To ukazanie piękna i bogactwa przyrody, a także pobudzanie wyobraźni dziecka przez stawianie pytań i wspólne szukanie na nie odpowiedzi

Kolejnym zjawiskiem będzie przeciążenie kadry kierowniczej. Niebezpieczne w skutkach może być także ustawianie dążenia do wzrostu sprzedaży, rezultatem może być wzrastająca liczba niesolidnych klientów, wolniejsze tempo spłat należności i wzrost strat. Sygnałem będzie wzrost kosztów ogólnych przedsiębiorstwa.

Następna grupa przyczyn powstawania problemów związana jest ze zjawiskiem konkurencji na rynku. Gdy na rynek wkracza silny konkurent z ulepszonym produktami lub substytutem, wówczas wpływ na wrażliwe przedsiębiorstwo może spowodować spadek albo wręcz załamanie się sprzedaży, czy obniżenie się marży zysku wzroście kosztów lub nawet utracie pracy. Po wejściu konkurenta na rynek przedsiębiorstwo może się spodziewać presji wymuszającej podjecie działań dostosowawczych. Zamierzonym. pozytywnym rezultatem defensywnych lub ofensywnych reakcji przedsiębiorstw a powinno być zachowanie długotrwałej żywotności. Wynikiem każdej z tych dwu opcji może być odmienna struktura finansowa przedsiębiorstwa: niższy zysk, wyższe koszty, mniejsza sprzedaż z implikacjami dla dalszego rozwoju i zdolności do zaciągania długów .Przedsiębiorstwa w niektórych przypadkach może się zdecydować na bardziej zróżnicowaną ofertę oferowanych produktów lub uwydatnienie marki. Konieczna może się okazać zmiana strategii marketingowej. Pociągnie to zapewne wzrost wydatków na badanie rynku i promocję oraz zwiększenie zatudnienia ds. personelu.

Przyczyna powstawania trudnych kredytów są zapewne mniej dominujące lecz nie mniej ważne czynniki środowiska naturalnego Wynikają one z bezradności przedsiębiorstwa wobec następstw katastrof w rodzaju suszy, powodzi, pożaru itp. Skutkiem tego rodzaju zdarzeń i zjawisk mogą być niedobory surowe lub gwałtowny wzrost ich ceny.

Kolejną przyczyna tkwi w zmianach w przepisach prawa.; np. przepisy dotyczące ochrony środowiska lub plac minimalnych oraz podatków – kreując wzrost wydatków bez jednoczesnego zapewnienia możliwości wzrostu produktywności – mogą spowodować wzrost kosztów i pomniejszyć poziom zysków.”

Zmiany technologiczne – konkurencja wprowadzając unowocześnioną technologię może spowodować. iż produkowane przez przedsiębiorstwo wyroby tracą klientów lub może spaść ich wartość .Bywa, ze nieodwracalne zmiany w danej branży kadra kierownicza zle interpretuje oceniając je jako zmiany przejściowe. Często zdarza się, ze nieodwracalna zmiany w kosztach lub dostępności surowców, czy nasycenie danego rynku powoduje, iż kierownictwo nie dostrzega potrzeby dokonania korekty w działalności przedsiębiorstwa .W takich przypadkach trudno przecenić rolę interweniującego w porę oficera kredytowego.

Ostatnią ważną przyczyną powstawania złych kredytów są trendy socjologiczne. Zmiany w stylu życia i zmieniające się trendy, wzrastające potrzeby czy kaprysy mogą spowodować spadek popytu na określone usługi lub sposób ich dostarczania.
IV. Źródło powstawania złych kredytów.
W banku BPH źródłami powstawania złych kredytów obok ogólnej kondycji finansowej gospodarki, recesji, inflacji są:

-błędna ocena sytuacji rynkowej, koniunktury (utrata rynków, klienta ),

-wzrost kosztów produktu czy inwestycji, powodujących wzrost ceny i spadek sprzedaży;

- kredyty patologiczne – wyłudzanie, oszustwa, niekompetencja,

- polityka kredytowa niezapewniająca koniecznej dywersyfikacji portfela kredytowego;

- błędna analiza wniosku kredytowego (celu, efektywności przedsięwzięcia), niedostateczne wyposażenie w kapitał poszczególnych oddziałów

V. Koszty i inne skutki trudnych kredytów .
Koszty trudnych kredytów są w istocie znacznie wyższe od okazywanych wysokości kwot uwidocznionych w, księgach bankowych. Wszystkie trudne kredyty nakładają albowiem na blank rożne ciężary. Największym jest utrata przez bank części kapitału oraz nie ściągniętych odsetek .Występują jeszcze ponadto koszty pośrednie, które są nie zawsze łatwe do wyliczenia, jednakże w dłuższym okresie czasu mające równie rujnujący wpływ na rentowność i efektywność banku. Wydatki i czas związane z postępowaniem prawnym bywają niekiedy znaczącym cynikiem warunkującym wybór właściwej strategii dla rozwiązywania konkretnych trudnych kredytów .Zdarzają się przypadki, gdy bank chcąc osiągnąć maksimum zwrotu zaangażowanych środków powinien jak najwcześniej zgodzić się na umorzenie części swojej należności W przeciwnym razie, wraz z zakończeniem egzekucji po osiągniętym porozumieniu okazuje się bowiem, że pokrycie należności banku jest mniejsze, z uwagi na poniesione koszty postępowania i zewnętrznej obsługi prawnej.

Fundamentem bankowości stosowanym w BPH jest zaufanie. Prawidłowe, a więc rentowne i efektywne funkcjonowanie banku. opiera się przede wszystkim na dobrej reputacji. Zniszczenie jej może się okazać najbardziej kosztowną konsekwencją złych kredytów. Jeśli więc liczba złych kredytów była by zbyt wysoka. wówczas reputacja banku zostanie nadwerężona, a nawet może zostać zniszczona w oczach jego klientów oraz w środowisku bankowym jak również mogą też wzrosnąć koszty pozyskiwania funduszy. Trudny kredyt zawsze wymaga znacznie więcej wysiłków administracyjnych i organizatorskich niz. kredyt w pełni dobry. Dodatkowy czas i energia przeznaczona na trudne kredyty są w istocie bezproduktywne i lepiej mogłyby być wykorzystane na generowanie nowych dochodów niz. na odzyskanie kapitału .Chociaż więc trudno ustalić kwotowo koszty administracyjne, bank gdyby posiadał duży portfel trudnych kredytów, powinien przewidzieć istotne obniżenie rentowności również o współczynnik wzrostu kosztów administracyjnych

Bank, w przypadku gdyby posiadał szczelnie dużą liczbie złych kredytów może zostać poddany wnikliwemu nadzorowi i kontroli ze strony nadzoru bankowego NBP. Zagrażania.
Zbyt duża liczba złych kredytów obniża morale pracowników oraz dodatkowe wydatki kadrowe Bank taki często traci swych najlepszych ludzi, ponieważ nie mogą się oni spodziewać w najbliższej przyszłości wzrostu wynagrodzeń czy premii. Z drugiej strony nacisk na dochodowość banku związany z nadmiarem trudnych kredytów powoduje często konieczność zwiększenia kontroli wydatków i zamrożenia poziomu zatrudnienia. kolejnym następstwem i kosztem trudnych kredytów są utracone możliwości. Możliwości normalnego wzrostu i rozwoju są poza zasięgiem banku. który zmaga się właśnie z nadmierna ilośćą złych kredytów. Z punktu widzenia konkurencyjności niekorzystna sytuacja banku może być tak znacząca ze utrata poprzedniej pozycji na rynku może okazać się nieodwracalna. Reasumując należy stwierdzić, ze koszty trudnego kredytu daleko poza utratą kapitału i odsetek Wszystkie wskazane konsekwencje godzą w bank, który musi szukać dróg uzdrowienia, zmniejszać ilość złych kredytów i jednoczenie poszukiwać dochodów.

IV. Sposoby zapobiegania zjawisku zagrożenia trudnymi kredytami .

Postępowanie z trudnymi kredytami wymaga szczelnej uwagi i dużego doświadczenia. Rozwiązywanie złożonego problemu muzę zajmować miesiące a nawet lata i może wymagać zaangażowania ze strony wielu bankowców prawników, biegłych księgowych, konsultantów i innych specjalistów . Może się okazać bardzo kosztownym i trudnym procesem. Wszystkie banki przewidują możliwość posiadania trudnych kredytów: oraz strat jako kosztu swej działalności, istnieją podstawowe zasady zdrowej bankowości i dobrego zarządzania portfelem, których należy przestrzegać, jeśli się chce uniknąć nadmiaru trudnych kredytów i strat. Zatem najlepszym podejściem banku powinno być przyjęcie takiego programu kredytowego, który - nie hamując rozwoju działalności kredytowej – zawierałby pewne elementy prewencji. Atmosfera i warunki działalności kredytowej w banku stanowią konsekweręcję filozofii komunikowanej oficerom kredytowym przez najwyższe kierownictwo banku. Bank preferujący filozofię wyższego ryzyka, wyższych dochodów lub dynamicznego wzrostu. prowokuje potencjalne niebezpieczne nastawienie do działalności kredytowej. Podkreślanie wzrostu bądź dochodu często odbywa się kosztem jakości kredytu. Bank może się znaleźć w niebezpiecznej sytuacji pomimo posiadania dobrych procedur kredytowych, jeśli zbyt agresywnie wszedł w nowe obszary kredytowe bez odpowiednio przygotowania do świadczenia Przeciwdziałanie trudnym kredytom zaczyna się na samym szczycie struktury banku i zależy zarówno od kultury kredytowej i fachowości oficerów: kredytowych, jak i od strategicznych decyzji kierownictwa banku. Instrukcje kierownictwa mające stanowić przewodnik dla oficerów kredytowych przy wdrażaniu ogólnej filozofii kredytowej banku zawarte są w polityce kredytowej. Zarysowuje ona przyjętą przez bank definicję zdrowej praktyki kredytowej, procedury w zakresie przejmowania projektów do kredytowania oraz procedury administrowania kredytami.

Aby polityka kredytowa była skuteczna, kierownictwo powinno ja stosować aktywnie. Powinna być zrozumiała, dobrze wyartykułowana i ściśle przestrzegana. Systemy i narzędzia kontroli zapewniające m.in., ze odstępstwa od polityki kredytowej i zdrowych praktyk kredytowych nie umkną uwadze kierownictwa banku, zawarte są odpowiednich procedurach. Występuję procedury przyjmowania projektów do finansowania, procedury przeglądu i badania kredytów, systemy grupowania. i systemy służące do sporządzania informacji o portfelu kredytowym. Wszystko to służby jako tzw. druga linia obrony w zakresie lokalizowania trudnych kredytów. Oficer kredytowy stanowi pierwszą linię w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania trudnych kredytów.

Wielu kredytów można byłoby uniknąć, gdyby decyzje kredytowe podejmowano zgodnie z polityką kredytową po uprzednim przeanalizowaniu poszczególnych projektów i sporządzono odpowiednią dokumentację. Oficer kredytowy z racji ciągłego kontaktu z klientem, powinien być, pierwszym, który wykryje nieprawidłowości i podejmie kroki mające nie dopuścić do powstania trudnych kredytów. Odpowiednia polityk kredytowa powinna zakładać właściwą obsadę personalną w sferze administrowania kredytami, poczynając od najwyższego kierownictwa, w którym powinna znaleźć się osoba ze stosownymi kwalifikacjami i uprawnieniami, Jeśli więc wszystkie elementy prewencji będę obecne w procesie kredytowym, wówczas oficerowie kredytowi działają tak, jak dziabaliby członkowie najwyższego kierownictwa, gdyby bezpośrednio zajmowali sigm kredytami. Wtedy praktyki będę zgodne z polityką kredytową, zasadnicze tendencje portfela kredytowego będą odzwierciedlać pożądane cele.

Omawiając obszar zapobiegania trudnych kredytów należy pamiętać również o problematyce postępowania z klientami banku. Chodzi tu w szczególności o wskazanie takich postaw pracowników odpowiedzialnych za wypracowanie i podejmowanie decyzji kredytowych oraz kontrolę obsługi zadłużenia. które mogą przynieść w efekcie wyższą od przeciętnej efektywności. Oto jak przedstawiają się te zasady, które bezpośrednio lub pośrednio są przedstawiane w programach szkoleniowych dla kredytodawców w działach BPH .SA:

VII. Główne zasady ograniczenia zjawiska
1. Nigdy nie należy polegać tylko na własnym doświadczeniu.

2. Nie odwlekać terminu podjęcia ostatecznej decyzji w oczekiwaniu aż problem sam się rozwożą

3. Unikać improwizacji

4. Pamiętac o podziale ról i nie kierować się zasadą że odmowa jest równoznaczna z bezpowrotną utracą kontrahenta.

5. Pamiętać o zasadzie ograniczonego zaufania.

6. Pamiętać o tym że bank nie musi świadczyć wszystkich usług

7. Nie zapominać ze szybka decyzja nie koniecznie oznacza dobry wybór.
8. Stosować przyjęte w banku zasady jednolicie do wszystkich.

9. Nie koncentrować się tylko na technicznej stronie udzielanego kredytu.

10. Analiza finansowa to nie wszystko.

11. Uwzględnić w swej analizie nie tylko caqsh flow.

12. Ustalić czy deklarowany cel jest rzeczywisty.

13. Nie myśleć o tym że ma się już wszystkie informacje.

14 Rozumieć że bank żyje z udzielania kredytów.

15. Należy być konsekwentnym.

16. Jeśli zaczną się kłopoty ze spłatą należy działać szybko.

17. Prolongata to nowa umowa.

18. Przyjrzeć się uważnie jakości proponowanych przez klienta zabiespieczenia.

19. Nauczyć się mówić “nie” jeśli klient nie spełnia wymagań.

20. Przyjrzeć się należnością podatkowym klienta.

21. Nie przejmować się nadmiernymi kosztami i presją klienta.

22. Pamiętać ilość rzadko przechodzi w jakość.

23. Przestrzegać polityki kredytowej banku i odpowiednich postanowień we wnecznych regulaminów banku.

VIII. Zakończenie.

Przedstawione zasady postępowania wymienione w punktach, to jedna z metod ograniczenia przez pracowników banku BPH S.A problemu nękającego wszystkie banki na świecie tzw. złych kredytów.

Chociaż nigdy problem ten do końca nie zostanie rozwiązany samo jego ograniczenie to sukces dla kadry pracującej w BPH.. Świadczy o tym między innymi doskonała sytuacja finansowa banku i pozycja na polskim rynku finansowym w ostatnim dziesięcioleciu.

3. Kształcenie zintegrowane w polskim systemie oświatowym.

W polskim systemie oświatowym kształcenie zintegrowane stanowi pierwszy etap kształcenia ogólnego. Obejmuje ono integralne nauczanie i wychowywanie dzieci w młodszym wieku szkolnym.

Okres nauczania początkowego jest szczególnie ważnym etapem w rozwoju dziecka. W tym bowiem okresie dziecko przebywa drogę rozwoju od dzieciństwa po początek dorastania. „Edukacja na poziomie początkowym ma istotny wpływ na los edukacyjny człowieka dorosłego. Proces edukacji ma charakter ciągły, od najwcześniejszych lat życia, aż po fazę końcową. Ewolucja osobowości dorosłego jest w znacznej mierze kierowana przez poziom wykształcenia uzyskanego w dzieciństwie, przez idee, przyzwyczajenia, odniesienia.”[1]

Określone etapy w rozwoju dziecka nie są formalnymi strukturami. Dość często nie zależą od wieku jako takiego, lecz od konkretnych treści, jakie dziecko opanowuje w procesie własnego rozwoju. Tak więc dziecko w zakresie różnych treści może znajdować się na różnych etapach rozwoju. Każde dziecko ma bowiem indywidualną drogę własnego rozwoju.

Maria Przetacznikowa[2], powołując się na opracowania S. Szumana i M. Żebrowskiej, przyjmuje następujące etapy rozwojowe :

-Niemowlęctwo (0 – 1 ;pierwszy rok życia);

-Wiek poniemowlęcy (1 – 3 lat);

-Wiek przedszkolny (3 – 7 lat);

-Młodszy wiek szkolny (7 – 11 lat);

-Wiek dorastania (12 – 17 lat);

-Wiek młodzieńczy (18 – 23 / 25 lat).

W różnych etapach rozwoju dziecka można wyróżnić pewne sympatyczne formy aktywności. Wśród wielu symptomatycznych form na uwagę w szczególności zasługują następujące : podstawową aktywności dziecka są jego własne doświadczenia; aktywność dziecka ma charakter czynnościowy, sytuacyjny; myślenie dziecka ma charakter praktyczny, konkretno – obrazowy; uwaga ma charakter mimowolny, uwarunkowany aktualną sytuacją; procesy pobudzenia dominują nad procesami hamowania; w rozwoju fizycznym występuje zjawisko stałego „głodu ruchu”.[3]

W pracy pedagogicznej z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym można wyróżnić pewne preferencje, uzasadniające odrębność edukacji początkowej. Słowa Stefana Wołoszyna wypowiedziane kilkanaście lat temu nie straciły na aktualności,

pisze on, że nauczanie początkowe, „ to nauczanie propedeutyczne, a więc nie ma charakteru wykształcenia samowystarczalnego, lecz pełni głównie funkcje kształcenia wprowadzającego i usprawniającego do dalszej nauki. Jest podbudową czy fundamentem, na którym dopiero można budować gmach wykształcenia przygotowującego do bezpośredniego użytecznego udziału w życiu. Z tego punktu widzenia im lepszą sprawność umysłową osiągnie dziecko na szczeblu nauczania początkowego, tym lepiej nauczanie to spełnia swoje zadania. Rozwijanie procesów myślenia dostatecznie różnorodnych i dostatecznie samodzielnych, budzenie żywych zainteresowań intelektualnych jako podstawy aktywności poznawczej, kształcenie umiejętności wyrażania swoich myśli w słowach i rozumieniu myśli cudzych jako niezbędnego warunku komunikowania i przyswajania sobie wiedzy; kształcenie spostrzegawczości, zdolności do obserwacji, rozwijanie wyobraźni oraz kształcenie umiejętności wyrażania się w różnych formach plastycznych – oto są podstawowe zadania, które stoją przed nauczaniem początkowym, jako nauczaniem propedeutycznym, usprawniającym do skutecznego kształcenia na szczeblach wyższych”.[4]

Istotną właściwością edukacji początkowej jest jej „ wprowadzający” charakter.[5] Nie sprawdza się on w istocie rzeczy wyłącznie do przygotowania dziecka do dalszego kształtowania na szczeblach wyższych, ale ma na względzie nade wszystko poznanie przez dziecko, w toku własnej aktywności, sposobów czy technik pracy umysłowej. To pozwoli oczywiście zdobywać dziecku wiedzę na szczeblach wyższych, ale nie jest to nadrzędną wartością edukacji wczesnoszkolnej wynikającą ze zjawiska propedeutyczności.[6] Pierwszym elementem określającym swoistość edukacji początkowej jest jej propedeutyczny charakter.

Proces zaspokajania naturalnej ciekawości świata rozpoczyna się od obserwacji, od gromadzenia spostrzeżeń przy wykorzystaniu możliwie wszystkich zmysłów, a następnie w toku działalności dzieci na „materiale konkretnym”, czy też przy wykorzystaniu zrozumiałych dla dziecka symboli, doprowadzających dziecko do formułowania uogólnień czy wniosków. Symtomatycznymi formami aktywności edukacyjnej jest obserwacja obiektów czy „rzeczy” występujących w otoczeniu

dziecka oraz aktywna działalność własna dziecka.[7] Powinność edukacyjna nauczyciela

dotyczy w szczególności gromadzenia odpowiedniego dla dziecka „środowiska informacyjnego”, wspieranie i pomaganie dziecku w prowadzeniu obserwacji oraz w aktywnym uczestniczeniu w procesie selekcjonowania dopływających do niego informacji, ich porównywania, operowania nimi i formułowania konkluzji.

Dziecko w młodszym wieku szkolnym postrzega świat całościowo, wyodrębniając z niego także i elementy. Poznanie całościowe dominuje jednak nad częścią. Całościowy charakter edukacji wczesnoszkolnej znajduje swoje odzwierciedlenie w poglądach wielu pedagogów.[8]

Stefan Wołoszyn stwierdza, że nauczanie początkowe ma do wypełnienia wobec dziecka funkcje samoistne, jest ponadto swoistą całością. Pisze : „Nauczanie początkowe nie tylko uczy dziecko czytać, pisać i rachować, a więc wyposaża je w podstawowe umiejętności cywilizowanego człowieka, lecz także przyswaja dziecku konkretną elementarną wiedzę o świecie i przyrodzie, oświeca je i wprowadza – głównie przez nauczanie języka ojczystego oraz na przykładzie najbliższego regionu i własnego kraju – w kulturę ludzką, w elementy historii, pracy i sztuki człowieka. Nauczanie początkowe poszerza i pogłębia znacznie zakres oddziaływania wychowawczego nie tylko w porównaniu z oddziaływaniem rodziny [...], lecz przede wszystkim w porównaniu z oddziaływaniem i zadaniami wychowawczymi przedszkola. Stawiając dziecko wobec konkretnych zadań i obowiązków, wymagając równocześnie określonego zdyscyplinowania i współżycia w zespole, kształci pożądane społecznie cechy charakteru i sposoby postępowania. Jednocześnie, roztaczając opieką nad zdrowiem dziecka, usprawniając je motorycznie i przyswajając mu racjonalne formy ruchu zdrowotnego oraz kształcąc smak estetyczny i rozwijając dziecięce zdolności ekspresji artystycznej, spełnia nauczanie początkowe określoną, ważną rolę we wszechstronnym rozwoju osobowości dziecka”.[9]

Edukacja początkowa ma charakter całościowy (ukazuje uczniom świat całościowo, a nie poprzez wiedzę przedmiotową) i to jest jej kolejna swoistość. Tę właściwość edukacji początkowej dostrzegano od dawna określając ją jako: „naukę poglądową”, „naukę o rzeczach”, „nauczanie łączne”, „nauczanie całościowe”, czy też „nauczanie zintegrowane”.

Współczesna idea integracji nawiązuje genetycznie do tzw. „nauczania całościowego”.[10] Samo pojęcie nauczanie całościowe jest związane z nazwiskiem B. Otto, Który nazwał w ten sposób codzienne wspólne spotkania wszystkich uczniów i nauczycieli prowadzonej przez siebie szkoły w celu wspólnych rozmów. U ich podstaw legło stwierdzenie, że „świat stoi przed nami otworem jako całość i my jako całość próbujemy go ogarnąć”.[11] W późniejszym okresie znaczenie terminu nauczanie całościowe uległo pewnej zmianie i zaczęło się odnosić do wszystkich koncepcji opartych na idei poznawania świata jako całości, a obecnie nazywanych nauczaniem zintegrowanym.[12]

Szczególny wpływ na teorię i praktykę współczesnej edukacji początkowej, jak i koncepcji integracji, miały następujące koncepcje:[13] metoda ośrodków zainteresowań Owidiusza Decroly’ego (1871 – 1931), nauczanie łączne Karola Linkego (1884 – 1938), pedagogika Marii Montessori (1870 – 1952) oraz techniki Celestyna Freineta (1896 – 1966). Do rozwoju teoretycznych podstaw kształcenia zintegrowanego szczególnie wiele wniosły badania, które prowadzili: S. Hessen (1959), H. Aebli (1959), J. Piaget (1966). W Polsce wiele miejsca poświęcili integracji, między innymi:[14] J. Walczyna (1968), M. Cackowska (1994), M. Jakowiecka (1995)

R. Więckowski (1995), H. Sowińska (1996), E. Misiorna (1997).

Założenia teoretyczne integralnej edukacji wczesnoszkolnej wypracowała. J. Walczyna[15], pionier integracji. Przedstawiła ona cztery powiązane ze sobą elementy: nauczanie, uczenie się, wychowanie i samowychowanie. Integracja w jej ujęciu odniesiona jest głównie do treści , „do zintegrowanego nauczania i wychowania”.

W celu naszkicowania obrazu integracji w edukacji wczesnoszkolnej przedstawię interpretację pojęcia „integracja” w ujęciu różnych autorów. Pojęcie integracji jest we współczesnej edukacji pojęciem kontrowersyjnym, znanym w terminologii pedagogiki, socjologii, prakseologii, polityki, organizacji i zarządzania. Termin „integracja” oznacza zespalanie różnych elementów całości, scalanie, proces tworzenia się całości z części. Pochodzi z języka łacińskiego: integratio – uzupełnianie

od integer – całkowity.[16] „Mianem integracji określa się procesy zespolenia, scalania, spajania, tworzenia całości z części bądź skutki tego procesu.”[17] „Integracja to sposób nauczania mający na celu pokazywanie związków między wszystkimi kierunkami, czy zakresami edukacji oraz ukazywanie nauki jako całości. Tak więc, integracja to łączenie elementów w całość, ale całość ta nie jest sumą elementów, ale nową jakością.”[18] Przez integrację rozumieć należy swoisty typ czynności i scalania różnorakich działań dydaktycznych i wychowawczych w jednolitą całość, gwarantującą optymalną realizację celów dydaktyczno – wychowawczych.[19]

Integracja w edukacji początkowej „to propozycja pracy z dzieckiem, zorientowana na dziecko jako podmiot i indywidualność.”[20] Istotą tej koncepcji jest:[21]

1.Postrzeganie dziecka jako niepowtarzalnej całości.

2.Respektowanie różnic wynikających z indywidualnego „wyposażenia dziecka”.

3.Poszanowanie indywidualności dziecka, tzn. jego potrzeb rozwojowych, zdolności, zainteresowań, indywidualnych doświadczeń.

4.Respektowanie indywidualnego tempa rozwoju dziecka, „odmienności” jego drogi rozwojowej, specyficznej dla niego logiko rozwoju.

5.Uwzględnianie „miejsca” w rozwoju dziecka, a więc jak daleko jest ono pod względem wymagań stawianych mu przez nauczyciela (wymagań edukacyjnych czy zadań rozwojowych).

6.Nabywanie kompetencji przez aktywne działanie, uczenie się wszystkimi zmysłami.

7.Stwarzanie dziecku maksymalnie sprzyjających warunków do ujawnienia swojego potencjału rozwojowego i to w różnych obszarach aktywności.

Istota integracji edukacji początkowej to: „ułatwianie uczniom klas początkowych dostrzegania lub odkrywania związków między treściami jednego lub wielu zakresów edukacji początkowej oraz między doświadczeniami szkolnymi i pozaszkolnymi – w celu tworzenia przez same dzieci w swoich umysłach spójnego obrazu poznawanego fragmentu rzeczywistości językowej, matematycznej, społecznej,

przyrodniczej i innej, przejawiania do niej odpowiedniego stosunku emocjonalnego.”[22]

Edukacja początkowa rozumiana jako całość jest zgodna ze spojrzeniem małego dziecka na otaczający świat. Ukazywanie faktów i zjawisk nie w izolacji, lecz w powiązaniu, uczy dziecko właściwego patrzenia na otaczającą je rzeczywistość, kształtuje w jego umyśle scalony obraz świata. Uświadomienie, że istnieje ogromna różnorodność i złożoność świata, a jednocześnie jego jedność, rozwija aktywność, myślenie, zainteresowanie dziecka i przybliża mu jego relacje ze środowiskiem.[23]