Tofiq Xəzər
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2017 40 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Meri Klages "Postmorernizm"
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 36 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə 5- Postmodernizm barəsində danışmağa mənim səlahiyyətim geniş deyil. Hətta burda söylənməsi gərəkli olmayan nədənlərə görə, bu axımın bəzi öncüllərindən, örnəyin Budriar və ya Doluzdan xoşum gəlmir. Maraqlı düşüncəni daha çox Hans Gadamer, Pol Rikor, Riçard Rorti və Yürgen Habermasda görürəm. Bilirəm romantizmin ağlağan insani quruluşçuluq qəbristanlığında gömüldüsə, azadlıq və ixtiyar simgəsi olan öznə (subyekt) də unun xaçında çarmıxa çkildi. Başqa sözlə, tarixi irəli sürüyən insan, toplumun və toplumdakı quruluşların əsirinə çevrildi. Mişel Fuko zehnimizi barlandırmaq istəyirdi, bizi "həqiqəti qondaran güc" və "bağmsızlığımızı hədələyən ideologiya" önündə güllə batmaz etmayə çalışirdı. Lakin hərdən şaşıram ki, o böyüklükdə bir adamın fikri tapıntıları qismən də olsa niyə paradoks üzərində qurulmalıdır? Məcazi həqiqət (hiper nreality) barədə sevimli Budriarın su lilləndirməsi bizə dərin bəsirət bağışlasa da, öznənin yenilgisinə gətirib çıxarır. Ancaq Jak Derrida kimi nəhəng bir filisofdan www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 37 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə xoşum gəlmir desəm, bu işim Don Kixotun yel dəyirmanı savaşına getməsinə bənzəyəcək. 6- Postmodernizmə ögey yanaşmıram. əsasən Azərbaycan respublikasında postmodernizm baresində gedən ilk ciddi məqalə 1997-ci ildə başçılıq etdiyim Cahan dərgəsində yer alıb. O zaman bu məqalə vaxstından daha ertə işıq üzü gördüyü üçün qürbətə düşdüsə, 2000-ci ildən başlayaraq partlayış nöqtəsinə gəlmiş postmodernizm dartışmaları qızışmağa başladı. Hər şey də elə burdan korlandı. Ərsəyə gəlmiş yeni yazıçıların bəzisi düşmənlərini sıradan çıxarmaq üçün yazdıqları əsərin alnına postmodern möhürü basdılar. Postmodernizmlə əlaqəsi olmayan və ya onunla anlaşılmaz və gizli ilgilərdə! bulunan bu əsərlər çağdaş bir axımla tanışlıq imkanını əlimizdən aldılar. Burda məqsədim H. Herisçinin postmodern damğasını daşıyan "Nekroloq" romanı deyil, çünki Azərbaycanda bu axımla tanış olan adamlara barmaq uzatmaq istəsəm onun da adını çəkərəm. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 38 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Əlimizdən uçub getmiş imkana qayıdaq: postmodeernizm fəlsəfi, ədəbi və bədii bir axım olaraq Qərb uyğarlığının son elektron mərhələsinin özülündə dayanır. Belə bir önəmli fenomenə göz yummağın bahası faciə qədər böyük ola bilər. Qərb pratik baxımdan ağır sənaye mərhəsindən (yəni modernizmdən) yüngül informasia və bilgisayar mərhəsinə (yəni postmodernizmə) addımlamışdı. Bu adlayışın geniş nəzəri dayaqları var. Postmodernizmlə tanışlıqdan yan keçmək və ya onu yanlış, ötəri, sərsəri və dayaz biçimdə tanımaq bu nəzəri bazaya etinasız yanaşmaqdır. Açığını deyim: cəhlə etiraf etməyin qorxusu bizi pis günə qoya bilər. 7- vaxtı itirsək də çıxılmaz yoldsa deyilik. Əxlaqi öyüd verməyə səlahiyyətim olmasa da deməliyəm: Bir az alçaq könüllü, bir az ciddi, bir az düşüncə hərisi, bir az da bəsirət vurğunu olsaq bəşərin fikri tapıntıları ilə tanışlıq o qədər də çətin olmayaca. Ancaq postmodernizm kimi geniş, çox şaxəli, dərin və çox anlamlı axıma bir mənalı www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 39 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə yanaşmaq, və onu gələcəyin düşüncəsi adına təpədən dırnağa mənimsəmək olduqca yersiz olacaq. Bu material E.TAHAnın çapa hazırladığı "Azərbaycan toplumu və düşüncə afətləri" başlıqlı kitabından qıssaldaraq alınmışdır. Sadələşdirilmiş bu yazıda müəllif postmodernizm barədə danışmaq istəmir, onunla ilgili yanlışlıqları açıqlamağa çalışır. Qaynaq: http://xariciedebiyyat.azeriblog.com/2007/09/29/eyvaz- taha-postmodernizm-ve-arxadan-atilan-dash www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 40 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə Meri Klages "Postmorernizm" Mürəkkəb, qarışıq, tipoloji termin, yaxud ideyalar şəbəkəsi olan postmodernizm akademik elmin tədqiqat sahəsi kimi 1980-ci illərin ortalarından meydana gəlib. Postmodernizmi müəyyənləşdirmək olduqca çətindir. Ona görə ki, o, elmin və incəsənətin müxtəlif sahələrində - arxitekturada, musiqidə, filimdə, ədəbiyyatda, sosiologiyada, kommunikasiyada, modada, texnologiyada www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017 41 E-antologiya: çağdaş ədəbi-filoloji düşüncə geniş şəkildə təzahür edir. Onu tarixi baxımdan da müəyyənləşdirmək çətindir. Çünki postmodernizmin dəqiq nə vaxt meydana gəlməsi aydın deyil. Amma postmodernizm haqqında fikirləşməyin ən asan yolu modernizm haqqında düşüncələrdən başlayır. Ola bilsin, postmodernizm tədricən ondan törəyərək inkişaf edib, yaxud da qəfil meydana çıxıb. Modernizmin izahının iki faseti və ya iki modeli var ki, bu iki üsulun da hər biri postmodernizmin dərkinə imkan verir. Birinci faset və ya modernizmin izahı öz başlanğıcını "modernizm" markalı estetik cərəyandan götürür. Bu cərəyan Qərbin XX əsr incəsənət ideyalarına kobud surətdə laqeyd mövqe nümayiş etdirir. Özünü XX əsrdə geniş şəkildə büruzə verməsinə baxmayaraq, modernizmin müstəqillik qazanmış formalarına XIX əsrdə də rast gəlmək mümkündür. "Sənət necə olmalıdır, onun mahiyyəti hansı prinsiplər üzərində qurulmalıdır, istehlakçıya (dinləyiciyə, oxucuya, tamaşaçıya) necə Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|