Tovar-pul munosabatlari

qiymat qonuni tovar ishlab chiqarish va ayirboshlash uning qiymati asosida amalga oshishini, qiymatning o'zi esa ijtimoiy zaruriy mehnat sarflari orqali o'lchanishini ifodalaydi.

qiymat qonuni

individual mehnat sarfi ijtimoiy zarur mehnat sarfidan ozroq bo'lgan ishlab chiqaruvchilarni rag'batlantiradi.
ishlab chiqaruvchilarning mehnat unumdorligini oshirishga undaydi.
tovar ishlab chiqaruvchilarni tabaqalashtiradi,
mehnat va moddiy sarflarni kamaytirishni rag'batlantiradi
mehnatning ishlab chiqarish sohalari bo'yicha taqsimlanishini tartibga solib turadi.
tovar narxining ijtimoiy qiymatidan chetga chiqish shart-sharoitlari
talab = taklif bo'lgan holda narx = qiymat.
talab > taklif bo'lgan holda narx > qiymat.
talab < taklif bo'lgan holda narx < qiymat.
keyingi qo'shilgan miqdor nafliligi nazariyasiga ko'ra,

• 
  kishilar tomonidan juda xilma-xil moddiy va ma'naviy ne'matlar ularni ishlab chiqarishga ijtimoiy zaruriy mehnat sarflanganligi uchun emas, balki ushbu ne'matlar naflilikka ega bo'lganligi uchun qadrlanadi. insonlar tomonidan ma'lum nafliliklarga ehtiyoj sezilganligi sababli u yoki bu tovarni ishlab chiqarishga mehnat sarflari amalga oshiriladi. mazkur nazariya tarafdorlari fikrlariga ko'ra, faqat tovarning nafliligi uning qiymatiga va binobarin, narxiga asos bo'lishi mumkin.
  

bu nazariya tarafdorlari naflilikning ikki turini ajratib ko'rsatish zarur deb hisoblaydilar:

1

• 
  abstrakt yoki umumiy naflilik, ya'ni ne'matlarning kishilar biron-bir ehtiyojlarini qondirish layoqati;
  

2

• 
  aniq naflilik, bu ne'mat mazkur nusxasi foydaliligining sub'ektiv narxini bildiradi.
  

eng oxirgi, egasi uchun eng oz naflilik keltiruvchi beshinchi qop har bir qopdagi donning qadrini belgilab beradi.

tovarlar qanchalik ko'p bo'lsa, ularga bo'lgan ehtiyojning «qondirilish darajasi» shunchalik yuqori, konkret naflilik va qiymat shunchalik past bo'ladi va aksincha.
1-qop
2-qop
3-qop
4-qop
5-qop
5
4
3
2
1