Tit-kim Documen qxd
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qruplara müraciət olunur
- Qiymətdəndirmə meyarları
- Ev tapşırığı
- Mövzu 18. Oksigenin kimyəvi xassələri Аlt standart
- Təlim forması
- Müəllimin əlavəsi
Müəllim: – İndi gəlin oksigenin təcrübədə alınması və varlığının yox - lanma sı nı müşahidə edək. Sadə qaz alınan cihaz quraşdırılır (dərslik, şəkil 20), yan tə rəfdən borucuğu olan böyük sınaq şüşəsinə onun 1/3-i qədər hidrogen- pe rok sid mayesi tökülür və tıxacla bağlanır (şəkildəki cihazda tıxacdan qıf da ke çirilib, reaksiyanı onsuz da aparmaq olar). Yan borucuğa qazaparan boru bir ləş dirilib onun ucu silindr və ya kiçik stəkanın dibinə kimi salınır. Sonra tıxacı çıxarıb hidrogen-peroksid mayesinə 2–3 manqan(IV)oksid (MnO 2 ) kristalları salırıq. Laboratoriyada MnO 2 olmadıqda kalium-permanqanatdan oksigen alınması təcrübəsində (nümayiş təcrübəsi kimi onu əvvəlcə aparmaq olar) böyük sınaq şüşəsində qalan qalıqdan da istifadə etmək olar. MnO 2 kris -
talları mayeyə toxunan kimi sürətlə qaz qabarcıqları əmələ gəldiyi görü nə cək - dir. Oksigen toplanan qabın (silindr, stəkan) O 2 ilə dolduğunu közərmiş çöpün qabın ağzına yaxınlaşdırılması ilə bilmək olar. Qruplara müraciət olunur: oksigenin alınması və qaba toplanmasını indi siz özünüz aparın (təcrübə üçün tələb olunan materiallar əvvəlcədən qruplara verilir). Bunun üçün dərslikdəki şəkil 19-dakı cihazı quraşdırın (içində KMnO 4 kristalları olan böyük sınaq şüşəsi əvvəlcədən verilir) və dərslikdəki təlimatda deyildiyi kimi hərəkət edin. Müəllim sinifdə gəzişərək qrupların işinə nəzarət edir, ehtiyac olduqda köməklik göstərir. Təcrübənin sonunda iş stolu qaydaya salınır, qablar və maddələr lotoka yığılır. Vaxt imkanı olduqda dərslikdə verilən çalışmalarla biliklər möhkəm lən - dirilir.
Qiymətdəndirmə meyarları: reaksiya tənliklərinin tərtibi, oksigenin alın - ması təcrübəsinin aparılması, oksigenin toplanması və varlığının yoxlanması, praktik işə dair təqdimatın keyfiyyəti, parçalanma reaksiyasının izahı, əmək - daş lığın səviyyəsi. Növbəti dərsdə təqdimat dəftərləri yığılır və hər biri beşballı qiymət lən- dirmə sistemi ilə qiy mətləndirilir. Sinif jurnalına fəaliyyəti və təqdimatı ilə fərqlənən şagirdlərə qiy mət yazılır.
ya zın, fəaliyyətiniz və hazırlayacağınız təqdimat birgə qiymətləndiriləcəkdir. 50 Çap üçün deyil Mövzu 18. Oksigenin kimyəvi xassələri Аlt standart: 2.1.1., 2.2.1. Məqsəd: Şagird: – oksigenin çoxişlənən qeyri-metallarla (H, C, S, P, N) qarşılıqlı təsir reaksiyalarının tənliklərini tərtib edir, reaksiyaların getməsi şəraitini göstərir; – oksigenin mühüm metallarla (Fe, Al, Cu, Mg, Zn) reaksiya tənliklərini tərtib edir, reaksiyaların getməsi şəraitini izah edir; – oksigenin bəzi mürəkkəb maddələrlə reaksiya tənliklərini tərtib edir, reak siyaların getməsi şəraitini və nə üçün iki oksid alındığını şərh edir; – «oksid», «oksidləşmə», «birləşmə» və «yanma» reaksiyaları anla yış la - rı na tərif verir. Təlim forması: kollektivlə, qruplarla və fərdlərlə iş Təlim üsulu: problemli izah, sorğu, dialoji söhbət, müzakirə İnteqrasiya: F.: 3.2.1.; B.: 2.1.2. Resurs: oksigen qazı, C, S, P, FeS maddələri, spirt lampası, dəmir qaşıq, qruplar üçün tapşırıqlar Dərsin gedişi: Şagirdlərin 2-ci praktik məşğələyə aid yazdıqları təqdimatları yığılır, hazır lan ma vəziyyəti və qiymətləndirilməsi barədə sonrakı dərsdə məlumat verilir.
Maddələrin kimyəvi xassəsi dedikdə nə başa düşülür? – sualı ilə motiva - siya yaradılır. Cavablar alındıqdan sonra oksigen doldurulmuş bankalarda (və ya qalın divarlı kolbalarda) dəmir qaşıqda qızdırılmış kömür parçası, fosfor və kükürd tozunun yandırılması təcrübələri nümayiş etdirilir. Fosfor yanan qabda ağ tüstünün (P 2 O
) görünməsi, kükürd yanan qabda kəskin iyli qazın (SO
2 ) çıxması, kömür yandırılan qaba əhəng suyu tökdükdə ağ bulantı əmələ gəlməsi ilə yeni maddələrin əmələ gəlməsi sübut edilir. Şagirdlər hər üç təc - rübənin kimyəvi hadisə (reaksiya) olmasını qeyd edirlər. Gedən reaksiya la rın tənlikləri tərtib edilir.
bunu apardığımız indiki təcrübələrdə görmək olar. Spiral şəklinə salınmış mis və polad məftillər közərdilərək oksigen olan bankalara salınır. Mis məftilin qaraldığı, polad məftilin isə qığılcımlar əmələ gətirməklə yandığı müşahidə edilir.
Çap üçün deyil Çap üçün deyil Çap üçün deyil Gedən reaksiyaların tənlikləri lövhədə yazdırılır, əmsallar tərtib edilir. Dəmir saf oksigendə yandırıldıqda iki oksidin qarışığı əmələ gəlir: 3Fe+2O 2
3 O 4 (FeO ⋅ Fe
2 O 3 ) Müəllim: – Müşahidə etdiyiniz və tənliklərini yazdığınız reaksiyaların ha mı sın da elementlər oksigenlə birləşib mürəkkəb maddələr əmələ gətirirlər. Oksi ge nin alınması ilə gedən reaksiyaları biz parçalanma reaksiyaları adlan - dırmış dıq, bəs oksigenin kimyəvi xassələrinə aid bu reaksiyaları necə adlandır maq olar? Əksəriyyət bunların birləşmə reaksiyaları adlandırılmasını təklif edir . Müəllimin əlavəsi: – Oksigen birləşməsi ilə gedən bu reaksiyalara həm də oksidləşmə reaksiyaları deyirlər, alınan məhsullar isə oksidlər adlandırılır. Mürəkkəb maddələr oksigenlə qarşılıqlı təsirdə olub yandıqda da oksidlər alı nır. Bu reaksiyalarda iki oksid əmələ gəlir, yəni mürəkkəb maddənin tərki - bin dəki hər iki element oksigenlə birləşir. Bunları bilərək evlərdə yandır dı - ğı mız metan qazının (CH 4 ) və sizin tanıdığınız FeS birləşməsinin yanma reak siyalarının tənliklərini yazaq. Bütün şagirdlər sinif dəftərində həmin reak si yaların tənliklərini yazırlar. 3 dəqiqədən sonra iki şagird həmin reak - siyaların tənliklərini lövhədə tərtib edir. Hamı öz yazdığının düzgünlüyünü yoxlayır. Öyrənilənləri möhkəmləndirmək üçün təşkil olunmuş qruplara aşağıdakı
a) Reaksiya tənliyini tamamlayın və əmsallaşdırın: P + O 2
N 2 + ? → NO b) Al
2 O 3 almaq üçün hansı maddələr arasında reaksiya aparmaq lazımdır? Reaksiya tənliyini tərtib edin. 2 mol Al 2 O
neçə qramdır? 2-ci qrup a) Reaksiya tənliyini tamamlayın və əmsallaşdırın: Fe+? → Fe
2 O 3 b) MgO alınmasının reaksiya tənliyini tərtib edin. 0,5 mol maqnezium ok- sidin kütləsini hesablayın. 52 II III Çap üçün deyil Çap üçün deyil Çap üçün deyil
Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|