Türk xalqları tarixi kafedrası 25 Azərbaycanda

Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 
Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 
166
 
bindən  2009-cu  ildə  Moskvada,  bu  dəfə  fərqli  adla  yenidən  nəşr 
edilib (14). 
Yuxarıda deyilənləri yekunlaşdıraraq, qeyd etmək istərdim ki, 
bu gün haqqında bəhs etdiyim araşdırmaçıların, həmçinin tezisə və 
məruzəyə qoyulmuş məhdudiyyətlər səbəbindən adını çəkə bilmə-
diyim bir çox digər qərb araşdırmaçılarının tədqiqatları ilə tanışlığın 
bundan sonra türk xalqlarının tarixi üzrə tədris və tədqiq zamanı hər 
birimiz üçün faydalı olacağına inanıram. 
ƏDƏBİYYAT 
1. Əsməd Muxtarova. Türk xalqlarının tarixi (qədim dövlər və orta 
əsrlər). Bakı, 2013. – 446s. 
2.  Tadeusz  Swietochowski.  Russian  Azerbaijan,  1905-1920:  The 
Shaping of a National Identity in a Muslim Community. Cambridge 
University Press, 1985. – 272p.; yenə onun. Russia and Azerbaijan. 
A Borderland in Transition. New York, Columbia University Press, 
1995. – 289p. 
3.  Audrey  L.Altstadt.  The  Azerbaijani  Turks:  Power  and  Identity 
under Russian Rule. Hoover Institution Press, 1992. – 334p. 
4. Brenda Shaffer. Borders and Brethren: Iran and the Challenge 
of Azerbaijani Identity. The MIT Press, 2002. - 300p. 
5. Peter B.Golden. An Introduction to the History of the Turkic 
Peoples. (Ethnogenesis and State-Formation in Medieval and Early 
Modern Eurasia and the Middle East). Research Gate, January 
1992. – 482 p. (Online). Mənbə: 
https://www.academia.edu/12545004/An_Introduction_to_the_Hist
ory_of_the_Turkic_Peoples [Baxılıb: 29.04.2017]. 
6. Peter B.Golden. Türk halkları tarihine giriş (ortacağ ve erken 
yenicağ’da Avrasya ve Ortadoğu’da etnik yapı ve devlet oluşumu). 
Çeviren Osman Karatay. Ötüken Yayınları, 2002. – 505s; 2007. -
592 s. (6 dəfə nəşr olunub). – (Online). Mənbə: 
http://www.idefix.com/Kitap/Turk-Halklari-Tarihine-Giris/Peter-B-
Golden/Arastirma-Tarih/Tarih/Turk-
Tarihi/urunno=0000000420654 [Baxılıb: 29.04.2017]. 

---

Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 
Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 
167
 
7. Turkish-American Relations: Past, Present and Future. Editors: 
Mustafa Aydin, Çağrı Erhan. Routledge, London and New York, 
2004. - 252p.  
8. Justin A. McCarthy. The Armenian rebellion at Van. Salt Lake 
City, Utah: The University of Utah Press, 2006. – 296p. (Online). 
Mənbə: 
http://cdmbuntu.lib.utah.edu/cdm/ref/collection/upcat/id/1170 
[Baxılıb: 29.04.2017]. 
9. Justin A. McCarthy. Death and Exile: The Ethnic Cleansing of 
Ottoman Muslims, 1821-1922. Darwin Press, Incorporated, New 
Jersey, 1995. – p.502. (Online). Mənbə: 
https://www.scribd.com/document/136752589/Death-and-Exile-
the-Ethnic-Cleansing-of-Ottoman-Muslims-1821-1922-1 [Baxılıb: 
29.04.2017]. 
10. Erica Marat. The State-Crime Nexus in Central Asia: State 
Weakness, Organized Crime, and Corruption in Kyrgyzstan and 
Tajikistan. Central Asia-Caucasus İnstitute & Silk Road Studies 
Proqram, January 2008. – 100p. (Online). Mənbə: 
https://silkroadstudies.org/resources/pdf/SilkRoadPapers/2008_01_
SRP_Marat_National-Ideology.pdf [Baxılıb: 29.04.2017]. 
11. Erica Marat. The Military and the State in Central Asia: From 
Red Army to İndependence. Routledge, 2009. – p.176. (Online). 
Mənbə: https://www.silkroadstudies.org/staff/item/13039-erica-
marat.html [Baxılıb: 29.04.2017]. 
12. Erica Marat. The Tulip Revolution: Kyrgyzstan One Year Later. 
Jamestown, 2006. – p.143. (Online). Mənbə: 
https://jamestown.org/wp-content/uploads/2016/09/Jamestown-
TulipRevolution.pdf [Baxılıb: 29.04.2017]. 
13. E.H.Parker. Thousand Years of The Tartars. Shanghai: Printed 
by Kelly & Walsh, Limited, Nanking Road, 1895. - 371 p. 
(Online). Mənbə: http://portal.kspi.kz/files/book_ik/Паркер.pdf 
[Baxılıb: 29.04.2017]. 
14. Эдуард Паркер. Татары. История возникновения великого 
народа. Москва: Центрполиграф, 2009. (Online). Mənbə: 

---

Türk xalqları tarixi kafedrası – 25 
Azərbaycanda türk xalqları tarixinin tədqiqi və tədrisi məsələləri 
168
 
http://admw.ru/books/Tatary--Istoriya-vozniknoveniya-velikogo-
naroda [Baxılıb: 29.04.2017]. 
_________________________ 
Şəlalə BAĞIROVA 
Azərbaycan Dillər Universiteti 
Sosial elmlər kafedrası 
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent 
E-mail: [e-mail] 
 
GÖRKƏMLİ ARXEOLOQ QÜDRƏT İSMAYILZADƏNİN 
ELMİ ARAŞDIRMALARINDA ULU TÜRK DÖVRÜ 
Açar sözlər: Qüdrət ismayılzadə, türk dövrü, elmi araşdırmalar, 
qayaüstü təsvirlər, atçılıq 
Məlumdur ki, sovetlər dönəmində hökm sürən total rejim şə-
raitində  türk  xalqlarını  türk  dünyasından  uzaqlaşdırmaq  mühüm 
məqsədlərdən  biri  olmuşdur.  Sovetlər  birliyinin  tərkibində  olan 
Azərbaycan,  Volqaboyu,  Mərkəzi  Asiya  və  digər  ərazilərdə  yaşa-
yan  türk  xalqları  türk  dünyasının  ayrılmaz  hissəsi  olduğu  halda 
mümkün  qədər  bu  anlayışdan  kənar  salınmışdı.  Halbuki  VI-VIII 
əsrlərdə  Böyük  Çin  səddindən  Qara  dəniz  sahillərinədək  uzanan 
ərazilər türk dünyasının üzvi hissəsi olmuş və burada yaşayan türk 
xalqları  həmin  dövrdə  baş  vermiş  böyük  ictimai-siyasi  və  mədəni 
proseslərdə  fəal  iştirak  etmişdir.  Məhz  sovet  tarixşünaslığında 
Azərbaycan tarixinin  ərəb işğallarına qədərki dövrü türk terminini 
aradan çıxarmaq məqsədilə ilk orta əsrlər dövrü kimi qələmə veri-
lirdi.  Əslində  bunun  nəticəsi  olaraq  Azərbaycan  tarixinin  mühüm 
bir dövrü sanki “oğurlanmış”, yaddan çıxmışdı. Azərbaycanın mə-
dəni tarixi inkişafında mühüm tarixi mərhələ olmuş ulu türk dövrü 
uzun  müddət  diqqətdən  kənar  qalmış,  tənəzzül  dövrü  kimi  səciy-
yələndirilərək qeydə alınmırdı. 
Müasir dövrdə türk dünyasının keşməkeşli tarixini öyrənmək 
Azərbaycan tarixçilərinin qarşısında duran əsas məsələlərdən birinə 
çevrilmişdir. Əhəmiyyətlidir ki, bu sahədə meydana çıxan yenilik-

---