10
oldu. O da Moskvaya - öz ağalarının yanına qaçmağı doğma xalqa
xidmətdən üstün tutdu.
Nəhayət, 1992-93-cü illərdə respublika prezidenti olan Əbülfəz
Elçibəy də öz səriştəsizliyi üzündən dövləti idarə edə bilməyərək, ölkədə
anarxiya, xaos yarandığı üçün Naxçıvana - Kələki kəndinə qaçıb getdi.
1991-ci ildə SSRİ dağıldıqdan sonra Azərbaycan müstəqillik əldə etdi.
Azərbaycan xalqı ill
ərdən bəri ürəyində bəslədiyi arzusuna çatdı. Ancaq
bu müstəqillik Azərbaycan xalqına çox baha başa gəldi. 1988-ci ildə
erməni daşnak millətçiləri tərəfindən qızışdırılan Dağlıq Qarabağ
erməniləri Ermənistan Respublikasına və SSRİ dövlətinə arxalanaraq
Dağlıq Qarabağın Azərbaycandan ayrılıb Ermənistana birləşdirilməsi
niyyətlərini h
əyata keçirmək üçün açıq-aşkar separatçılıq və təxribatçılıq
fəaliyyətinə başladılar.
Bu məsələnin həllində o zamankı Azərbaycan rəhbərliyinin tam
biganəlik göstərməsi, Moskvanın tapşırıqlarını can-başla yerinə yetirməsi
torpaqlarımızın bir hissəsinin ermənilər tərəfindən işğal olunmasına
gətirib çıxardı. Müstəqillik əldə etdikdən sonra hakimiyyət başına gəlmiş
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi və Müsavat cütlüyü hakimiyyətinin
səriştəsizliyi üzündən Dağlıq Qarabağ və ona bitişik olan rayonlarımızın
əraziləri erməni faşistləri tərəfindən işğal edildi. Ölkədə siyasi hakimiyyət
böhranı baş verdi.
Acınacaqlı haldır ki, 1993-cü ilin əvvəllərində Azərbaycanın bir neçə
“müstəqil” bölgəyə parçalanması prosesi gedirdi. Respublikamızda ayrı-
ayrı “xanlıqlar” yaradılması həvəsi ilə yaşayan, xalq tərəfindən
tanınmayan və qətiyyətlə rədd edilən bəzi üzdəniraq liderlər üçün
hakimiyyət ehtirası Vətən, xalq, torpaq kimi müqəddəs anlayışlardan çox-
çox yüksəkliklərdə dururdu. Məhz belə bir dövrdə, ölkəmizin real
vətəndaş müharibəsi ilə üz-üzə dayandığı bir zamanda xalqın çoxdan bəri
arzuladığı şəxsiyyətin - Heydər Əlirza oğlu Əliyevin Azərbaycan
rəhbərliyinə qayıtması ölkəni parçalanma bəlasından xilas etdi, milli
dövlətçiliyimizin qorunub saxlanılmasına əlverişli şərait yaratdı.
Heydər Əliyevin 1993-cü ildən başlayaraq respublikamızda yaranmış
çətinlikləri məhz xalqla məsləhətləşərək, xalqa arxalanaraq aradan
11
qaldırması ona bəslənilən ümidi və inamı durmadan artırdı. Onun milli
dövlətçiliyimiz, milli ideologiyamız və müstəqilliyimiz istiqamətində
apardığı işlər əvəzsizdir, misilsizdir. Bunu zaman bir daha sübut edir.
1993-2003-cü illəri əhatə edən ikinci mərhələ Azərbaycan xalqının
hətında baş verən taleyüklü dövrü - müstəqillik dövrünü əhatə edir.
90-cı illərin əvvəllərində Azərbaycan xalqının xarici və daxili
düşmənləri, müstəqil dövlətçiliyimizi gözü götürməyən xainlər və
satqınlar hər vəchlə Azərbaycanı parçalamağa çalışır, Qarabağı
Azərbaycandan qoparmaq niyyətinə düşən erməni faşistlərinin
dəyirmanına su tökürdülər.
Nəhayət, 1993-cü ilin may-iyun aylarında baş verən dövlət böhranı,
hakimiyyətsizlik, xaos, anarxiya o dərəcəyə gəlib çatmışdı ki, ölkə
vətəndaş müharibəsi və müstəqilliyini itirmək təhlükəsi qarşısında
qalmışdı. Məhz belə bir vəziyyətdə xalq ayağa qalxıb Heydər Əliyevi
hakimiyyətə gətirdi.
Heydər Əliyevin xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıtdığı gün - 1993-cü
ilin 15 iyunu Milli Qurtuluş günü elan olundu.
Heydər Əliyev hakimiyyətə gəldikdən sonra böyük cəsarətlə həyata
keçirdiyi siyasət nəticəsində ölkəmizdə tam sabitlik yarandı, beynəlxalq
aləmdə Azərbaycanın nüfuzu xeyli artdı. Belə ki, milli müstəqillik xətti
məqsədyönlü şəkildə həyata keçirilmiş, ölkəmiz vətəndaş müharibəsi və
parçalanma təhlükəsindən xilas olmuş, Azərbaycan Milli Ordusu
yaradılmış, aparıcı dünya dövlətlərinin və beynəlxalq qurumların köməyi
ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə nizama salınması üçün
atəşkəs elan edilmiş, respublikamızda səmərəli iqtisadi islahatların
aparılmasına başlanılmış, “Əsrin müqaviləsi” adlandırılan beynəlxalq neft
kontraktı imzalanmış, bir sözlə, hüquqi və demokratik dövlət
quruculuğunda böyük müvəffəqiyyətlər əldə edilmişdir. Bu illərdə ilk
dəfə demokratik prinsiplər əsasında müstəqil Azərbaycanın parlamenti -
Milli Məclisi seçilmiş, dövlətimizin başçısı Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə
hazırlanmış ilk müstəqil Azərbaycan Konstitusiyası ümumxalq
referendumu yolu ilə qəbul olunmuşdur. Milli dövlətçilik ideyaları real
həyatda öz parlaq ifadəsini tapmağa başlamışdır.
12
Heydər Əliyevin hakimiyyətə yenidən qayıdışından sonra Azərbaycan
iqtisadiyyatı böyük dəyişikliklər və islahatlar mərhələsi keçmiş, bazar
iqtisadiyyatına keçid və dünya iqtisadi sisteminə inteqrasiya prosesi baş
vermişdir. 80-ci illərin sonu-90-cı illərin əvvəllərindəki iqtisadi tənəzzül
dayandırılmış, demək olar ki, istehsalın əksər sahələrində ciddi inkişaf
başlamışdır.
Bu dövrd
ə ölkəmizdə iqtisadi, siyasi və sosial sahədə olduğu kimi,
mədəniyyət, təhsil və elm sahəsində də mühüm tədbirlər görülməyə,
islahatlar aparılmağa, keçmiş totalitar rejimdən miras qalan neqativ
hallardan yaxa qurtarılmağa başlandı. Heydər Əliyevin yenidən
hakimiyyətə gəlməsi dövlətçiliyimizlə yanaşı, Azərbaycan elmini,
mədəniyyətini, təhsilini də dağılmaqdan və məhv olmaqdan xilas etdi.
Xalq Cəbhəsi-Müsavat hakimiyyəti dövründə bir çox elm, təhsil və
mədəniyyət müəssisələri bağlanmaq təhlükəsi qarşısında qalmış, binaları
əllərindən alınmış, onlara ayrılan vəsait ya dayandırılmış, ya da miqdarı
olduqca azaldılmışdı. Hakimiyyətdə olan “bəylər” Azərbaycan elminin
baş qərargahı olan Milli Elmlər Akademiyasını bağlamaq haqqında
təkliflər irəli sürür, Azərbaycan sovet ədəbiyyatının görkəmli
nümayəndələri Səməd Vurğunun, Süleyman Rəhimovun, Süleyman
Rüstəmin, Rəsul Rzanın, Əli Vəliyevin, Mehdi Hüseynin, Mirzə
İbrahimovun və başqalarının sovet dövrü yaradıcılığını şübhə altına
alırdılar. Bir çox görkəmli dövlət xadimlərini, görkəmli alimləri rus
imperiyasına xidmət etməkdə təqsirləndirir, onları xain adlandırırdılar.
Böyük vətənpərvər, ictimai-siyasi xadim, yazıçı və publisist Nəriman
Nərimanovu xalq düşməni kimi qələmə verməyə çalışırdılar. Azərbaycan
elminin, mədəniyyətinin və təhsilinin inkişafında böyük xidmətləri olan
Heydər Əliyev tezliklə bu cür xalqa zidd hərəkətlərin qarşısını almaqla
elm, təhsil və mədəniyyət sahəsində böyük islahatlar keçirdi, bu sahələrə
ayrılan maliyyə vəsaitinin həcmini artırdı, onların inkişafı üçün geniş
şərait yaratdı. Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin dövlət dili statusunu öz
fərmanı ilə daha da möhkəmləndirdi, onun hərtərəfli inkişafı, həyatın
bütün sahələrində istifadəsi üçün geniş imkanlar açdı. Latın qrafikasına
keçid kimi çox çətin və mürəkkəb proses Heydər Əliyevin böyük
uzaqgörənliyi ilə çox müvəffəqiyyətlə başa çatdırıldı.
Dostları ilə paylaş: |