Toshkent moliya

36
2.2-jadval
^uy3arpocyFypTa” AJ xududiy bulinmalarida davr xarajatlari xisobini tekshirish buyicha ichki nazorat tizimining axvolini
46
ani^lash testi

№	Test savollarining mazmuni	Javoblar
		xa	yuts	Eslatma
1	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarning shtat jadvali mavjudmi?	u
2	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarga ish xaki shtat jadvali asosida berilganmi?	u
3	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarni ishga kabul kilish, bushatish, utkazish tugrisidagi buyruklar, ish vaktidan foydalanishni xisobga olish tabellari, shaxsiy kartochkalar, mexnat shartnomalari mavjudmi?	u
4	Maʼmuriyat va savdodagi deponent kilingan ish xaklarini xisobga olinishi tugrimi? Deponent kilingan ish xaklarini xisobga olish kitobi, deponent kartochkalari, kassa chikim orderlari yuritilganmi?	u
5	X,ar xil maksadlar uchun urtacha ish xaki xisob-kitobi tugrimi?	u
6	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarni ragbatlantirish, mukofotlash buyicha Boshkaruvning buyruklari mavjudmi?	u
7	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarning ustama koeffitsiyentlari tugri xisoblanganmi?	u
8	Maʼmuriyat va savdodagi xodimlarga shaxsiy transport buyicha konpensatsiya tulashga boshkaruvning ruxsati mavjudmi?	u
9	Maʼmuriyat va savdoda ruyxatda bulmagan xodimlar mavjudmi? Ularni ishga olishga boshkaruvning ruxsati mavjudmi?	u
10	Maʼmuriyatdagi va savdodagi transportlarni taʼmirlash xarajatlari mavjudmi? Extiyot kismlar sotib olishga boshkaruvning ruxsati mavjudmi?	u
11	Raxbariyatdagi xodimlarga shaxsiy uyali aloka vositasi uchun tulangan mablaglar mavjudmi? Mavjud bulsa Boshkaruvni ruxsati bormi?		u
12	Xizmat safari xarajatlari belgilangan meʼyorlardan oshmaganmi?	u
13	Maʼmuriyatdagi va savdodagi xodimlarga bola ikki yoshgacha nafaka puli 2 yildan ortik berilmaganmi?	u
14	Maʼmuriyatdagi va savdodagi xodimlarga berilgan moddiy yordam 2 lavozim maoshidan oshib ketmaganmi?		u
15	X,ayriya mablagi amalga oshirilganmi? X,ayriyani amalga oshirishga Boshkaruvning ruxsat xati mavjudmi?		u
16	Bekor kilingan sugurta shartnomalari mavjudmi? Mavjud bulsa sugurta shartnomalaring amal kilish mudduti kachon? Ularning ruyxati mavjudmi? Sugurta polislari saklanyaptimi?	u		UA8154952 sut. polisi
17	Maʼmuriyatdagi va savdodagi xodimlarning vaktincha mexnatga layokatsizlik buyicha nafakalar tulash uchun asos bulgan kasallik varakalari mavjudmi?	u

18	Boshka xarajatlar mavjudmi?	u

Natijada, tekshiruv chogida xarajatlarni amalga oshirishda boshkaruvning maxsus ruxsat xatlari mavjudmi yukmi tekshirish zarur. Mazkur bulinmada smetada belgilangandan ortikcha xarajatlar mavjudligi extimoli katta.

Buxgalteriya xisobida davr xarajatlari xisobi vazifalarining uzviy ketma-ketlik tarzida bajarilishini taʼminlashda, mavjud tamoyillarga anik rioya kilish muxim axamiyatga ega. Chunki, davr xarajatlari buyicha xisob tamoyillariga doimiy amal kilib borish natijasida bajarilayotgan xisob vazifalari mazkur xarajat elementlari va moddalari xususidagi buxgalteriya xisobi maʼlumotlarining mukammalligini taʼminlaydi. Bunday natijaviylik uz navbatida davr xarajatlarining samara keltiruvchi yangi imkoniyatlarini kashf etishda iktisodiy taxlil vazifalarining tulik bajarilishi natijasi sanalgan yangi yunalishdagi kirralarini kengrok ochib beradi. Demak, davr xarajatlari xisobi va auditiga ijobiy samaradorlik keltiruvchi birlamchi boskich-xisob tamoyillari sirasida kuyidagilarni aloxida eʼtirof etish urinlidir:

• xujalik yurituvchi subʼektda yuzaga kelgan davr xarajatlarini buxgalteriyada xisobga olishda uzluksizlik tizimini taʼminlanganligini tekshirish;

  
  

• buxgalteriya xisobida xar bir yozuvning asosi bulgani kabi, aniklikni taʼminlash vositasi sanalgan-davr xarajatlarini yuzaga kelgan urni va javobgarlik markazlari buyicha boshlangich xujjatlarda uz vaktida aks ettirilganligini tekshirish;

  
  

• konunning 13-moddasida davr xarajatlarining sarflangan vakti sanasidan katʼiy nazar, kaysi davrga taallukli bulsa, xisoblash tamoyiliga kura usha xisobot davrida aks ettirilganligini tekshirish;

  
  

• xujalikda amalga oshirilgan xar bir davr xarajatlarini taxliliy nuktayi nazardan kelgusida kanday samaradorlik keltirishini oldindan kura bilish va natijaviyligini extiyotkorlik asosida baxolash;

  
  

38

• davr xarajatlari elementlari va moddalari buyicha sarflangan mablaglar tugrisidagi maʼlumotlarni boshkaruvga tegishli karorlar kabul kilish uchun optimal tarzda yetkazishda, umumiy mazmunni saklagan xolda shaklni soddalashtirish yuli bilan xujjatlar aylanishi tezkorligini taʼminlash;

  
  

• sarflangan mablaglarni davr xarajatlari moddalari buyicha shunday tashkil kilish kerakki, taxliliy jixatdan xar bir sarflangan mablag utgan davrlarga nisbatan samaradorligi ijobiy farkni bersin, yaʼni davr xarajatlarining moddalari kursatkichlarini kiyoslanuvchanlik shaklida tashkil kilish.

  
  

Xujalik yurituvchi subʼktlar faoliyatining kabul kilingan konun- koidalariga monandligini ekspertiza kilish, baxolash, asosli xulosalarga kelish va tavsiyalar berish auditordan kup bilim va saviyani talab kiladi.

Xujalik yurituvchi subʼektlarda davr xarajatlarini audit kilishda auditorlik tekshiruvi utkazilayotgan xujalik yurituvchi subʼekt amalga oshirayotgan moliya-xujalik faoliyati bilan boglik xujjatlarni tulik xajmda olish, shuningdek ushbu xujjatlarda xisobga olingan xar kanday mol-mulkning amalda mavjudligini xamda davr xarajatlarini tarkibiy kismlarini amaldagi xolatini tekshirishdan iboratdir
Xujalik yurituvchi subʼektlar faoliyatini kompleks yoki tematik audit tekshiruvidan utkazish auditni tashkil etishning 2-boskichini tashkil etadi. Ushbu boskichni auditorlar 1-boskichda tuzilgan dasturga muvofik olib boradilar. Dasturga kirgan xar bir mavzu yoki obʼektni tekshirishda auditorlar maʼlum ketma-ketlikka amal kilishlari, tekshirishni yukoridan pastga karab yoki pastdan yukoriga karab tekshirish usullaridan birida amalga oshirishlari lozim. Bizningcha, pastdan yukoriga karab tekshirish eng kulay usuldir.
Ushbu usulga muvofik auditor xar bir obʼekt buyicha maʼlumotlarni boshlangich xujjatlardan tortib, to xisobotda aks ettirilgan kursatkichgacha tizimlab chikadi. Auditor barcha tekshirish obʼektlari tugrisidagi
39
maʼlumotlarni boshlangich xujjatlar asosida uzinig kompyuteriga kiritib boradi, oralik maʼlumotlarni oylik, choraklik, yarim yillik, tukkiz oylik va yillik davrlar buyicha jamlaydi. Boshlangich xujjatlar buyicha isbotlarni tuplash chogida birdaniga ularni tugri tuzilganligini tekshiradi, ulardagi baxolarni va soniy-summaviy mikdorlarni shartnomalar bilan takkoslaydi. X,ar oylik maʼlumotlarni Bosh kitobdagi mos schyotlarning maʼlumotlari bilan uygunligini tekshiradi. Tuplangan maʼlumotlarni “Buxgalteriya balansi”, “Moliyaviy natijalar tugrisidagi xisobot” va xisobotning boshka shakllarida aks ettirilgan maʼlumotlar bilan takkoslab kuradi. Tuplangan isbotlarni xisob va xisobot maʼlumotlari bilan mos kelishi tekshirilayotgan obʼekt xisobini tugri olib borilganligidan, mos kelmasligi esa xato va kamchiliklariga yul kuyilganligidan darak beradi. Mos kelmaslik auditordan chetlanishlar buyicha keyingi isbotu-dalillarni yigishni talab etadi. Xuddi shunday ketma-ketlik, maʼlumotlarni yigish tartibi auditning barcha obʼektlari buyicha amalga oshiriladi.

2.