büdcə
vəsaiti 10 dəfədən çox artıb. Bu müddət
ərzində əksəriyyəti respublikanın re-
gionlarında yerləşən 500-dən çox tibb
müəssisəsi inşa edilib və əsaslı təmir
olunub, bütün müəssisələr müasir tibb
avadanlığı və texnika ilə təmin olunub.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev 2014-
cü ilin iyununda “Ana və uşaqların sağlam-
lığının yaxşılaşdırılmasına dair 2014-2020-
ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın təsdiq
edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.
Əhalinin ümumi dispanserləşdirilməsi
səhiyyə sistemində məcburi qaydaya çev-
rilir. Yoluxucu xəstəliklərə qarşı mübarizə
sahəsində əhəmiyyətli nəticələr əldə olu-
nub. Bu sahə praktiki səhiyyənin prioritet
istiqaməti kimi daim diqqət mərkəzindədir.
Ana və uşaq ölümünün səviyyəsi bir neçə
dəfə azalıb.
7 aprel – Ümumdünya
Sağlamlıq Günüdür