Internet saytlari:
9.
www.lex.uz – O‗zbekiston Respublikasi Qonun hujjatlari ma‘lumotlari
milliy bazasi.
10.
www.mf.uz – O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi rasmiy sayti.
11.
www.cbu.uz – O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy sayti.
12.
www.stat.uz – O‗zbekiston Respublikasi Davlat Statistika qo‗mitasining
rasmiy sayti.
13.
www.scopus.com – Xalqaro ilmiy adabiyotlar va jurnallar qidiruv sayti.
2-ilova
Mavzu: “Moliyaviy risklarni boshqarish tizimi va uning funksiyalari”
Kredit riskini boshqarish
Mijozning kreditga
layoqatliligini baholash
Diskontli ssudalar
berish
Kreditlarni
sug‟urtalash
afzalligi
kamchiligi
afzalligi
kamchiligi
afzalligi
kamchiligi
Bu usul
mijozning
reytingini
aniqlashni
ko‘zda
tutadi
Qarzdorni
baholash
mezonlari har
bir bank
uchun qattiq
individuallash
gan bo‘lib,
uning
amaliyotdagi
mavqeyidan
kelib chiqishi
va vaqti-vaqti
bilan qayta
ko‘rib
chiqilishi
lozim.
Bunday
usullarda
kredit berish
kreditga
minimum
to‘lov
olishni
ta‘minlaydi.
Bu ssudalar
unchalik
katta
bo‘lmagan
darajada
kredit
Riskini
pasaytirish
ga yordam
beradi.
Kreditni
sug‘urtala
sh uning
qaytmasli
k riskini
to‘liq
sug‘ur-
talaydi
Zarar
sug‘urta
tashkiloti
zimmasiga
yuklanishini
nazarda
tutadi
Xulosa:
Kredit risklarining banklar uchun dolzarb muammoligi shundaki, kredit
riski mavjud bo‘lgan holda kreditor (bank) da qarz oluvchi tomonidan kredit
shartnoma shartlarini, uning o‘z majburiiyatlarini belgilangan vaqtda bajara olish
imkoniyatiga ishonchsizlik hosil bo‘ladi. Qarz oluvchi tomonidan olingan kreditlar
bo‘yicha foiz stavkasining yoki kreditning asosiy summasining o‘z vaqtida
to‘lanmasligi yoki umuman to‘lanmasligi bank foydasining kamayishi oqibatida
bankning kelajakdagi mablag‘lari salmog‘ining tushib ketishiga olib keladi.
3-ilova
4-ilova
“Biznesda moliyaviy risklarni boshqarish tizimi va uning funksiyalari”
mavzusi doirasida TESTLAR
O„zlashtirish
darajasi
Maqsad
Natija
Test
I. Bilishlikka oid
Moliyaviy
risklarni
boshqarish
to‗g‗risida
tushunchani
shakllantirii
sh
Moliyaviy
risklarni
boshqarishn
ing
mohiyatini
tushuntiradi
1. Risk menejmenti bu - riskni yuzaga
kelishini
aniqlash,
ta‘sir
darajasini
kamaytirish, boshqarish.
a) Ha
b) Yo‗q
Moliyaviy
risklarni
boshqarishning
maqsadini
tushuntirib
beradi
2. … - oldiga qo‘yilgan maqsadga, yaxshi
qaror qabul qilish va
tanlangan qaror asosida maqbul xulosalar
chiqarish orqali muhim natijaga erishish
tushuniladi.
A) strategik boshqaruv;
B) taktik boshqaruv;
C) umumiy boshqaruv;
D) subyektiv boshqaruv.
Moliyaviy
risklarni
boshqarishning
ko‘rsatkichlari
ni aniqlab
beradi
3. ………….. - amaliyot usuli bo‘lib, ishlab
chiqarishda riskni boshqarish yoki umuman
boshqarishni optimal qarorlarini yaratish
tushuniladi.
taktik boshqaruv;
umumiy boshqaruv;
strategik boshqaruv;
subyektiv boshqaruv.
II. Tartiblikka oid
Moliyaviy
risklarni
boshqarishga
doir bilim va
ko‗nikmalar
hosil kilish
Moliyaviy
risklarni
boshqarishnin
g funksiyasini
izohlaydi
1. Risk-menejmenti risklarni boshqarish
mexanizmi hisoblanadi. Tizim sifatida
risklarni boshqarish nechta tizimdan iborat
va ular qanday funksiyalarni bajaradi?
a) 2 ta tizim:
Obyektni
boshqarish-bu
funksiyaning
vazifasi
riskning
yuzaga
kelishini,
qo‘yilgan kapitalga riskning ta‘sirini va
ta‘sir doirasini kamaytirish, aniqlashni,
riskni
sug‘urta
qilishni,
ishlab
chiqaruvchilar
sub‘ektini
iqtisodga
munosabati va aloqasini ochib beradi.
Subektni boshqarish – bu bu riskni tahlil
qilish, yo‘nalishlarini aniqlash, boshqarish,
kamaytirish
va
nazorat
vazifalarini
bajaradi
b) 2 ta tizim:
Tashkiliy tizim - bu funksiyaning vazifasi
riskning yuzaga kelishini, qo‘yilgan
kapitalga riskning ta‘sirini va uni
moliyalashtirishni beradi.
Sub‘ektni boshqarish – bu bu riskni tahlil
qilish, yo‘nalishlarini aniqlash, boshqarish,
kamaytirish
va
nazorat
vazifalarini
bajaradi
c) 2 ta tizim:
Obyektni
boshqarish-bu
funksiyaning
vazifasi
riskning
yuzaga
kelishini,
qo‘yilgan kapitalga riskning ta‘sirini ochib
beradi.
Sub‘ektni boshqarish – bu bu riskni tahlil
qilish, yo‘nalishlarini aniqlash, boshqarish,
kamaytirish
va
nazorat
vazifalarini
bajaradi.
d) 2 ta tizim:
Aniqlash tizimi – bunda Riskning turi,
shakllanish manbai va sabablarini aniqlash
funksiyasi amalga oshiriladi.
Sub‘ektni boshqarish – bu bu riskni tahlil
qilish, yo‘nalishlarini aniqlash, boshqarish,
kamaytirish
va
nazorat
vazifalarini
bajaradi.
Moliyaviy
risklarni
boshqarish
holatlarini
aniqlaydi
2. Agar risklarning oldini olishning to‘liq
imkoniyati mavjud
bo‘lmasa, u holda oxirgi manba riskni
qoplash hisoblanadi. Riskni qoplash
manbasini ko‘rsating.
a) Banklar tomonidan umumiy va
maxsus zaxira fondlarini tashkil qilish;
b)
Ma‘lum
yig‘indilarni
zararlarga
o‘tkazish;
c) Kredit bo‘yicha foizlar belgilashni
to‘xtatish;
d) Hammasi to‘g‘ri.
III. Ijodiy
fikrlovchilikka
Moliyaviy
risklarni
boshqarishga
bo‗yicha
amaliy
ko‗nikma va
malakalarni
shakllantirish
Moliyaviy
risklarni
boshqarishnin
g
ko‘rsatkichlar
ini aniqlab
beradi
Riskni baholashda emperik miqdorining
nomlanish chegaralari to‘gri berilgan
qatorni toping?
1. Juda kichik, 2. Kichik, 3. O‘rta, 4.
Yuqori, 5. Maksimal holat,
6. Tig‘iz holat
a. 1,2,3,4,5,6
b. 1,2,3,4
c. 2,3,4,
d. 1,2,3,4,5
5-ilova
“Biznesda moliyaviy risklarni boshqarish tizimi va uning funksiyalari”
mavzusi doirasida GLOSSARIY
Tayanch so‘z iboralar
Mazmun-mohiyati va ta‘rifi
O‘zbek tilida
Ingliz tilida
Rus tilida
Moliyaviy
risklar
Financial risks
Finansoviyris
k
-
pulning xarid quvvati o‗zgarishi natijasida pul
mablarlarini yo‗qotish ehtimoli bilan bog‗liq.
-
moliyaviy resurslar (ya‘ni, pul mablag‗lari)ni yo‗qotish
ehtimolligi bilan bog‗liqdir.
-
tashkilot
moliyaviy
faoliyatining
oldindan
aniq
bo‗lmagan shart-sharoitlari holatida ko‗zda kutilmagan
moliyaviy yo‗qotishlar (daromad va foydaning kamayishi,
kapital bo‗yicha yo‗qotishlar va boshqalar)ning ehtimolligi
tushuniladi.
Valyuta riski
Currency risk
Valyutniyris
k
-tashqi iqtisodiy faoliyatda turli valyuta operatsiyalar
o‗tkazish jarayonida ayirboshlash kurslarining o‗zgarishi
natijasida nisbatan zarar ko‗rish yoki yuqori foyda olish
ehtimoli tushuniladi.
- bir valyutaning boshqasiga nisbati bo‘yicha kursning
o‘zgarishi bilan bog‘liq valyuta yo‘qotilishi xavfi sifatida
namoyon bo‘ladi.
Transmetsion
risk
Transmetsion
risk
Transmetsion
risk
-bu hisob amaliyoti bo‗lib, unda firma yoki bankning
xorijiy valyutadagi aktivlari va majburiyatlari milliy
valyutaga
o‗tkazilayotganda
ayirboshlash
kurs
o‗zgarganligi natijasida o‗zgarishi sodir bo‗ladi.
Iqtisodiy risk
Economic risk
Ekonomiches
kiyrisk
mazkur tur valyuta riskining eng muhim turi bo‗lib, u
umummilliy firma uchun juda muhim ahamiyat kasb etadi.
Iqtisodiy risk ayirboshlash kursining firma aktivlari
qiymatiga uzoq muddatli ta‘sirini bildiradi.
Bankning foiz
riskini normal
holat
The Bank's
interest rate
risk is
acceptable
Riskizmenen
iyaprotsentni
xstavokBank
ayavlyaetsya
priemlemim
bo‗lib, u qo‗shimcha foyda olishda manba sifatida xizmat
qiladi. Foiz riski odatda pul bozorining kelgusi holati
haqida noto‗g‗ri axborot olish, shuningdek, makroiqtisodiy
ko‗rsatkichlarning o‗zgarishi, ya‘ni inflyasiya, byudjet
defitsiti hajmi, YAIM va boshqa ko‗rsatkichlarning
o‗zgarishi natijasida paydo bo‗ladi.
Tijorat
banklarida
portfel riskini
boshqarish
Commercial
banks manage
portfolio risk
Kommerches
kiebankiupra
vlyayutportfe
lnimiriskami
bu alohida qimmatli qog‗ozlar turlari hamda ssudalarning
barcha kategoriyalari bo‗yicha ziyon ko‗rish ehtimolidir.
Likvidlilik
riski
liquidity risk
risklikvidnos
ti
– bu moliyaviy aktivlarning tezlikda naqd pulga aylanish
qobiliyati bilan bog‗liq risklardir, ya‘ni iste‘mol qiymati va
sifatini baholashda o‗zgarishlar ro‗y bergani sababli
qimmatli qog‗ozlar yoki boshqa tovarlarni realizatsiya
qilishda yo‗qotishlarga uchrash ehtimolligi bilan bog‗liq
risklar.
-qimmatli qog‘ozlar yoki boshqa tovarlar sifatini va
iste‘mol qiymatini baholashning o‘zgarishi oqibatida ularni
sotishda mumkin bo‘lgan yo‘qotishlar bilan bog‘liq bo‘ladi.
Sistematik
risklar
systematic risk sistemniyrisk
- umumbozor tebranishlar tufayli kelib chiqqan aksiyalar
baholari, ularning daromadliligi, obligatsiyalar bo‗yicha
joriy va kutilayotgan foiz, dividendning oldindan
kutilayotgan darajasi va qo‗shimcha daromadlarning
o‗zgarishi bilan bog‗liq risklardir. Sistematik risklar o‗z
ichiga foiz stavkalarini o‗zgarish riski, umumbozor
baholarining o‗zgarish riski va inflyasiya risklarini oladi.
Nosistematik
risklar
risks
Nosistematik
riski
Nosistematik
- bozor holatiga bog‗liq bo‗lmasdan, alohida bankning
xususiyatidir. Nosistematik risklar tarmoq va moliyaviy
turlarga bo‗linadi. Nosistematik risklar darajasiga ta‘sir
ko‗rsatuvchi asosiy omillarga moliyaviy resurslarni
kiritishning muqobil sohalarining mavjudligi, tovar va fond
bozorlarining kon‘yunkturasi va boshqalar kiradi.
Balanslashmag
an likvidlik
riski
Balancing
liquidity risk
Balansirovka
risklikvidnos
ti
- bank boshqaruvi va xodimlar malakasining sayozligi,
bank faoliyati nazoratining sust tashkil qilinishi, risklarni
tartibga solishda qo‗llaniladigan usullarning takomillashma-
ganligi, ayrim olingan bank operatsiyalari yoki ularning
guruhlari bo‗yicha risklar koeffitsiyenti shkalalarini
o‗rnatishda yo‗l qo‗yilgan kamchiliklar natijasida yuzaga
keladi.
Balansdan
tashqari
operatsiyalar ri
sklari
Balance
transactions
risk
OperatsiiBal
ansriska
- avvalo, mijozlarning majburiyatlari yuzasidan berilgan
kafolatlar bo‗yicha to‗lov majburiyati yuzaga kelishi
ehtimoli bilan bog‗liq.
Umumiy risk
General risk
Obshchiyrisk
- bank riskining umumiy hajmi, uning umumiy daromadi va
likvidligi me‘yorlariga asoslanib baholanadi yoki taxmin
qilinadi.
Yakka
ko‗rinishdagi
risk
Individual
forms of risk
Individualnie
formiriska
bankning ayrim operatsiyalari yoki ularning guruhlari
bo‗yicha risk koeffitsiyentlari shkalasi asosida baholanadi.
Retrospektiv
risklar
retrospective
risks
Retrospektiv
niyrisk
- bank faoliyatining o‗tgan davrdagi turli risklarga
bog‗liqligini
ifodalaydi
va joriy hamda istiqboldagi
risklarni baholashga yordam beradi.
Kredit riski
Credit risk
Kreditniyrisk
- bu risk mijoz tomonidan asosiy qarz summasini va kredit
bo‗yicha foizlarni to‗lay olmaslik ehtimoli bo‗lganda
yuzaga keladi. Ya‘ni bu risk qarz oluvchi o‗z qarzini
qaytarmasligi oqibatida zarar ko‗rilishi bilan bog‗liq
bo‗lgan riskdir.
- bu loyihani amalga oshirayotgan tashkilotning kreditor
bankka kredit shartnomasi bo‘yicha to‘lov majburiyatlarini
to‘liq yoki umuman to‘lay olmaslik riski. Bu risk asosan
loyihani moliyalashtirishda loyihani kreditlovchi bankning
riskidir.
Hisob-kitob
risklari
Settlement risk
Raschetniyris
k
- bu risklar bankning kelishilgan shartnoma bo‗yicha
mijozning talabiga binoan hisob-kitoblarni o‗z vaqtida
o‗tkaza olmasligi sharoitida yuzaga keladi.
Kassa risklari
The bill risks
Zakonoproek
-
burisklarbankkassasiorqalio‗tuvchinaqdpullarnisaqlanis
triski
hibilanbog‗liqxavfliholatlarnatijasidayuzagachiqadi.
Boshqaruv
riski
Management
risk
Upravlenieris
kami
–
bu ishlab chiqarish riskining bir turi bo‘lib,
boshqaruvchi shaxsning tajriba va malakasini etarli
darajada emasligi natijasida ro‘y beradi. Ayrim hollarda,
boshqaruv riski deganda, loyiha faoliyatining barcha faza
va bosqichlaridagi menejment darajasining pastligi va
xatolari bilan bog‘liq risklar tushuniladi.
Deflyatsion
risk
Deflation risk
Deflyatsionni
yrisk
-
deflyatsiyaning o‘sishi holatida baho darajasining
tushishi,
daromadlarning
pasayishi,
tadbirkorlikning
rivojlanishi uchun shart-sharoitning yomonlashuvi sodir
bo‘ladi.
Ishlab
chiqarish riski
Production
risk
Proizvodstve
nniyrisk
–
bu ishlab chiqarish jarayonida kamchiliklarni yuzaga
kelish riski. Bu risk ishlab chiqarish davomiyligining
buzilishida, obyektning loyihaviy quvvatga erishmasligida,
qo‘shimcha ishlab chiqarish harajatlarida namoyon bo‘ladi.
Loyiha risklari
Project risk
Riskproekta
-
loyihani amalga oshirish natijasida ko‘zlangan
daromadlarning pasayishiga sabab bo‘ladigan vaziyatlar
majmuasidir, shu bilan birga loyiha riski investitsion
loyihani amalga oshirishga halaqit beradigan yoki loyiha
samaradorligini pasaytiradigan risklarning yig‘indisini ham
anglatadi.
Loyiha
ishtirokchilari
riski
The
participants of
the project risk
Uchastnikipr
oektnogorisk
a
–
bu ishtirokchilarning loyiha faoliyati doirasida o‘z
majburiyatlarini anglagan holda yoki majburiy tarzda
bajarmaslik riski.
Loyiha smeta
qiymatining
oshish riski
The value of
project
estimates risk
Stoimostproe
ktaotsenivaet
syarisk
–
loyihalash
jarayonidagi
xatolar,
pudratchilarning
resurslardan samarali foydalanishni ta‘minlay olmasligi,
loyihani amalga oshirish shartlarini o‘zgarishi va boshqalar
sababli kelib chiqadigan risklar.
Mamlakat riski
Country risk
Straxovoyris
k
–
bu tashqi loyiha risklariga tegishli bo‘lib, uning
mazmuni
shundaki,
loyiha
amalga
oshirilayotgan
mamlakatning ijtimoiy-siyosiy jarayonlari va davlatning
siyosati loyiha faoliyati uchun jiddiy qiyinchiliklar yaratishi
va xatto loyihani barbod bo‘lishiga olib kelishi
mumkin.Davlatning siyosati bilan bog‘liq mamlakat
risklarini shartli ravishda ikkita guruhga bo‘lish mumkin:
siyosiy va iqtisodiy mamlakat risklari.
Ma‘muriy
risklar
Administrative
risks
Administrati
vnieriski
–
loyiha kompaniyalari va loyiha faoliyatining boshqa
ishtirokchilarini
davlat
nazorat
va
tartibga
solish
boshqarmalaridan turli litsenziyalar, ruxsatlarni olishi bilan
bog‘liq risklardir.
Risk
Risk
Risk
-
bu bashorat qilinayotgan loyihani amalga oshirishda
haqiqiy sharoitlardan ozgina chekinilganda daromadlarni
ololmaslik yoki zararlarning paydo bo‘lib qolish
ehtimolidir. Risk kutilishi mumkin bulgan xatar bo‘lib,
investitsiyadan mo‘ljallangan foydani olish jarayoniga xos
bo‘lgan umidsizlikdir.
-
tadbirkorlikning
eng
asosiy
elementlaridan
biri
xisoblanadi.
Riskdan
To avoid the
Dlyatogo,
–
risk bilan bog‘liq tadbirlardan voz kechishni (demak,
qochish
risk
chtobiizbejat
riska
bunda foydadan ham voz kechishni) bildiradi.
Riskni uzatish
(sug‘urtalash)
Risk transfer
(insurance)
Perenosriska
(straxovanie)
–
investor risk havfini kimningdir zimmasiga yuklaydi.
Riskni sug‘urtalash, mantiqan olganda, muayyan risklarni
sug‘urta kompaniyalariga berishni anglatadi. Uning
mohiyati
investorning
riskdan
qutilish
maqsadida
daromadning bir qismidan voz kechish orqali aks ettiriladi.
Bunda investorning risk darajasini ―nol‖ ga tushirish uchun
to‘lovni amalga oshirishga tayyor ekanligini tushunish
mumkin. Ko‘p hollarda, sug‘urta kompaniyalari moliyaviy
risklarni sug‘urtalash bilan risk darajasini pasaytirishga
to‘liq erishishiga xizmat qiladilar.
Riskni
pasaytirish
Reduce the
risk
Umenshitrisk
–
ko‘zdatutilmaganxarajatlarniqoplashuchunzahiramablag
‘larinitashkiletishyo‘libilanyo‘qotishlarhajminiqisqartirishhi
soblanadi. Bunda asosiy muammo risklarning jiddiy
oqibatlarini baholash hisoblanadi. Loyiha qiymatining
boshlang‘ich bahosini hisobga olgan holda zahira summasi
aniqlanadi.
Chayqovchilik
risklar
Speculation
risks
Riskspekulya
tsii
-
iqtisodiy faoliyat, jumladan bank faoliyati bilan bevosita
bog‗liqdir. U ijobiy yoki salbiy natijaga erishish
imkoniyatida namoyon bo‗ladi.
Tashqi risklar
External risks
Vneshnierisk
i
–
makromuhit darajasida yuzaga keladi. Ular bank
faoliyati bilan bevosita bog‗liq emas.
Ichki risklar
Internal risks
Vnutrennieri
ski
–
bankning faoliyati natijasida yuzaga keladi. Risklarni
ichki va tashqi hamda sof va chayqovchilik risklariga bo‗lib
tahlil qilishda ularning o‗xshashlik tomonlarini ochib
berishi mumkin. Bu risklar bank faoliyatiga sezilarli ta‘sir
qiluvchi risklar bo‗lib, ular bankning o‗z faoliyati, uning
mijoz (qarzdor)lari yoki uning muayyan kontragentlari
bilan bo‗lgan faoliyatlariga bog‗liq bo‗ladi.
1
6-ilova
“Biznesda moliyaviy risklarni boshqarish tizimi va uning funksiyalari”
mavzusida
TARQATMA MATERIALLAR
Riskni boshqarish turli faoliyat doiralarida riskni kamaytirish
bo`yicha texnologiyalarni va bilimni talab qiladi.
VI. TALABALARGA “MUSTAQIL TA‟LIM TOPSHIRIQLARI
JAMLANMASI”NI TAQDIM ETISH NAMUNASI
O„ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O„RTA MAXSUS TA‟LIM VAZIRLIGI
TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“SIRTRQI” FAKULTETI
«
MOLIYA-KREDIT» KAFEDRASI
MUSTAQIL TA‟LIM TOPSHIRIQLARI JAMLANAMASI
SBXA-83 GURUHI
Talaba: A.Karimov
Pedagog-xodim: N.Ismailova
Toshkent – 2022
«MOLIYA» FANIDAN MUSTAQIL TA‟LIM TOPSHIRIQLARI ( 0-5 )
1.
«Moliya» fani bo‘yicha mustaqil ta‘lim mavzusi:
№
Mavzu
Imzo
Sana
1.
Investitsion risklar, ularning iqtisodiy mohiyati va kelib
chiqish sabablari
Izoh: talaba mustaqil ta’lim mavzularini mustaqil ta’lim mavzulari namunasidan
tanlaydi.
Mazkur mustaqil ish ilmiy loyiha yoki taqdimot ko‘rinishida tayyorlanadi.
Ilmiy loyiha hajmi 6-8 varoq yoki taqdimotning hajmi esa 12-15 slayddan, kirish,
asosiy qism, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro‘yhatidan iborat bo‘ladi.
Mustaqil ish topshirig‟ini baholash me‟zoni
№
Mustaqil ishni baholash tartibi
1.
Mustaqil ta‘lim mavzusi bo‘yicha tayyorlanadigan sifatli
ilmiy loyiha yoki taqdimot uchun
0-2
2. Mustaqil ta‘lim mavzusini sifatli himoyasi uchun
0-2
3.
Mustaqil ta‘lim mavzusi bo‘yicha talabaning mustaqil
xulosasi uchun
0-1
Jami (maksimal)
0-5
2.
Mustaqil ta‘lim mavzusi bo‘yicha ilmiy tezis tayyorlash (0-5 ).
Talaba tomonidan tayyorlangan ilmiy tezis hajmi 2-3 betdan iborat bo‘ladi va
ushbu tayyorlangan tezis bilan Respublika yoki xalqaro miqyosida bo‘lib o‘tadigan
konferensiyalarda qatnashadi. Ilmiy tezis sifatiga qarab 3-5 baho
beriladi.
3.Mustaqil ta‘lim mavzusi bo‘yicha tayyorlangan krassvord, skanvord yoki
mavzuga oid boshqotirma uchun
(
0-5
)
beriladi.
4.Ishchi o‘quv dasturida berilgan tutilgan mavzular bo‘yicha tayyorlangan 10
ta sifatli test uchun (0-5) beriladi .
5.Ishchi o‘quv dasturida berilganmavzular bo‘yicha tayyorlangan 3 ta tarqatma
materialga tayyorlash uchun (0-5) beriladi.
Dostları ilə paylaş: |