7. “Sirli xalqachalar” o‟yini.
O‘yin maqsadi: o‘quvchilarning yangi so‘z hosil qila olish ko‘nikmalarini
oshirish, to‘qirlikka, ziyraklikka undash, estetik didlarini to‘g‘ri tarbiyalash, diqqat
va xotirasini kuchaytirishdan iborat.
O‘yin qoidasi. So‘z o‘yini uchun butun sinf jamoasi qatnashadi, so‘z tuza
olgan o‘quvchi qo‘l ko‘tarib javob beradi. So‘z to‘g‘riligini o‘qituvchi xalqachalar
aylantirib ko‘rsatib boradi.
Undoshl
ar-chi
72
O‘yinning borishi: O‘qituvchi ―sirli xalqachalar‖ o‘yini qoidasini
o‘quvchilarga tushuntirib bo‘lgach, o‘quvchilar so‘zlar to‘ishga harakat qiladilar.
O‘qituvchi so‘zlarni xalqachalarni aylantirib ko‘rsatib boradi.
73
Masalan,
Bunda birinchi kesma doirasi atrofida so‘z o‘zaklari, ikkinchi kesma doira
atrofida esa so‘z yasovchi qo‘shimchalar tartiblanadi.
Bu doiralarni so‘z o‘zgartiruvchi, shakl yasovchi qo‘shimchalar bilan ham
tartiblash mumkin. Faqat o‘yin boshida o‘qituvchi o‘quvchilarga ―So‘z yasabmiz‖,
―so‘zlarni o‘zgartiramiz‖, ―so‘z shaklini hosil qilamiz‖ kabi iboralar orqali kirish
gap qo‘llashi zarur. Bu so‘z navbatida o‘quvchini xushyorlikka chaqiradi.
1-doira ichidagi so‘zlar (o‘zaklar) gul, bog‘, suv, bilim, meva, odob kabi.
2-doira ichidagi so‘z yasovchi qo‘shimchalar –zor, -chi, -istak, -li, -siz, -dor,
-la, -bon kabi.
Hosil qilinuvchi yangi so‘zlar quyidagilar:
Gulzor, gulchi, guliston, gulli, gulsiz, guldor, gulla.
Bog‘li, bog‘siz, bog‘la, bog‘bon.
Suvchi, suvli, suvsiz, suvla.
Bilimli, bilimsiz.
Mevazor, mevali, mevasiz.
Odobli, odobsiz.
Gul
Bog‘
Suv
Bilim
Meva
Odob
-zor
-chi
-iston
-li
-siz
-dor
|
