Turizm ve Arastırma Dergisi
Journal Of Tourism And Research
Cilt / Volume: 5
Yıl
/ Year: 2016
Sayı
/ Number: 1
33
1.
GĠRĠġ
Turizm, destinasyonlar arasında artan çeşitlilik ve rekabet ile beraber
uluslararası ticaretin önemli oyuncularından biri haline gelmiş ve aynı zamanda
gelişmekte olan birçok ülke için ana gelir kaynaklarından biri olmuştur.
2014 Yılında dünya çapında turizm hareketine katılan kişi sayısı yaklaşık olarak
1133 milyona ulaşmış olup, uluslararası turizm
gelirlerinin miktarı 1 trilyon 245 milyar
ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Kıtalara göre
incelendiğinde, en fazla turist varışı ve
turizm geliri Avrupa kıtasında sağlanmıştır. 2014 Yılında Avrupa kıtasını 582 milyon
turist (toplam turist sayısının % 51,4'ü) ziyaret etmiş, kıtanın elde ettiği gelir 509 milyar
ABD Dolarına (toplam turizm gelirlerinin % 41'si) ulaşmıştır (UNWTO, Tourism
Highlights, 2015).
Turistik ürün çeşitlendirilmesi konusunda etnik kültür önemli bir rol
oynamaktadır. Etnik kültür, turistik çekicilik olarak, dünyada etnik toplulukların ve turizm
gelirlerinin arttırılma stratejisi gereği giderek daha fazla teşvik edilmektedir. Çoğu ülke
kendi kültür çeşitliliğini bir avantaj olarak görmekte ve yerel ekonomiyi canlandırma
amacı doğrultusunda kullanmaktadır. Etnik kültürü öne çıkaran turizm türüne, etnik
turizm denilmektedir. Bunun yanı sıra, etnik turizm kültürel turizmin bir parçası olarak
bilinmektedir. Uluslararası literatürde etnik turizm konusunda ortak bir tanım
bulunmamaktadır. Etnik turizm, bir bölgede ortak bir tarihi, kültürü, dini, dili ve yaşam
tarzını paylaşan farklı sosyo
-
kültürel insan grubunu tanıma amaçlı seyahatlerden
oluşmaktadır. Ayrıca etnik turizme yönelik seyahatlerde insan eseri yapılar,
performanslar ve etnik gruplarl
a ilgili ürünlerin deneyimi ve tüketimi gezi veya
aktivitelerde önemli bir yer tutmaktadır.
2013 yılında Litvanya‟yı 2,2 milyon yabancı turist ziyaret etmiştir. 2014 ilk
yarısında geçen yılın aynı dönemine göre, Litvanya'ya gelen yabancı turist sayısı
%12,
2'lik artış göstermiştir. Gelen turistlerin çoğu başkent Vilnius'u ziyaret etmiştir.
Bunlardan da %80'i diğer bir ifadeyle yaklaşık1.6 milyon turist Trakai'yi ziyaret etmiştir.
Trakai'yi ziyaret eden Turistlerin büyük kısmı bir süre için konaklama yapmadan
müzeleri ve sergileri ziyaret etmeye, kültür mirası yemekleri tatmaya, tekne ve yat ile
gezmeye ve hediyelik eşya almaya gelmektedir. Bu nedenle turist sayıları ve ziyaret
sürelerini arttırabilmek için alternatif turizm ürünlerinin sunulması ve yeni pazar
lara
yönelik ürün geliştirmek bölgede turizmin geliştirilmesi açısından önem taşımaktadır.
Çalışmanın temel amacı Litvanya'nın Trakai şehrinde yaşayan Karay
Türklerinin etnik turizm potansiyelinin incelenmesidir. Alt amaçlar arasında da,
Karay kültürünü yansıtan potansiyel turistik ürünlerin sunulması yer almaktadır.
Ayrıca Litvanya'nın sahip olduğu etnik zenginliklerin, turizm gelirlerini artırmak için
bir seçenek olarak sunulması amaçlanmıştır. Bununla beraber Litvanya turizm
yetkililerinin, Türk turistlere Karay etnik turizminin öncelikli pazarı olarak sunulması
amaçlanmıştır. Son olarak Türk turistlere, alışılagelmiş destinasyonlar dışında yeni
bir seçenek sunulması amaçlar arasında yer almaktadır. Etnik turizm potansiyeline
sahip Litvanya'da etnik turiz
min gelişimini ortaya koyacak çalışmalar son derece
azdır. Litvanya'nın Türkiye‟de ve dünyada az bilinen Karay Türkleri, korunmuş etnik
kültürleri ile etnik turizm açısından önemli bir değere sahiptir. Karay Türklerinin
turizm potansiyelini araştıran bir bilimsel çalışma bulunmaması, bu çalışmanın
Karay Türklerinin Türkiye'de tanınmasına önemli katkı sağlayabilecektir. Ayrıca,
turistik ürün olarak Karay etnik turizmi kullanılarak, Litvanya'ya Türk turist çekme
stratejisi oluşturulması
amaçlanmıştır.
Turizm ve Arastırma Dergisi
Journal Of Tourism And Research
Cilt / Volume: 5
Yıl
/ Year: 2016
Sayı
/ Number: 1
34
2.
TEORĠK
ÇERÇEVE
2.1 Turizm ve Etnisite
Günümüzde, etnik çeşitlilik küresel kültürün ve turizmin önemli bir parçasını
oluşturmakta ve turizm sektöründe gelir ve döviz elde etmek için yaygın biçimde
kullanılmaktadır. Dünya çapında etnisitenin turizmle iç içe girmesi
ile etnisiteyi
temsil etmek, tüketmek ve etnisite deneyimi moda haline gelmiştir.
Etnik turizm kavramı turist tarafından tüketilen, etnik lokantalar, mahalle pazar
yerleri, etnik müze, konu parkı ve turistik köyler gibi yerel
kültürle desteklenen birçok
turizm ürününü içinde barındırmaktadır (Yang Li, Geoffrey Wall, 2009, s. 559).
Etnisite, turistik çekicilik olarak, etnik toplulukların gelir ve döviz elde etme stratejisi
haline gelmiş ve giderek yerel ve merkezi hükümetler tarafından daha fazla teşvik
ed
ilmeye başlamıştır. Çoğu ülke kendi kültür çeşitliliğini, yerel ekonomilerini
canlandırmak amacı ile etnisiteyi kullanmaktadır. Aynı zamanda, etnik
turizm etnik
grupların kimliğini güçlendiren etkili bir güç haline gelmiştir. Etnik turizm vasıtasıyla
etnik
gruplar zengin kültürlerini ve miraslarını, geleneklerini, dillerini ve kültürel
varlıklarını tanıtma fırsatı bulabilmektedir. Turizmle birlikte etnisitenin metalaşması
ve pazarlanması etnik toplulukların korunması, etnik kimliklerin yeniden kurulması,
et
nik değerlerin değişmesi gibi çeşitli konuları gündeme getirmiştir. Ekonomik ve
sosyal hedefler arasında dengenin nasıl tutturulabileceği,
ekonomik ve sosyal
getiriler elde edilirken geleneksel kültürlerin nasıl korunabileceği, turizm
endüstrisi
ve etni
k topluluklar arasındaki karşılıklı yarara dayalı işbirliğinin nasıl kurulabileceği
gibi konular etnik turizm destinasyonunda turizm planlaması ve gelişimi içinde ele
alınmaya başlamıştır(Yang, 2007, p. 7).
Leong(1997, s. 72),turizmle ilgili ticari ve kültürel entegrasyon süreci, yerel
kimlik duygusunun bozulması veya yerel kültürün basit ve otantik olmayan bir
şekilde gösterilmesinden dolayı, etnisiteyi yerel kimliğin oluşmasında önemli bir
faktör olarak görmektedir. Çoğu Asya ülkelerinde turizm, siyasi, e
konomik ve
kültürel süreçlerin güçlü bir destekçisi olarak görülmekte ve turizmin yerel kimlik ve
vatandaşlık duygusuna yeni anlamlar kattığı düşünülmektedir. Uluslararası pazara
turizm aracılığıyla yansıtılan kültürel kimlik, ulus kurma süreci ile de ilişkilidir. Etnik
turizmin bazı bileşenleri, bir ulusun ortak değerlerine benzemektedir. Bunlar, ortak
yurt, ortak tarih ve kültürel mirastan oluşmaktadır. Bunun dışında etnik turizm,
ulusal varlığın farkındalığını geliştirerek, bazı yerel ve spesifik gruplara ayrıcalıklar
kazandırabilmektedir.
Volkman (1982, 1984, 1990), ve Picard‟a (1990) göre kültür özellikle bir
eğlence olarak pazarlandığında, turizmin yerel kimlik ve kendini tanımlama
kavramları üzerinde dönüştürücü etkiler yaratmaktadır. Linnekin‟e gör
e,
nesnelleştirilmiş ve metalaştırılmış kimliğin tüketimi, kavramsal olarak pazarda
satılan ve alınan ürünlere dönüştürülmüş kültür ve etnisite, ekonomi kapsamında
ortaya çıkmakta ve gelişmektedir. Devlet tarafından desteklenen kültür ve etnik
turizm, kusu
rsuz olarak böyle bir maddeleştirmeyi gerçekleştirmektedir (Linnekin,
1997, p. 220).
Fırat(1995)'ın araştırmasına göre, her türlü ulusal ve bölgesel etnik kültür
turizm öğesi olarak pazarlanabildiği taktirde;korunmuş, tecrübe edilmiş ve
küreselleşmiş hale gelebilir.Ürünleri, tecrübeleri, yaşantıları ve pazarlanabilen
yönleri bakımından sunulmayan ve sunulamayan kültürler kendilerini üyeleri
tarafından terk edilmiş hissederler.Özellikle, geleneksel kültürler, kendi yaşamlarını
devam ettirebilmek için turistik öğelerinden olan, gösterileri, müzikleri, dansları,