Toshkent pediatriya tibbiyot instituti


-rasm. Turli shakldagi hujayralar



Yüklə 2,97 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/182
tarix14.04.2022
ölçüsü2,97 Mb.
#85436
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   182
umumiy va xususiy sitologiya

3-rasm. Turli shakldagi hujayralar 
 
1. silindrik hujayralar 
2. kubsimon hujayralar 
3. yassi hujayralar 
4. qadaxsimon hujayralar 
5. kiprikli hujayralar 
6. neyron-ko‘p o‘simtalik hujayralar 
7. dumaloq hujayralar 
8. duksimon hujayralar 
9. xivchinli hujayralar 
10. ko‘p yadroli hujayralar 
11. yadrosiz hujayralar 


 
19 
Plazmolemma
  (sitolemma)  hujayrani  tashqi  tomondan  o‘rab 
turadi. Plazmolemmaning asosiy vazifalari:  
1. Chegaralovchi.  
2. To‘siq-retseptor.  
3. Transport.  
4. Himoya.  
5. Harakat.  
Plazmolemmaning  asosini  glikoproteid  kompleksi  tashkil  etadi  va 
uning  qalinligi  10  nm  atrofida  bo‘ladi.  Plazmolemmada  uchta  qavat 
mavjud:  1.  tashqi-glikokaliks  2.  o‘rta  qavat.  3.  ichki-donali  qavat  (8-
rasm).  Sitolemma  tarkibida  60  %  oqsil,  35-40  %  yog‘lar,  5  %  uglevod 
bo‘ladi.  
Oqsillar  joylashuviga  ko‘ra  integral,  yarim  integral  bo‘ladi. 
Yog‘lar asosan fosfolipidalardan iborat (8-9 rasm).  
Transport  vazifa  hujayra  o‘taydigan  asosiy  vazifalardan 
hisobalanadi.  Transport  passiv  va  faol  holatda  bo‘ladi.  Passiv  holatda 
energiya  sarflanmaydi.  Masalan:  Diffuziya,  K-Na  nasos  yo‘li  bilan 
moddalarni xujayraga kirishi. 
 Faol  transportda  moddalar  avval  parchalanadi  va  molekulalar 
sifatida (mikromolekulalar) transport qilinadi va bunda albatta energiya 
sarflanadi.  Masalan:  Fagatsitoz,  pinotsitoz,  osmos  va  K-Na  nasos 
yo‘llari  bilan  moddalarni  xujayraga  kirishi.    Ko‘p  moddalar  avval 
retseptorlar  bilan  birikib,  keyin  hujayra  ichiga  transport  qilinadi  (4-
rasm).  
 

Yüklə 2,97 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   182




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə