Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

5.6. Asosiy tushuncha va atamalar

Tafakkur; fikrlash jarayonlari; insayt – oydinlashuv; tafakkurning turlari; nazariy tafakkur; amaliy tafakkur; ko’rgazmali-harakat tafakkuri; ko’rgazmali-obrazli tafakkur; mantiqiy tafakkur; reproduktiv, produktiv yoki ijodiy tafakkur; konvergent fikrlash; divergent tafakkur; kreaktivlik sifati; predikativ tafakkur; sun’iy intellekt; intuitiv tiplilar; fikrlovchi tiplar; tafakkur operasiyalari; tafakkur xususiyatlari; tushunchalar; hukmlar; xulosalar; mustaqil fikrlash; tafakkur mustaqilligi.

5.7. Rezyume

Demak, bizning dunyoni, uning sir-asrorlarini tushunishimizning zaminida narsa va hodisalarning biz uchun shaxsiy aloqasi, ahamiyatliligi darajasi yotadi. Ana shunday dunyoni tushunishimiz, anglashimiz va unga ongli munosabatimizni bildirib, izhor qilishimizga aloqador bilish jarayoni psixologiyada tafakkur, fikrlash deb ataladi. Tafakkurning oliyligi va murakkabligi shundaki, u idrokdan farqli, bevosita aks ettirish bo’lmay, narsalar va ularning xossalarini ular yo’q paytda ham aks ettirishga imkon beradi. Insonning tevarak atrofda ro’y beradigan voqyea-hodisalarga, avval, ichki nutqda, so’ngra tashqi nutqda munosabat bildirish qobiliyati esa mustaqil fikrlash deb yuritiladi.

5.8. O’z-o’zini nazorat va muhokama qilish uchun savollar

1. 
   Dunyoni tushunish, anglash va unga ongli munosabatni bildirib, izhor qilishga aloqador bilish jarayoni psixologiyada nima deb yuritiladi?
   
2. 
   Tafakkur deb nimaga aytiladi?
   
3. 
   Tafakkur va fikrlash jarayonlarining murakkab tabiati haqida nima bilasiz?
   
4. 
   Insayt – oydinlashuv holati haqida nima deya olasiz?
   
5. 
   Tafakkurning qanday turlari bor?
   
6. 
   Nazariy tafakkur va amaliy tafakkur bir-biri bilan nimasi orqali farqlanadi?
   
7. 
   Sun’iy intellekt tushunchasi nimani anglatadi?
   
8. 
   K.Yung insonlarni fikrlashlariga ko’ra qanday toifalarga ajratgan?
   
9. 
   Fikrlash jarayonini ta’minlovchi operasiyalar klassifikasiyasi qanday tashkil topgan?
   
10. 
    Nima uchun mustaqil fikrlash – ijtimoiy-psixologik hodisa sifatida e’tirof etilgan?