Toshkent farm atse vtikainstituti

Kimyoviy tarkibi. 
M ahsulot tarkibida flavonoidlar (asosan 
rutin), efir m oyi v a boshqa birikm alar boTadi.
Ish la tilish i. M ahsulot siydik haydash va spazm olitik ta ’sirga 
ega. Shuning uchun 0 ‘zbekiston R espubiikasi S og‘liqni saqlash 
vazirligi tukli erva dam lam asini respublika hududida tibbiyot 
am aliyotida spazm olitik va peshob haydovchi vosita sifatida 
ishlatishga ruxsat bergan.
Dorivor preparatlari. 
Tukli erva yer ustki qism ining 
dam lam asi.
Tukli Erva o‘simligini o‘stirish texnologiyasi. 
Tukli Erva 
A frika, O siyo, Filippin va Y angi G vineyaning tropik va subropik 
m am lakatlarida tabiiy sharoitda o ‘sadigan k o ‘p yillik begona o ‘t. 
0 ‘zbekistonda esa bir yillik o ‘t o ‘sim ligi hisoblanadi. U ndan 
xom -ashyo olish uch un barcha tuproqlarda ekish m um kin. A gar 
tukli ervadan unxg‘ olinadigan b o ‘isa bosh o\sim liklam i albatta 
teplitsalarda sabzavotlarga o ‘xshatib issiqxonalarda o ‘stirib 
к о 4chat qilib ham o ‘tkaziladi.
0 ‘sim likdan к о ‘chat yetishtirish uchun m art oylarining 
boshlarida issiqxonalarda taxtaqutilarda 2 0-2 5 daraja haroratda
38

---

u m g ‘ ekiladi. U ru g ‘ 1 m 2 yerga 0,5 g sarflanib, 1 -2 m m chuqurlikda 
qadaladi. I.Jrug‘lar unib chiqquncha tuproqning yuzasini nam 
holatda saqlanishni tavsiya qilinadi. U rug‘ ekilgandan keyin 
m aysalar 7 -8 kunda unib chiqadi.
0 ‘sim lik 4 -5 m arta chin barg chiqarganda k o ‘chat!ar dalaga 
olib chiqib pushtalarga ekiladi.
Pushtalar 60 sm oraliqda olinib, k o ‘chatlar bir-biridan 15-20 
sm m asofada ekiladi. H ar bir uyaga 1-2 ta o ‘simIik joylashtirisb 
m aqsadga muvofiq b o ‘ladi. 0 ‘rtacha har bir gektar m aydonga 
70-7 5 m ing к о ‘chat sarflanadi.
0 ‘zbekistonning tuproq iqlim sharoitida tukli ervani ochiq 
m aydonlarda u ru g ‘ini ekib yuqori hosil yetishtirish mum kin. 
0 ‘sim lik ekiladigan yerlam i kuzda m ahalliy o ‘g ‘it v a fosfor 
o ‘g ‘itlari bilan oziqlantirib 25- 27 sm chuqurlikda haydash kerak. 
E rta bahorda yerlam i begona o ‘tlardan tozalab, kultivatsiya, 
borona va mo la bostirib tuproqni m ayin holatga keltirishni tavsiya 
qilamiz.
Tukli ervani u ru g ‘i ju d a may da boTganligi uchun gektariga
1 kg u ru g ‘ni qum, kul va organik qoldiqlarga aralashtirib aprel 
oyida tuproqning yuza qism iga ekiladi. J o ‘yaklar olinib, qator 
oralari jildiratib sug‘oriladi.
M aysalar k o ‘karib chiqqanga qadar tuproqning yuzasi nam 
holatda saqlanib turadi.
Tuproq harorati 18-20° S ga etganda 10-12 kunda m aysalar 
unib chiqadi. M aysalar ju d a nozik boTganligi sababli 3 -5 chin 
barg chiqarganda uni k o ‘m ib yuborm aslik uchun ehtiyotkorlik 
bilan parvarishni boshlash kerak. Q ator oralari ketm on bilan 
o ‘toq qilinadi, begona o ‘tlardan tozalanadi va har 2 -3 m arta 
su g ‘orilgandan keyin oralari kultivatsiya qilinadi. H ar 10 sm 
oraliqda 1-2 tadan o ‘sim lik qoldirib, yagana qilinadi. 0 ‘sim.likni 
vegetatsiya davom ida 8 -5 0 m arta su g ‘oriladi. Tukli ervani 
birinchi oziqlantirish m aysalar unib chiqqandan keyin gektar 
hisobiga 40 kg dan azot, 30 kg dan kaliy berishni tavsiya qilinadi.
39

---

0 ‘sim lik oziqa elem entlariga talabchan boTganligi sababli 
lkkinchi oziqlantirishni shonaiash fazasida 30 kg azot va 40 kg 
fosfor o ‘g ‘iti beriladi.
Tukli erva gullash fazasida ju d a k o ‘p oziqa m oddalam i, 
ayniqsa kaliy o ‘g ‘itiga talabchan boTadi.
Shulam i e ’tiborga olib oxirgi o ‘g ‘itlasbda gektar hisobiga 30 
kg azot va 20 kg dan kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantiriladi.
O ziqlantirish har bir su g ‘orish oldidan am alga oshirilishi 
kerak.