Tolerantliq kitab-15. indd
Yüklə 6,27 Kb. Pdf görüntüsü
|
6 Gündüz İsmayılov ÖN SÖZ Bu gün beynəlxalq, regional və ölkələr səviyyəsində ən çox müzakirə olunan məsələlərdən biri tolerantlıqdır. Zaman keçdikcə bu mövzu daha da aktuallaşır və bəşəriyyətin gələcəyi baxımından həyati əhəmiyyət kəsb edir. Çünki sürətli miqrasiya və inteqrasi- ya prosesi ilə müşayiət olunan qloballaşma dövründə tolerantlıq prinsiplərini bərqərar etmədən dünyada qalıcı sülhə və sabitliyə nail olmaq qeyri-mümkün görünür. Bu mənada tolerantlıq hər bir dövlət üçün həm milli, həm də ümumbəşəri məsələdir. Etnik və dini zəmində münaqişələrə bilərəkdən rəvac verilməsi, milli, dini və irqi ayrı-seçkilikdən milyonlarla insanın əziyyət çək məsi, dini radikalizm və ekstremizm meyllərinin güclənməsi beynəlxalq qu- rumlardan dünyada dözümlülük mədəniyyətinin təbliği və yayılması üçün daha effektli tədbirlər görülməsini tələb edir. Eyni zamanda, heç bir ölkənin, hətta, fərdin müasir dövrümüzün bəlası sayılan terror və radikalizm təhlükəsindən sığortalanmaması ümumi məqsədlər naminə dövlətlərin bir araya gəlməsini zərurətə çevirir. Qürurla deyə bilərik ki, bu gün dinlər və sivilizasiyalararası dialoqun baş tutması üçün əsas şərtə çevrilən və mütərəqqi dünya tərəfi ndən başlıca demokratik dəyərlərdən biri kimi təbliğ olunan tolerantlıq və multikulturalizm Azərbaycan xalqının əsrlər boyu formalaşan və çoxları üçün örnək olan xarakterik xüsusiyyətidir. Azərbaycan tarixən dinlərin və mədəniyyətlərin qovşağı olub, dini və etnik müxtəlifl ik zamanla ölkəmizin ən böyük zənginliyinə çevrilib. Əslində, Azərbaycan ərazisi bütün dövrlərdə dini və et- nik ayrı-seçkilikdən əziyyət çəkən insanlar üçün sığınacaq rolunu oynayıb, üstəlik, bura təkcə fərqli dinlərin – yəhudiliyin, xristian- lığın mənsubları deyil, həm də müxtəlif səbəblərdən təzyiqlərlə üzləşən İslamla bağlı məzhəblərin nümayəndələri pənah gətiriblər. 7 Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz Bəlkə, elə buna görədir ki, bu gün Azərbaycan əhalisinin tərkibi həm etnik, həm dini, həm də məzhəb baxımından zəngindir. Amma xoşbəxtlikdən müxtəlif dinlərin və dini fəlsəfi cərəyanların yayıl- dığı Azərbaycanda bütün tarixi dövrlərdə etnik və dini icmalar arasında möhkəm dözümlülük əlaqələri formalaşıb, milli, irqi və dini zəmində heç bir ayrı-seçkilik faktı qeydə alınmayıb. Müxtəlif tarixi dövrlərdə Azərbaycan ərazisində məskunlaşmış dini-etnik qruplar burada özlərini nəinki yad hesab etməyib, hətta, yerli əhali ilə qaynayıb-qarışıb, qohumluq əlaqələri qurublar. Azərbaycan dinlərin və mədəniyyətlərin qovuşduğu tarixi məkan kimi indi də eyni funksiyanı uğurla yerinə yetirir. Bu gün Azərbaycan təkcə sosial-iqtisadi uğurlarına, hərbi-siyasi potensi- alına görə deyil, eyni zamanda, vicdan azadlığının və multikultu- ral mühitin təmin edilməsinə, yüzilliklər ərzində formalaşmış to- lerantlıq ənənələrinin, eləcə də tarixi-dini abidələrin bərpasına və qorunmasına görə regionun lider dövlətidir. Onu da qeyd etməliyik ki, müstəqilliyimizi bərpa etdikdən sonra ölkəmizdəki dini dözümlülük, ümumiyyətlə, tolerantlıq mühiti və mədəniyyəti Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin müdrikcəsinə formalaşdırdığı dövlət din siyasətinə uyğun ola- raq daha da möhkəmlənib, bu sahədə dövlət siyasətinin prioritet istiqamətinə çevrilib. Vətəndaşlarımızın vicdan azadlığı hüququ birbaşa Konstitusiyamızda, müfəssəl şəkildə isə “Dini etiqad azad- lığı haqqında” Qanunda təsbit olunub. Həmçinin, dövlət siyasətinə uyğun olaraq dini konfessiyalar arasında dözümlülük mühitinin daha da inkişaf etdirilməsi sahəsində dönüş yaranıb, dövlətlə dini qurumların münasibəti yeni mərhələyə qədəm qoyub. Bunun məntiqi nəticəsi kimi, 2001-ci ildə Konstitusiyamızın vicdan azad- lığı barədə müddəalarının həyata keçirilməsi üçün müvafi q şəraitin yaradılması, dövlət-din münasibətlərinin tənzimlənməsi, dini eti- qad azadlığı ilə bağlı qanunvericilik aktlarına riayət olunmasına nəzarət edilməsi məqsədilə Azərbaycan Respublikasının Dini Qu- rumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi yaradılıb. 8 Gündüz İsmayılov Ümummilli Liderimizin alternativsiz siyasi xəttini uğurla və uzaqgörənliklə həyata keçirən Azərbaycan Respublikasının Prezi- denti İlham Əliyevin hazırda ölkədə tolerantlığın və dini etiqad azadlığının təminatçısı olduğu xüsusi qeyd edilməlidir. Onun böyük tarixə malik dini məbədlərimizin bərpası və xalqımızın istifadəsinə verilməsi sahəsində ardıcıl operativ tədbirlər həyata keçirməsi dövlətimizin məqsədyönlü siyasətinin tərkib hissəsidir. Azərbaycanda İslam dini ilə bağlı tarixi abidələr, məscid və ziyarətgahlarla bərabər, xristian və yəhudi məbədlərinin tikintisi və bərpası bütün dünyaya nümunə göstəriləcək həqiqətdir. Bu sahədə UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfi ri, Mil- li Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun ardıcıl və təqdirəlayiq fəaliyyətinin xü- susi rolu var. Мilli-mənəvi dəyərlərimizin qorunmasına, tarixi- mədəni abidələrimizin bərpasına və tolerantlığın təşviqinə böyük önəm verən Fondun bir sıra məscid və ziyarətgahları bərpa və təmir etməklə yanaşı, xristian və yəhudi abidələrinin bərpasına xü- susi diqqət yetirməsi təqdirəlayiq haldır. Azərbaycanda tolerantlığın yüksək səviyyədə olması həm də xa- rici siyasətçilərin və diplomatların etiraf etdikləri həqiqətdir. Hətta, Azərbaycanın dövlət-din münasibətləri modelinin ixrac edilməsinin zəruriliyini söyləyən xarici diplomatlar, yüksək səviyyəli din xa- dimləri, mütəxəssislər də var. ATƏT-in İnsan Hüquqları və Demokra- tik Təsisatlar Bürosunun keçmiş rəhbəri Jerar Ştudman etiraf etmişdir ki, “Azərbaycanda dini dözümlülük heç də yeni konsepsiya deyildir. Bu ölkə yüz illər boyunca müxtəlif mədəniyyətlərin yanaşı yaşama- sına, dözümlülüyə bariz nümunə ola bilər. Biz onu ümumi mədəni irsimizə münasibətdə nümunə göstərə bilərik”. Azərbaycan xalqının tarixən formalaşmış tolerantlıq ənənə lə- ri nin və multikultural dəyərlərinin öyrənilməsinə, yayılmasına və təşviq edilməsinə böyük ehtiyac var. Əslində, oxuculara təqdim edilən “Tolerantlıq: bildiklərimiz və bilmədiklərimiz” kitabı məhz bu məqsədlə hazırlanıb. Üç fəsildən ibarət olan kitabın birinci Yüklə 6,27 Kb. Dostları ilə paylaş:
|