Türk halk edebiyatı prof, pertev naili boratav



Yüklə 4,33 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/75
tarix22.07.2018
ölçüsü4,33 Mb.
#58205
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   75


türk halk edebiyatı
prof, pertev naili boratav
gerçek yayınevi



100  SORUDA  TÜRK  HALKEDEBÎYATI 
Prof.  P ertev  Naili  B oratav


1 00 
S O R U D A  
D i z i s i   :  13
Birinci  Baskı  :
EYLÜL.  1969
Kapak  :  Said  Maden
Dizgi:  özaydm   M atbaacılık  Koli.  Şti. 
Nuruosmaniye  Cad.  No.  61  -  63. 
Baskı,  kapak  baskısı,  cilt:
Fono  Matbaası


Prof.  PERTEV  NAÎLΠ BORATAV
100  SORUDA 
TÜRK  HALKEDEBİYATI
GERÇEK YAYINEVİ 
Cağaloğlu Yokuşu,  Saadet  İş  Hanı, Kat  4  
İstanbul



GÎRÎŞ
VE
HALKEDEBİYATI
SOKU  1  :  Halkbilimi  ııedir  ve  başka  hangi  deyim­
lerle  adlandırılm ıştır?
Halkbilim i  (*)  oldukça  genç  b ir  bilimdir.  B atı  ülke­
lerinde  1846’dan  bu  y an a  İngilizce  fo lk  ( =   halk)  ve  lore 
( =
  bilim)  kelimelerinden  m eydana  gelmiş  olan  folklor e 
deyimiyle,  o  ta rih te n   önce  b ir  bilim  konusu  sayılm ayan, 
ya  da  başka  bilimlerin  alanı  içinde  kalan  birtakım   olgu­
ları,  kendine  özgü  yöntem lerle  incelemeyi  üzerine  alan 
bakımsız  b ir  bilim  olarak  tanınm aya  başladı.  Y urdum uz­
da  bu  bilimin  adı  ilk  olarak  1913’de  Rıza  Tevfik’in  «Pe- 
yâm»  gazetesinin  «edebî  ilâve»  sinde 
(sayı  20,  şubat 
1913)  yayınladığı  Folklor  başlıklı  yazıda  anıldı.  Da­
ha  sonraları  bu  bilim  için  çeşitli  adlar  öne  sürülecek­
tir:  h alkıyyât  (Ziya  Gökalp, 
rp
iirkçülüğün  esasları,  1923; 
Saadettin  N üzhet  ve  M.  Ferid,  K onya  vilâyeti  h alkıyyâ t 
ve  harsiyyâtı,  Konya  1926);  tıalkbilgisi  (1927’de  kurulan
(*) 
Türk  halkbilimi,  içine  Türk  halkedebiyatıııı  (’.a  alan  bir 
bütün  olarak  düşünülmüş,  ve  kitabın  «Giriş»  bölümü  ona  göre  ya­
zılmıştır. —   Türk  halkbiliminin  «halkedebiyatı:;m  aşan  öteki  konu­
ları  ikinci  bir  ciltte  incelenecektir.  (G.Y.)


ve  onun  yayın  organlarında:  «Halk  bilgisi  mecmuası» 
Ankara  1928; 
«Halk  bilgisi  haberleri» 
İstanbul  1929); 
etnoğrafya  («Türk  tarih,  antropologya  ve  etnoğrafya 
dergisi»,  Ankara  1933;  «Türk  etnoğrafya  dergisi»  Anka­
ra  1956);  budun  bilgisi  (Hâmit  Zübeyir  Koşay,  Ankara 
budun  bilgisi,  Ankara  1935);  folklor  (P.N.  Boratav,  Folk­
lor  ve  edebiyat  I,  İstanbul,  1939;  aynı  yazar-  Folklor  ve 
edebiyat  II.  Ankara  1954;  a.y.,  Halk  edebiyatı  dersleri  I, 
Ankara  1943;  1932  ile  1950  arasında  yurdun  çeşitli  böl­
gelerindeki  Halkevlerinin  dergi  ve  kitap  yayınları  ile 
«Folklor  Postası»,  İstanbul  1944  -  1945;  «Türk  Folklor 
araştırmaları», 
İstanbul  1949’dan  beri,  ve  başkaca  ö^er 
kitap  yayınlarında).
Halkbiliminin  alanına  giren  konular  bu  kitabın  bö­
lümlerinde  sıralanacak  ve  onlarla  ilgili  sorular  incelene­
cektir.  Şu  giriş  bölümünde,  genel  olarak,  halkbilimini  ko­
nuları  ve  yöntemleri  bakımından  tanımlayıp  onun  başka 
bilimlerle  olan  ilişkilerini  belirtmekle  yetineceğiz.
Halkbilimi  birçok  bilimlerin  kavşak  yerinde  bulunan, 
ya  da  onlarla  birçok  konuları  ortaklaşa  paylaşan  bir  bi­
limdir:  Ruhbilim,  dilbilim, 
toplumbilim,  arkeoloji  ve  p
re- 
histuar,  genel  olarak  tarih,  özel  olarak  da  din,  edebiyat 
ve  sanat  tarihleri,  toplumluk  ve  insanlık  bilimlerin  dışın­
da  da  hekimlik,  bitkiler  bilimi,  hayvanlar  bilimi...  uzak­
tan  yakından  halkbilimi  ile  ilişkileri  olan  bilimlerdir.
Soru  2   :  H alkbilim inin  budun  -  b ilim   ( etn oloji) 
ile  ilişkileri  nasıldır?
Çağımızda  ayrı  ayrı  bilimler,  her  ülke  içinde  ve  mil­
letlerarası  ölçüde  işbirliğini  kolaylaştırmak  için  örgütlen­
meye  doğru  gidiyorlar;  bu  amaçla  meydana  gelen  küme­
lenmelerde  halkbilimi  antropoloji  -  etnoloji  bilimleri  ara­
6


sında  yer  alıyor;  bu  küme  içinde  de  etnoloji  bölümüne 
giriyor.
Yakın  bir  zamana  kadar  etnoloji  deyimi  ile,  Batı  uy­
garlığının,  endüstri  çağının  sonucu  olan  belli  bir  ekonomi 
düzenine,  bir  yaşam  ve  kültür  seviyesine  erişmiş  ülke­
lerin  dışında  kalan  sömürge,  ya  da  yarı  -  sömürge  (şim­
diki  deyimiyle  az  *  gelişmiş)  ülkelerdeki  insan  toplulukla­
rının  çeşitli  yaşam  şartlarını,  üretim  ve  tüketim  araçla­
rını,  törelerini...  bir  bütün  olarak,  ya  da  ayrı  ayrı  incele­
yen  bilim  anlaşılırdı. 
Folklor  söziyle  de  (kimi  yerlerde 
etnoğrafya  kelimesiyle)  Batı  uygarlığı  içinde  bulunan  ül­
keler  toplumlarımn  türlü  yaşam  görüntülerinde,  edebiyat 
ve  sanat  yaratmalarında...  endüstri  çağından  önceki  dö­
nemlerde  kalıntıları  ( =   gelenekleri)  inceleyen  bilim  gös­
terilirdi.
Çağımızın  bilim  adamları,  «uygarlık»  kavramı  ile,  ba­
tılı  milletlere  bir  üstünlük  tanıma  anlamına  varılmasının 
bilim  tarafsızlığı  ve  nesnelliği  ( =   objektifliği)  bakımın­
dan  doğurabileceği  sakıncaları  göz  önünde  tutarak,  sos­
yal  kurulları  konu  edinen  bir  bilimi,  incelediği  toplumla- 
rın  oturdukları  yerlere  ve  yaşama  şartlarının  görüntüle­
rine  göre  iki  ayrı  bilime  bölmenin  yersiz  olduğu  kanısına 
varıyorlar.  Bu  düşünce  ile  de  «geri  kalmış»  milletlerin 
kültürlerini  de,  endüstri  uygarlığına  erişmiş  ülkelerin  es­
ki  sosyal  düzenlerden  artık  kalmış  geleneklerini  de  aynı 
bir  bilimin,  etnolojinin,  konusu  olarak  göstermeyi  yeğle- 
yorlar.
Örneğin  1960’da  Paris'te  toplanan  antropoloji  ve  et­
noloji  bilimleri  kongresinde  «etnoloji»  kümesinin  bildiri­
leri  şu  11  bölüme  ayrılmıştı:  1)  Genel  etnoloji  ve  yöntem 
soruları,  sosyal  yapılar,  2)  arkeoloji  ve  prehistuar  etno­
lojisi,  3)  teknoloji;  maddî  ve  ekonomik  dirim,  4)  bitkiler 
etnolojisi.  5)  dil  etnolojisi,  6)  müzik  etnolojisi,  7)  tarih- 
lik  etnoloji  ve  halk  gelenekleri,  8)  töreler  etnolojisi,
7


Yüklə 4,33 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   75




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə