Tofiq Köçərli Qarabağ: Yalan və Həqiqət



Yüklə 1 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə37/49
tarix17.11.2018
ölçüsü1 Mb.
#80118
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   49

Tofiq Köçərli 
- 108 - 
Qarabağ: Yalan və Həqiqət 
yenidәn birlәşdirilmәsi (“воссоединение”) haqqında” dekreti çap olundu. Dekretdә 
deyilirdi: “Azәrbaycan Sovet Sosialist Respublikası inqilab komitәsinin bәyanatı  vә 
Ermәnistan vә Azәrbaycan Sovet Sosialist Respublikaları hökumәtlәrinin sazişi әsasında 
elan edilir ki, bu gündәn etibarәn Dağlıq Qarabağ Sovet Ermәnistanının ayrılmaz 
hissәsidir.” Dekretdәn bir neçә gün sonra Ermәnistan hökumәti Mravyanı Ermәnistanın 
Dağlıq Qarabağda fövqәladә müvәkkili tәyin etdi vә Dağlıq Qarabağa göndәrdi. 
Bu dekretdә әlamәtdar bir etiraf vardır. 
Dekretin adından göründüyü kimi, söhbәt Dağlıq Qarabağın Ermәnistanla “yenidәn 
birlәşdirilmәsindәn” gedir. Demәli, Ermәnistan hökumәti etiraf etmişdir ki, dekret elan 
olunanadәk Dağlıq Qarabağ Ermәnistan tәrkibindә olmamışdır. Tәbii, Dağlıq Qarabağ 
kosmik fәzada deyil, mәhz Azәrbaycan tәrkibindә, olmuşdur. Dekret qәbul edilәn 
gündәn etibarәn isә, bir dә deyәk, mәhz hәmin gündәn etibarәn Dağlıq Qarabağ 
Ermәnistana “yenidәn birlәş-dirilir” vә Dağlıq Qarabağ Ermәnistanın “ayrılmaz hissәsi” 
hesab edilir. Bәs haçan, hansı ildә, yaxud әsrdә onu Ermәnistandan qoparıb 
Azәrbaycana birlәşdiriblәrmiş? Bu suala ermәni müәlliflәri cavab vermәyiblәr vә indi dә 
verә bilmirlәr. 
Ermәnistan hökumәtinin dekretindә iki ağ yalana yol verilmişdir. 
Yalandan biri odur ki, guya Azәrbaycanın 1 dekabr tarixli bәyanatı Dağlıq Qarabağı 
Ermәnistanın “ayrılmaz hissәsi” elan edib. 
Halbuki bәyanat yalnız vә yalnız Dağlıq Qarabağın  әmәkçi kәndlilәrinә öz 
müqәddәratını tәyin etmәk hüququ verib, 
İkinci yalan. 
Guya Dağlıq Qarabağı Ermәnistana birlәşdirmәk, onu Ermәnistanın tәrkib hissәsi 
elan etmәk haqqında Azәrbaycan hökumәti ilә Ermәnistan arasında hansısa saziş, 
razılaşma olub. 
Qәti belә şey yoxdur. 
İyunun 25-27-dә Tiflisdә Zaqafqaziya respublikalarının sәrhәdlәrini 
müәyyәnlәşdirmәk üzrә konfrans keçirilir. C.Quliyevin yazdığına görә, konfransda çıxış 
edәn Ermәnistan nümayәndәsi Bekzadyan dil tökür: “ümumi hәmrәylik, bir dәfәlik  әn 
sәmimi, dostluq qarşılıqlı münasibәtlәrinin yaradılması naminә” Ermәnistana “müәyyәn 


Tofiq Köçərli 
- 109 - 
Qarabağ: Yalan və Həqiqət 
әrazi güzәştlәri olunsun”. Bekzadyan bildirir ki, Moskvada onunla vә Myasnikovla 
söhbәtdә Stalin bu fikirә “tam şәrik” olmuşdur. 
Azәrbaycan vә Gürcüstan nümayәndәlәri Bekzadyanın Tәklifini qәbul etmirlәr, әrazi 
mәsәlәlәri hәll olunmamış qalır.  İyunun 26-da Orconikidze vә Kirov teleqramda 
Nәrimanovdan xahiş edirlәr ki, tәcili olaraq AK(B) P MK siyasi bürosu vә Xalq 
komissarları Soveti Qarabağ mәsәlәsinә baxsın. 
İyunun 27-dә Azәrbaycan K(b)P MK-nın siyasi bürosu vә  tәşkilat bürosunun iclası 
keçirilir. İclas “Tiflisdә komissiyanın işi ilә әlaqәdar Azәrbaycanla Ermәnistanın sәrhәdlәri 
haqqında” mәsәlәyә baxıb aşağıdakı qәrarı qәbul edir: 
1. “Siyasi büro va tәşkilat bürosu Dağlıq Qarabağın Azәrbaycana  şәksiz iqtisadi 
meylini nәzәrә aparaq, Dağlıq Qarabağ haqqında mәsәlәnin Bekzadyan tәrәfindәn 
qoyuluşunu qәbul edilmәz sayır. Mәsәlә hәmin mәnada da hәll olunmalıdır. 
2. Ona görә ermәni vә türk әhalili yerlәrin müvafiq olaraq Ermәnistana vә 
Azәrbaycana ayrılması  tәklifi inzibati vә iqtisadi mәqsәdәuyğunluq baxımından qәbul 
edilә bilmәz. 
3. Mәsәlәnin yeganә  hәlli kәnddә ermәni vә müsәlman kütlәlәrinin Sovet 
quruculuğuna cәlb edilmәlәri ola bilәr (Nәrimanov yoldaşın bәyanatından aydın olduğu 
kimi). 
4. Bu mәsәlәnin sonrakı gedişi vә müzakirәsi Tiflisdәn informasiya alana qәdәr açıq 
qalsın. 
5. Siyasi büronun vә tәşkilat bürosunun rәyini Tiflisә çatdırmaq Nәrimanov yoldaşa 
tapşırılsın”.
271
 
Bu qәrar hәm dә Ermәnistan Hökumәtinin Dağlıq Qarabağ haqqında dekretinә 
dolayı münasibәt idi. Hәmin gün qәrarın tam mәtni telefonla Tiflisdә olan 
M.D.Hüseynova çatdırıldı. Nәrimanov Xalq Komissarları Sovetinin iclasında olduğundan 
qәrarın mәtnini çatdıran A.Q.Şirvani M.D.Hüseynova dedi: “Nәrimanov yoldaş bildirmәyi 
xahiş etdi ki, mәsәlә yalnız bu şәkildә (qәrarda deyildiyi kimi -T.K.) hәll olunmalıdır, 
yoxsa Xalq Komissarlar Soveti mәsuliyyәti üzәrindәn götürür”.
272
 
Hәmin an telefona gәlәn Nәrimanov Hüseynova bildirdi: “Deyin ki, bu, Siyasi 
büronun vә  tәşkilat bürosunun rәyidir.  Әgәr onlar mәnim bәyanatıma (1 dekabr 


Tofiq Köçərli 
- 110 - 
Qarabağ: Yalan və Həqiqət 
bәyanatı -T.K.) istinad edirlәrsә, orada hәrfәn belә deyilmişdir: Dağlıq Qarabağa öz 
müqәddәratını sәrbәst tәyin etmәk hüququ verilir.” 
Vә bir dә  Nәrimanov Hüseynova xәbәr verdi: “Dünәn Serqo yoldaşla söhbәt 
etmişәm, o bir başa dedi ki, Qarabağ mәsәlәsi bütün Sovet respublikalarının şәrәf işidir 
vә onu elә hәll etmәliyik ki, bu axırıncı dәfә olsun, yәni mәn dünәn sizә dediyim şәkildә” 
hәll edilmәlidir.
273
 Buradan aydın olur ki, Nәrimanov  әvvәlki gün, iyulun 26-da Dağlıq 
Qarabağ haqqında qәti fikrini artıq Hüseynova çatdırıbmış. 
Hüseynovun Nәrimanova dediyi aşağıdakı sözlәr xüsusi maraq doğurur: “Bir 
tәrәfdәn Ermәnistan Xalq komissarları Soveti bizim xәbәrimiz olmadan bәyanat verir vә 
öz 
fövqәladә komissarını Qarabağa göndәrir. Hәrçәnd ermәni yoldaşlar iddia edirlәr ki
bütün bunlar bizim razılığımız ilә edilir vә biz bunlardan xәbәrdarıq. Digәr tәrәfdәn biz 
onlara teleqram göndәrәrәk, onların qәrarlarını demәk olar lәğv edirik.”
274
 
Demәli, nә Nәrimanovun, nә dә xarici işlәr komissarı Hüseynovun Dağlıq Qarabağ 
haqqında Ermәnistan dekretinin verilmәsinә razılıqları olmayıb, bundan ümumiyyәtlә 
xәbәrsiz olublar. Bu haqda Azәrbaycan rәhbәrliyinin heç-bir qәrarı da olmayıb. 
Lakin biz nәzәrә alsaq ki, ermәnilәrin dediklәrindә hәqiqәt var, hәm onların dekreti, 
hәm dә Dağlıq Qarabağa fövqәladә komissar göndәrmәlәri Azәrbaycanın razılığı ilә 
edilib, onda bunu Azәrbaycan partiya rәhbәrliyi vә Qafqaz bürosu adından çox ehtimal 
Orconikidze edib. 
İyunun 27-dә Nәrimanov Orconikidzeyә vә Ermәnistan XKS sәdri Myasnikova xüsusi 
bir teleqram da göndәrmişdi. 
Teleqramda Ermәnistanın Dağlıq Qarabağ haqqında dekretinә bilavasitә münasibәt 
bildirilmişdir. Orada deyilirdi ki: “Dağlıq Qarabağ haqqında mәsәlә yalnız Ermәnistan 
inqilab komitәsi tәrәfindәn hәll edilmişdir, ancaq hәmin mәsәlәyә Xalq Komissarları 
Sovetindә (Azәrbaycan XKS-dә -T.K.) hәlә baxılmamışdır vә baxılmır”.
274a
 (“Hәlә 
baxılmamışdır vә baxılmır”! - T.K.) Tәkcә gәtirilәn bu sitat da tәsdiq edir ki, Ermәnistan 
dekretinin Azәrbaycan hökumәti ilә razılaşdırılması barәsindә iddia әfsanәdir. 
Sonra teleqramda deyilirdi ki, Azәrbaycan Xalq komissarları Soveti “yekdilliklә 
Mravyan yoldaşın Ermәnistanın Dağlıq Qarabağda fövqәladә müvәkkili kimi peyda 


Yüklə 1 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə