Türk xalqlarinin mərasim sistemiNDƏ novruzun yeri
Yüklə 6,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
sıra məsələləri dünya ölkələri birgə həll etməyə çalışmazdılar… Dünya n ə qədər kiçilsə də, günü-gündən inkişaf edən dünyamızda milli dəyərlərimiz “keçmişin qalıqları” kimi görüns ə də, onları gənc nəslə öyrətmək, ötürmək, eyni zamanda dünyaya tanıtmaq lazımdır. Bunların bir xalq kimi var olma ğımızdakı rolunu dərk etmək üçün patrik Qreqoriosun bir m əktubuna diqqət etmək kifayətdir: 1821-ci ild ə Sultan İkinci Mahmud xan zamanında İstanbul patriki Qreqorios rus çarı Aleksandra Osmanlını dağıtmağa yönəlmiş bir məktub ünvanlayır. Məktubda patrik Qreqorios türkl ərin cəsurluğundan, birliyindən, milli adət- ənənələrinə, törələrinə bağlılıqlarından, maddiyyatdan uzaq olmalarından, açıq savaşın onları daha da birləşdirə, müqavim ət güclərini artıra biləcəyindən bəhs edərək onları sarsıtmağın, mənəvi bağlarını parçalamağın, dözümlərini z əiflətməyin ən qısa yolunu təklif edir. Onun təklifinə görə, hiss etdirm ədən “milli adət-ənənələrinə, mənəviyyatlarına uyğun olmayan xarici fikirlərə, hərəkətlərə, maddi vasitələrə” alışdırmaqla türkləri məhv etmək mümkündür [66, s.110-111]. İstanbulda təşkil etdiyi Rum üsyanına, eləcə də, məktub da daxil, dig ər xəyanətlərinə görə, Qreqorios layiqli cəzasını aldı, patrikliyin qapısında edam edildi. “Bir türk böyüyünü buradan asmayınca qapını açmayacağıq” deyə söz verən rumlar bu gün d ə həmin qapını bağlı saxlayır, adına da “Kin qapısı” deyirl ər [66, s.111]… Vaxtil ə düşmənlərimizin silah kimi gördükləri bəzi d əyərlərimizi əldən verdik, cəzasını da çəkirik. Burada mənfi t əsir tək Avropa ölkələrindən, ABŞ-dan deyil, ərəb ölk ələrindən də gəlir. Ərəblərin geyimləri və adətləri yavaş- 7 yavaş bizim milli dəyərlərimizi sıradan çıxardır, bir xalq olaraq birliyimizi z əiflədir, ailə daxilində belə parçalanmalara yol aç ır... Heç olmasa, bundan sonra dəyərlərimizə layiqincə önəm ver ək, təbliğ edək, onları yaşatma, qoruma yollarını araşdıraq. Qloballaşan dünyamızda bəzi kiçik xalqların digərləri arasında ərimə təhlükəsinin olduğu barədə həyəcan təbili çalanlar var. Lakin bu “t əhlükə” ilə yanaşı, Qərb tamamilə qloballaşmaya zidd digər addımlar da atır. Bunlardan biri də UNESCO-nun Qeyri-Maddi M ədəni irs siyahısıdır. Dünyanın bir çox xalqları öz mədəniyyətlərinin əsrarəngiz nümunələrini bu siyahıya daxil etmək üçün onları araşdırır, öyrənir, təbliğ edir, öyr ədir və təqdim edir. Bu da qloballaşmanın yaratdığı “t əhlükə”nin əslində heç də təhlükəli olmadığından xəbər verir. Az ərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti, Heyd ər Əliyev Fondunun və Azərbaycan Mədəniyyət Fondunun Prezidenti, UNESCO-nun v ə ISESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın 1995-ci ildən qeyri-hökum ət təşkilatı olan Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları Fondunun rəhbəri kimi gərgin fəaliyyətinin nəticəsi olaraq m ədəni irsin qorunması, 2003-cü ildən isə muğamlarımızın, daha sonra xalçalarımızın, aşıq sənətinin, tarın, çövkən milli oyunumuzun, kəlağayımızın, dolmanın, Novruz bayramının və b. UNESCO-nun bəşəriyyətin mədəni irs siyahısına daxil edilməsi bu istiqamətdəki ən uğurlu a ddımlardandır. 2013-cü ilin iyun ayının 19-da Parisdə Az ərbaycanın UNESCO-ya üzv olmasının 20 illiyi münasib ətilə Tovuz rayonunun Aşağı Ayıblı kəndindən tapılan, XII-XIII əsrlərə aid edilən daş qoç və at fiqurları UNESCO-ya t əqdim olunub. Qədim türk tarixini özündə əks etdirən bu fiqurlar baş qərargahın həyətinə qoyularaq nümayiş olunur. 8 Qız Qalası, İçərişəhər, Şirvanşahlar Sarayı və Qobustan Tarix v ə Bədii Qoruğunun da UNESCO-nun Dünya İrsi siyahısına salınması bu illərin məhsuldar olduğundan xəbər verir. ...Əslində dünya yaranandan bu günə qədər qloballaşma davam edir. H ər yeni yaranan və dünyada tətbiq edilən, yayılan, təsir dairəsini artıran ixtira, din, ideologiya qloballaşmanın bir ünsürüdür. Tarix boyu bunların bir çoxu etirazla qarşılansa da, dünya mədəniyyətləri içərisində özünə yer ed ərək bu günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Günümüzdə baş verən proseslər sadəcə əsrlər boyu davam edən qloballaşmanın bir parçasıdır. İnsanlar, xalqlar etiraz edə-edə, özl əri də hiss etmədən təqdim olunanı günümüzdə həyatlarının ayrılmaz parçası kimi qəbul edirlər. Xristianlığın, İslamın və dig ər dinlərin yayılması, maşının, telefonun, internetin yaradılması, yayılması, dəbin özü belə qloballaşmaya gətirib çıxarır və ya qloballaşmanın nəticəsidir. Bu il nə dəbdədir? Bu sualın cavabından bu il dünya dəb həvəskarlarının geyim tərzi asılıdır. Artıq “bu il Azərbaycanda nə dəbdədir?” demirik. “Bu il dünyada n ə dəbdədir?” deyirik və dünyanın məşhur kutiryel əri bizə geyim rəngi, tərzi diqtə edir. Və ya dinlər... Dinl ər də bəlli geyim və həyat tərzi aşılayırlar... Astroloji proqnozlar insanların bürclər üzrə geyiminə, yeməyinə, bir sözl ə həyatının bütün sahələrinə təsir edir və dünyanın harasında yaşamasından asılı olmayaraq hamını birləşdirir. Əsrlər boyu belə davam edib, insan da əvvəl-əvvəl ehtiyat və inamsızlıqla qarşıladığı şeylərə indi həyat tərzi kimi baxır, adi yanaşır, yenə də təhlükəli nələrinsə gələcəyini düşünür, amma özü d ə hiss etmədən onları da qəbul edir. Əslində qloballaşmaya xidmət edən əsas vasitə internetin imkanlarıdır. Evl ərimizə həvəslə buraxdığımız bu texniki vasitələr bizim 9 Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|