Toshkent moliya instituti "tasdiqlayman"

“Falsafa” fani bo’yicha mustaqil ta’limning mazmuni 

 

№ 

Fani bo’yicha 

mazmuni 

Mustaqil ta’limga oid 

bo’lim va mavzulari 

Mustaqil ta’limga oid 

topshiriq va tavsiyalar 

1 

Falsafa 

fanining 

predmeti,  mazmuni  va 

jamiyatdagi roli 

Falsafiy 

dunyoqarashning 

o’z-o’zini anglashdagi roli  

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash, 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

2 

Falsafa 

fanining 

predmeti,  mazmuni  va 

jamiyatdagi roli 

Falsafa  dunyoni  bilish  usuli 

sifatida  

 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash, 

Individual 

topshiriqlarni bajarish

 

3 

Falsafa 

fanining 

predmeti,  mazmuni  va 

jamiyatdagi roli 

Yo’shlar 

dunyoqarashini 

shakllanishida 

O’zbekiston 

Respublikasi 

Prezidentining 

ijtimoiy  va  ma’naviy-ma’rifiy 

sohalariga 

oid 

5ta 

tashabbusning ahamiyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish

 

4 

Falsafa 

fanining 

predmeti,  mazmuni  va 

jamiyatdagi roli 

Insonning 

ma’naviy 

kamolotida 

falsafiy 

dunyoqarashning roli 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

5 

Falsafiy 

tafakkur 

taraqqiyoti  bosqichlari: 

Sharq falsafasi 

Sharq falsafasi 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

6 

Falsafiy 

tafakkur 

taraqqiyoti  bosqichlari: 

Sharq falsafasi 

Sharq  va  G’arb  falsafasida 

inson masalasi 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

7 

Falsafiy tafakkur 

taraqqiyoti bosqichlari: 

G‘arb falsafasi 

Nemis  mumtoz  falsafasi  va 

uning o‘ziga xos xususiyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

8 

Borliq-falsafa 

kategoriyasi 

Sharq  mutafakkirlari  ijodida 

borliq masalalari 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

9 

Borliq-falsafa 

kategoriyasi 

Ontologik  va  munosabatdosh 

kategoriyalarning yug’unligi 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

10 

Bilish 

nazariyasi,  

yo‘nalishlari  va  asosiy 

muammolari 

Fan  –  ilmiy  bilishning  asosiy 

shakli 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

11 

Falsafaning 

metod, 

qonun va kategoriyalari 

Dialektika 

va 

sinergetika: 

o‘zaro aloqadorligi va farqi 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

12 

Falsafaning 

metod, 

qonun va kategoriyalari 

Falsafa 

qonun 

va 

kategoriyalarning 

ijtimoiy 

jarayonlar 

dialektikasidagi 

roli 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

13 

Bilish nazariyasi: asosiy 

muammolari 

va 

yo‘nalishlari 

Fan  –  ilmiy  bilishning  asosiy 

shakli 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

14 

Tarixiy 

jarayonda 

jamiyatning madaniy va 

ma’naviy qadriyatlari. 

Jamiyat 

va 

tarix 

falsafasi 

Jamiyat  hayotining  sohalari: 

ijtimoiy,  iqtisodiy,  siyosiy, 

huquqiy, 

madaniy 

va 

ma’naviy sohalari 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

---

 

18 

15 

Tarixiy 

jarayonda 

jamiyatning madaniy va 

ma’naviy qadriyatlari. 

Jamiyat 

va 

tarix 

falsafasi 

Milliy 

va 

umuminsoniy 

qadriyatlar dialektikasi 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

16 

Tarixiy 

jarayonda 

jamiyatning madaniy va 

ma’naviy qadriyatlari. 

Jamiyat 

va 

tarix 

falsafasi 

Diniy-madaniy  an’analarning 

jamiyat taraqqiyotiga ta’siri 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

17 

Falsafiy  antropologiya 

(Inson falsafasi) 

Insonni falsafiy tushunishning 

o‘ziga xos xususiyatlari  

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

18 

 Globallashuv  va  global 

muammolarning 

falsafiy jihatlari 

O‘zbekiston 

va 

global 

muammolar 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

19 

 Globallashuv  va  global 

muammolarning 

falsafiy jihatlari 

Globallashuv 

sharoitida 

antropologik 

inqirozning 

oldini olishning zaruriyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

20 

Mantiq 

ilmining 

predmeti, 

asosiy 

qonunlari. 

Tushuncha 

tafakkur shakli sifatida 

Tafakkurning 

mantiqiy 

shakllari va qonunlari 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

21 

Mulohaza.Xulosa 

chiqarish 

Murakkab 

mulohazalardan 

xulosa chiqarish 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

22 

Argumentlash 

va 

bilimlar  taraqqiyotining 

mantiqiy shakllari 

Yuksak  ahloqni  tarbiyalashda 

texnologiyaning 

ijobiy 

va 

salbiy ta’siri 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

23 

“Etika” 

fanining 

predmeti 

va 

jamiyat 

hayotidagi ahamiyati 

XXI  asrda  global  etosfera 

(axloqiy 

muhit)ni 

yaratishning zaruriyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

24 

“Etika” 

fanining 

predmeti 

va 

jamiyat 

hayotidagi ahamiyati 

Buyk 

mutafakkirlar 

etika 

kategoriyalar xaqida 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

25 

“Etika” 

fanining 

predmeti 

va 

jamiyat 

hayotidagi ahamiyati 

XXI  asrda  global  etosfera 

(axloqiy 

muhit)ni 

yaratishning zaruriyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

26 

Nikoh 

va 

oilaning 

axloqiy  asoslari,  uning 

yoshlar 

tarbiyasidagi 

o‘rni 

Yoshlar 

psixologiyasida 

oilaga 

munosabatning 

ma’naviy, 

axloqiy 

tamoyillarini shakllantirish 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

27 

Nikoh 

va 

oilaning 

axloqiy  asoslari,  uning 

yoshlar 

tarbiyasidagi 

o‘rni 

Oila  nomusi  va  sha’nini 

saqlashda 

ota-ona 

va 

farzandlar ma’suliyati 

 Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

28 

Axloqiy  madaniyat  va 

qadriyatlar 

Bioetika  –  amaliy  etikaning 

nazariy asosi 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

29 

Estetikaning  predmeti, 

maqsadi va vazifalari 

Ulug‘vorlik  kategoriyasining 

falsafiy mohiyati 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash. 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

---

 

19 

 

6. Fandan nazorat turlari va baholash mezonlari 

Fandan talabaning bilimini baholash 5 baholik tizimda amalga oshiriladi. 

Fandan  nazorat  turlari. 

Fandan  talaba(lar)ning  bilimini  nazorat  qilish 

oraliq  va  yakuniy  nazorat  turlarini  o‘tkazish  orqali  amalga  oshiriladi.  Fandan 

nazorat  turlari  bo‘yicha  topshiriqlarning  mazmuni  talabaning  bilimini  xolis, 

ob’ektiv va aniq baholash imkoniyatini ta’minlaydi. 

Oraliq  nazorat  (ON)

  semestr  davomida  o‘quv  jarayoni  jadvaliga  muvofiq 

o‘quv  mashg‘ulotlari  davomida  2  martagacha  o‘tkaziladi.  (O‘quv  semestri 

davomida  haftasiga  2  akademik  soatdan  kam  bo‘lgan  fanlar  bo‘yicha  ON 

o‘tkazilmaydi). 

ON

  bo‘yicha  talabaning  bilimini  baholash  fandan  o‘quv  mashg‘ulotlarini 

olib  borgan  professor-o‘qituvchi  tomonidan  amalga  oshiriladi.  Talaba  fandan 

yakuniy nazorat turi o‘tkaziladigan muddatga qadar ONni topshirgan bo‘lishi shart. 

ONni topshirmagan, shuningdek undan “2”(qoniqarsiz) baholangan talaba yakuniy 

nazoratga kiritilmaydi. 

Yakuniy 

nazorat 

(YaN)

 

talabaning 

bilimini 

baholash 

o‘quv 

mashg‘ulotlarini olib bormagan professor-o‘qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. 

Fandan o‘quv mashg‘ulotlarini olib borgan professor-o‘qituvchi yakuniy nazoratni 

o‘tkazishda ishtirok etmaydi. 

YaN shakli kafedra tomonidan belgilanadi hamda u semestr yakunida o‘quv 

jarayoni jadvaliga muvofiq quyidagi mezonlarga asoslanib o‘tkaziladi: 

 

Baho 

Talabaning bilimiga qo‘yilgan talablarning asoslanishi 

5  

(a’lo) 

talaba  mustaqil  xulosa  va  qaror  qabul  qiladi,  ijodiy  fikrlay  oladi, 

mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, 

fanning  (mavzuning)  mohiyatini tushunadi, biladi,  ifodalay oladi, 

aytib  beradi  hamda  fan  (mavzu)  bo‘yicha  tasavvurga  ega  deb 

topilganda; 

 

4  

(yaxshi) 

talaba  mustaqil  mushohada  yuritadi,  olgan  bilimini  amalda 

qo‘llay  oladi,  fanning  (mavzuning)  mohiyatni  tushunadi,  biladi, 

ifodalay  oladi,  aytib  beradi  hamda  fan  (mavzu)  bo‘yicha 

30 

Tabiat 

va 

texnogen 

sivilizatsiya estetikasi 

Jamiyat 

rivojida 

tabiatga 

estetik 

munosabatning 

shakllanishi 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

31 

Estetikaning  zamonaviy 

muammolari 

“Ommaviy 

madaniyat”ning 

yoshlar estetik didiga ta’siri 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

32 

Estetikaning  zamonaviy 

muammolari 

Yo’shlar 

ma’naviy 

komolotini 

yuksaltirishda 

sa’natning o’rni 

Taqdimot,  test,  glossariy  

tayyorlash 

Individual 

topshiriqlarni bajarish 

---

 

20 

tasavvurga ega deb topilganda;

 

3  

(qoniqarli) 

talaba  olgan  bilimini  amalda  qo‘llay  oladi,  fanning  (mavzuning) 

mohiyatni  tushunadi,  biladi,  ifodalay  oladi,  aytib  beradi  hamda 

fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda; 

 

2  

(qoniqarsiz) 

talaba  fan  dasturini  o‘zlashtirmagan,  fanning  (mavzuning) 

mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga 

ega emas deb topilganda.

 

 

Talaba  fandan  baholanishi  natijasidan  norozi  bo‘lgan  taqdirda,  baholash 

natijasi  e’lon  qilingan  vaqtdan  boshlab  24  soat  davomida  apellyatsiya  berishi 

mumkin. 

YaNga kirmagan yoki kiritilmagan, shuningdek  ushbu  nazorat turi bo‘yicha 

“2”  (qoniqarsiz)  baholangan  talaba  akademik  qarzdor  hisoblanadi.  Fandan 

akademik qarzdor talabaga nazorat turlari(ON va YaN)ni qayta topshirish uchun 1 

oy muddat beriladi. 

Nazorat  turlarini  o‘tkazilish  tartibi  buzilganligi  aniqlangan  hollarda 

o‘tkazilgan nazorat turlarining natijalari bekor qilinishi hamda tegishli nazorat turi 

qaytadan o‘tkazilishi  mumkin.  Fandan  nazorat turi bo‘yicha talabaning  bilimi “3” 

(qoniqarli) yoki “4” (yaxshi) yoxud “5” (a’lo)ga baholanganda, nazorat turini qayta 

topshirishga yo‘l qo‘yilmaydi.  

Baholash  natijalarini  qayd  qilish

. 

Fandan  talabalar  bilimini  baholash  shu 

kunning  o‘zida  (yozma  ish  shaklida  amalga  oshirlgan  hollarda  3  kundan  ko‘p 

bo‘lmagan  muddatda)  akademguruh  jurnalida  qayd  etib  boriladi.  Talaba  nazorat 

turi  o‘tkazilgan  vaqtda  uzrli,  sabablarsiz  qatnashmagan  hollarda  akadem  guruh 

jurnaliga “0” belgisi yozib qo‘yiladi. 

 

7.Asosiy va qo’shimcha o’quv adabiyotlar hamda axborot manbalari 

 

Asosiy adabiyotlar: 

1. Falsafa. Axmedova M. Taxriri ostida.-T.: UFMJ, 2006. 

2. Falsafa. Mamashokirov S. Tahriri ostida. -T.: Sharq, 2005. 

3. Shermuxamedova H.A. Falsafa.-T.: Noshir, 2012. -1207 b. 

4. Shermuxamedova N.A. Gnoseologiya-bilish nazariyasi.-T.: Noshir, 2009. 

5. Shermuxamedova N.A. Falsafaga kirish.-T.: Noshir, 2012. 320 b. 

6. Shermuxamedova N.A. Borlik va rivojlanish falsafasi.-T.: Noshir, 2013,720 6 

7. Shermuxamedova N.A. Inson falsafasi.-T.: Noshir, 2017. 460-6. 

8. Izzetova E., Pulatova D. Filosofiya. -T.: Sharqshunoslik, 2012. 340-6 

9. Sharipov M. Fayzixujayeva D. Mantik. -T.: Universitet, 2007. 

---

 

21 

10. Davronov Z, Sultonova A, Okyulov X. Falsafa fanidan seminar mashg’ulotlari   

bo’yicha uslubiy qo’llanma. TMI.2018. 64 b.  

11. Davronov Z. Falsafa. O’quv qo’llanma. TMI 2006 

12. Mamatov N. Falsafa. O’quv qo’llanma. TMI 2006 

 

Qo’shimcha adabiyotlar: 

13.  O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.:“O’zbekiston”, 2018. 24 b 

14.  “O’zbekiston  Respublikasini  yanada  rivojlantirish  bo’yicha  Harakatlar 

strategiyasi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 

fevraldagi PF-4947-sonli 

Farmoni

.

 

 

15.  Mirziyoyev  Sh.M.  Erkin  va  farovon,  demokratik  O’zbekiston  davlatini 

birgalikda barpo etamiz. T.: O’zbekiston, 2016. -53 6. 

16.  Mirziyoyev  Sh.M.  Buyuk  kelajagimizni  mard  va  olijanob  xalqimiz  bilan 

quramiz. T.: O’zbekiston, 2017 -484 b. 

17.    Mirziyoyev  Sh.M.  Qonun  ustuvorligi  va  inson  manfaatlarini  ta’minlash-yurt 

tarakkiyoti va xalq farovonligining garovi. T.: 2017. - 28 b. 

18.  Karimov I.A. Asarlar to’plami. 1-24 jildlar.- T.: O’zbekiston, 1996- 2016. 

19.  Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat — yengilmas kuch. 2-nashr -T.: Ma’naviyat, 

2016, -176 b. 

20.  Gunnar  Skirbekk,  Nils  Gilge.  A  history  of  Western  Thought.  Scandinavian 

University Press. 11 New Fetter Lane, London, EC4P 4EE. 2001. P-l-4  

21.  K.  S.Guttenplan.  J.Hornsby.  C.  Janavay.  Reading  philosophy.  Blackwell 

Publishers Ltd. UK. 2003. P - 341. 

22.  Jaspers.  The  origin  and  goal  of  history.  New  Haven  and  London.  Yale 

University Press. 1965. P - 77. (P - 19) 

23.  A.Fitrat. Tanlangan asarlar -T.: Ma’naviyat, 2010-301 b. 

24.  Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shahri.-T.:Yangi asr avlodi, 2016.-318 b. 

25.  J. Rumiy. Ichingdagi ichingdadur.-T.: Yangi asr avlodi, 2016.-272 b. 

26.    A.Mamanov.  Milliy  mentalitet:  xususiyatlar  va  omillar,  S.:  «Zarafshon»-

2015.-155 b. 

27.  Aristotel. Sochineniya V 4-x tomax. -M.: 1975. ch.1. 

28.  Asmus V. Antichnaya filosofiya. -M.: 1999. 

29.  Abu  Ali  ibn  Sino  tug’ilgan  kunining  1000  yilligiga  bagishlangan  maqolalar 

to’plami. -T.: Fan nashriyoti, 1980.198 b. 

30.  Allayarova S. Badiiy ijod germenevtikasi - T.: Universitet, 2011. 

31.  Allayarova  S.N.  Falsafiy  germenevtikaning  metodologik  jixatlari.  Fals.fan. 

nomz. Diss. -T.: Universitet, 2010. 

32.  Axborotlashuv  va  jamiyat  ma’naviyati.  Ilmiy  makolalar  tuplami  -  T.: 

“Iqtisodiyot” – 2013. 136 6. 

---

 

22 

33. Bekmurodov M. O’zbek mentaliteti -T.: Yangi asr avlodi, 2004.-23 b. 

34. Bozarov D. Sinergetik paradigma. -T.: Tafakkur, 2010. -160 b. 

35.  Yokubova  M.  Jamiyat  axborotlashuvning  falsafiy  asoslari.  Fals.fan.  nomz. 

Diss. -T.: Universitet, 2007. 

36.  Yokubova  M.  Fan  axborotlashuvining  jamiyat  rivojidagi  o’rni.  -  T.:”Star  - 

Poligraf", 2010.-180 b. 

37.  Jurayev N. Tarix falsafasining nazariy asoslari. - T.: Ma’naviyat, 2008. -560 b. 

38.  Madayeva Sh. Milliy mentalitet va demokratik tafakkur. -T.: Falsafa va xukuk, 

2007. 

39.  Mamashokirov  S.,  Usmanov  E.  Barkaror  tarakkiyotning  ekologik  xavfsizlik 

masalalapari. -T.: Fan, 2009. 

40.  Musayev  F.  Demokratik  davlat  kurishning  falsafiy  xukukiy  asoslari.  -T.: 

O’zbekiston. 2007. 

41.  Otamurodav S. Globallashuv va millat. - T.: Yang i asr avlodi. 2008. 

42.  Ochildiyev  A.  Milliy  goya  va  millatlararo  munosabatlar.  -  T.:  O’zbekiston. 

2004. 

43. Ochilova B. Milliy-ma’naviy yuksalishda meros, qadriyatlar va vorisiylik. -T.: 

Istiklol, 2009. 

44. Plutarx. Saylanma. Z.A’lam  va Urfon Otajon tarjimasi. - T.: Yangi asr avlodi, 

2006. 

45. Соифназаров И. Курс лекций по философии. - T.: TГЭУ, 2004. 

46. Sirojiddinov I. Mirzo Ulug’bek dunyosi.-T.: “Sharq”-2015.108 b. 

47.Kaxxorova 

Sh. 

Global 

ma’naviyat-globallashuvning  g’oyaviy  asosi.- 

T.:Tafakkur, 2009. - 670 b. 

48. Qurbonova L. Borlik falsafasi. -Andijon: ADU, 2009 

49. Kurbonova L. Inson falsafasi. -Andijon: ADU, 2009 

50. Xayitov  SH., Xayitova  K., Ziyautdinova X.  Falsafa asoslari.  Al’bom sxema. -

T.: Alisher Navoiy nomidagi Uzbekiston Milliy kutubxonasi, 2009. 

51. Choriev A. Inson falsafasi. -Toshkent.: O’FMJ, 2006. 

52. O’zbekiston : dinlararo xamjixatlik - tinchlik garovi.-T.:2005. 

53.  Shermuxamedova  N.  Falsafa  va  fan  metodologiyasi  -  T.:  Axborot 

texnologiyaiari, 2008. 

54. Shermuxamedova N.A. Fan falsafasi. -T.: Noshir, 2017. -360 b 

55. Shermuxamedova N.A. Texnika falsafasi. -T.: Universitet, 2017. -420 b 

56. Falsafa qomusiy lug‘at T.2010. 

57. 

 

Ma’naviyat asosiy tushunchalar izohli lug‘ati.G‘ofur G‘ulom. T.:2010. 

58. G‘arb falsafasi. Nazarov Q. tahriri ostida. T.: 2005. 

59. Тўйчиев Б.Социальная философия. -T.: 2009. 

60. Abdulla Sher. Etika. - T. 2010. 

61. Abdulla Sher, Bahodir Husanov. Estetika. – T .2010. 

---

 

23 

62. Axloqshunoslik. Ma’ruzalar matni. 2004 

63. Etika. B.Zagritdinova, E.Umarov. t.:2005 

64. Umarov E. Estetika. Darslik T.O‘zbekiston. 1995 

65. Estetika. A.Radugina. M.2002 

66. Q.Nazarov tahriri ostida.Falsafa asoslari.O’FMJ, 2018 

67. Shayxova X. Ma’naviyat kamolot ko‘zgusi. // T.2009. 

68.Qurbonova L. Inson falsafasi. –Andijon:ADU,2009. 

69. Mavlyanova L, Igoshin V. Estetika. T.TMI.:2004. 

 

Internet saytlari: 

70. www.ziyo net.uz 

71. 

www.faylasuf.uz