Torpaqlarin səhralaşmasi üZRƏ İzahli lüĞƏT



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə41/56
tarix30.04.2018
ölçüsü5,01 Kb.
#40723
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   56

 
130 
rüfat fəaliyyətləri nəticəsində tamamilə  və ya qismən tükən-
məsindən sonra onun əvvəlки  вязиййятиня  чеврилмясиня    yönəl-
miş tədbirlərin комплекси. 
 
TƏBİİ EKOSİSTEMLƏRİN QORUNMASI (Natural 
ecosystem control) – ekosistemlərin quruluş və funksiyalarının 
dəyişilməsinə  йюнялян pozucu və ya  tənzimləyən antropogen 
təsirləriн  (şüurlu və ya bilməyərəkdən, birbaşa və ya dolayı)  
kənarlaşdıрылмасы  şəraitlərdə ekosistemlərin inkişafını  təmin 
etmək üçün xüsusi tədbirlərin aparılması.  
 
TƏBİİ  FƏLAKƏT  (Natural Hazard) – nəticəsi təbii 
hadisələr sistemində  təbiətdən istifadə  və  təbiətin vəziyyətinin 
uyğunlaşdırılmasının mövcud vasitələrindən asılı olan, əhali və 
təbiət arasında hər hansı bir qarşılıqlı  təsir. TF-ля  ялагядар 
екстремал щадисяляри ади sosial sistemin onları якс етмяк, сюн-
дцрмяк вя йа yumşaltmaq имканыны ютцб кечир. (cədvəl 8). 
    
Cədvəl 8   
Хябярдарлыьындан, təsirin davamlılığından asılı olaraq  
təbii fəlakətin təsnifatı (Aleksandr, 1993) 
 
Fəlakət  
Təzahürünün 
xüsusiyyəti və tezliyi  
Təsir etmə 
sürəkliliyi  
Xəbərdarlığın 
davam etmə 
müddəti  
İldırım  
Nizamsız  
Ani  
Saniyələr-saatlar  
Sel  
Mövsümi, 
gündəlik 
nizamsız 
Saniyələr-
dəqiqələr 
Saniyələr-saatlar 
Zəlzələ  
Loqarifmik normal  
Saniyələr-
dəqiqələr 
Dəqiqələr-illər 
Qasırğa   
Mövsümi 
Saniyələr-saatlar Dəqiqələr 
Sürüşmə Mövsümi/müntəzəm 
olmayan 
Saniyələr-
onilliklər 
Saniyələr - illər 
Leysan  
Mövsümi/gündəlik Dəqiqələr Saniyələr-saatlar 
Dolu  
Mövsümi/gündəlik Dəqiqələr Dəqiqələr-saatlar 
Sunami  
Loqarifmik normal 
Dəqiqələr-saatlar Dəqiqələr-saatlar 
Su basma  
Mövsümi, 
loqarifmik 
normal 
Dəqiqələr-günlər Dəqiqələr-günlər 
Çökmə 
Qəflətən və ya tədricən Dəqiqələr-
onilliklər 
Saniyələr - illər 


 
131 
Qasırğalı külək 
Mövsümi, artan  
Saatlar 
Saatlar  
Şaxtalar və 
sırsıra 
Mövsümi/gündəlik Saatlar 
Saatlar 
Tufan  
Mövsümi/müntəzəm 
olmayan 
Saatlar Saatlar 
Qar fırtınaları  
Mövsümi 
Saatlar 
Saatlar 
Yanğınlar 
(təbiətdə) 
Mövsümi, nizamsız Saatlar-günlər Saniyələr-günlər 
Həşəratlarla 
yoluxma 
Mövsümi, nizamsız Saatlar-günlər Saniyələr-günlər 
Duman  
Mövsümi/gündəlik Saatlar-günlər Dəqiqələr-saatlar 
Vulkan 
püskürməsi  
Müntəzəm olmayan 
Saatlar-illər Dəqiqələr-həftələr 
Sahil abraziyası Mövsümi/müntəzəm 
olmayan, artan 
Saatlar-illər Saatlar-onilliklər 
Torpaqların 
eroziyası 
Tədricən  
Saatlar-
minilliklər 
Saatlar-onilliklər 
Quraqlıq  
Mövsümi/müntəzəm 
olmayan 
Günlər-illər Günlər-həftələr 
Kənd təsərrüfatı 
bitkilərinin 
xəstəlikləri  
Mövsümi/müntəzəm 
olmayan 
Həftələr-aylar Günlər-aylar 
 
TƏBİİ  MÜHİT  (Natural environment) – Ятраф  мцщитин 
тяркиб щиссяси кими мювъуд Yerə və onuн əhatəsinə дахил олан 
təbii cisimlərин, fiziki, kimyəvi və bioloji hadisə və proseslərин 
бирлийи anlayışıdır.  
 
TƏBİİ  MÜHİTİN  İDARƏ EDİLMƏSİ  (Natural environ-
ment management) – ekoloji tarazlığın saxlanılması  üçün 
minimal vясаитlər, materiallar və enerjiнин  гойулмасыны  tələb 
edən və ya özünü  tənzimləmə qabiliyyətli təsərrüfat istehsalat 
характерли  təbii komplekslərin yaradılması  məqsədilə intensiv 
və ekstensiv istismar olunan ərazilərin birləşməsinin və  ətraf 
mühiti yaradan komponentlərin miqdarlarının və qarşılıqlı 
əlaqələrinin insanlar tərəfindən tənzimlənməsi. 
 
TƏBİİ SƏHRALAŞMA (Natural desertification) –yağıntı-
ların  ъцзи miqdarда    дцшмяси  шяраитиндя  мцасир isti iqlimin 
təsiri altında səhra və  yarımsəhra ərazilərin quruması. 
 


 
132 
TƏBİİ  SƏRVƏTLƏR  (Natural resources) – cəmiyyətin 
material, elmi və mədəni tələbatlarını təmin etmək üçün ictimai 
istehsalатda istifadə olunан  və ya istifadə oluna биляъяк 
obyektlər, şəraitlər və proseslər. 
 
TƏBİİ  SƏRVƏTLƏRİN  İNVENTARLAŞDIRILMASI 
(Natural resources inventory) – təbii sərvətlərin kəmiyyətinin 
və keyfiyyətinin və onların zaman üzrə dinamikasının hesaba 
alınması. 
 
TƏBİİ  SƏRVƏTLƏRİN TÜKƏNMƏSİ  (Depletion of 
natural resources) – тябии сярвятлярин чыхарылмасы мцмкцн олан 
ещтийатын вя тябии sistemlərin  ялдя олунмасынын təhlükəsiz nor-
maları  və ya тяки  иля insanların tələbatı arasındaкы  uyğun-
suzluq.   
 
TƏBİİ  ÖRTÜK  (Land cover) – Yer сятщинин  üst qatının 
biofiziki vəziyyəti.  Йаьынты  тюрядиъилярин  суряти, səthi axınlarы, 
torpağın илкин вя потенсиал məhsuldarlığı вя кейфиййяти, биоложи 
müxtəlifliйин  dəyişкянliйи,  тябии  юртцйцн  дяйишилмясинин  тяркиби-
ня daxildir. 
 
TƏKRAR OTARILMA (Overgrazing) – heyvandarlıqda 
məkan intizamsızlığının nəticəsi, hədsiz otarılma. 
 
TƏKRAR SOVURMAQ (Aeolian process) – qumлу səhra-
larda cərgələrarası  чюкякликлярин artırılmasından və bunun 
hesabına quмлу  cərgələrin materiallarının sovrulmasından 
ibarət əsas eol prosesи.  
 
TƏLİMLƏR VƏ  NÜMAYİŞ  MƏQSƏDLƏRİ  ÜÇÜN 
REGİONAL  ŞƏBƏKƏ  (Regional Network for Training and 
Demonstration purposes) – 1984-cü ildə UNEP İŞ-in 12-ci 
sessiyasının (12-10) qərarına uyğun olaraq təşkil olunmuşdur. 
Ona daxildir: 


Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   56




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə