Türk xalqlarinin mərasim sistemiNDƏ novruzun yeri
Yüklə 6,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
| AMEA- nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu GÜLLÜ YOLOĞLU TÜRK XALQLARININ MƏRASİM SİSTEMİNDƏ NOVRUZUN YERİ (tarixi-etnoqrafik t ədqiqat) AMEA- nın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun Elmi Şurasının 2018-ci il, 19 fevral iclasının qərarı ilə çap olunur (Protokol № 10) Bakı – 2018 1 ELMİ REDAKTORLAR: Mais ə Rəhimova tarix üzr ə elmlər doktoru, professor M əhərrəm Qasımlı filologiya üzr ə elmlər doktoru, professor RƏYÇİLƏR: Hacı Qadir Qədirzadə AMEA- nın müxbir üzvü Emil K ərimov tarix üzr ə fəlsəfə doktoru Yoloğlu Güllü. TÜRK XALQLARININ MƏRASİM SİSTEMİNDƏ NOVRUZUN YERİ (tarixi-etnoqrafik t ədqiqat). – Bakı, “Sabah”, 2018, s. Monoqrafiya Az ərbaycanın da bir parçası olduğu Türk Dünyasının ən önəmli milli bayramlarına – Gündoğan bayramı, çill ələrə, Xıdır Nəbi, Novruz bahar bayramına, cəmrələrə həsr olunub. Burada xalqın təsərrüfat həyatından doğan inamlar, sınamalar, əkinçiliklə, heyvandarlıqla, təqvimlə bağlı digər ön əmli tarixlər, Novruzun yaranışı, xalq arasında özünəməxsus adları olan çərşənbələr (Yalançı çərşənbə, Xəbərçi çərşənbə, Ölü ç ərşənbəsi, Axır çərşənbə), Novruz tonqalı ilə bağlı araşdırmalar, ümumiləşdirmələr, bu mərasimlərin, ayinlərin dig ər türk xalqlarının yaz bayramları ilə müqayisəli analizi öz əksini tapır. 2 Monoqrafiya elmi ictimaiyy ət, eləcə də geniş oxucu kütləsi üçün n əzərdə tutulub. İSBN ____________ KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR GİRİŞ …………………………………………………………. ZAMAN ANLAYIŞI: Yeni il – 1 yanvar və 21 mart tarixlərinin meydana g əlməsi... TÜRK XALQLARININ MÖVSÜM MƏRASİMLƏRİ......................................................................... Gün əşin dirilməsi Yeni ilin başlanğıcı kimi.................................. Yelda gec əsi......................................................................... Böyük Çill ə........................................................................... Gündoğan bayramı........................................................... T əqvim bayramı – 31 dekabr Yeni il......................... H əmişəyaşıl ağaclar uzunömürlülük rəmzidirlər……………….. Saya m ərasimi ………………………………….………… Kiçik Çill ə.............................................................................. Xıdır Nəbi................................................................................ NOVRUZUN YARANMA TARİXİNƏ DAİR FİKİRLƏR …………………………………………….. “B ədmüşk ətirli Novruz ”.............................................. Novruz ç ərşənbələri: tarixi kökləri və regional öz əllikləri................. Türk xalqlarının mərasim sistemində Novruzun yeri ……………....………….. Novruz tonqalı …………………………………………. YEKUN SÖZ .............................................................................. İNFORMATORLARIN SİYAHISI ………….....…………… 3 İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYATIN SİYAHISI ...... “Novruz bayramı bizim bütün bayramlarımızdan əzizdir” Heyd ər Əliyev 4 5 GİRİŞ Dünyanın “kiçilərək” hamının bir-birindən xəbəri olan bir ev ə bənzəməsi buradakı dəyərlərin də hamıya tanıdılması, q əbul olunmasa belə, hörmətlə yanaşılmasının təmin edilməsi, m ənəvi dəyərlərdə ortaq nələrinsə tapılaraq aralarındakı bağların möhkəmlənməsinə yönəldilməsi kimi vacib məsələləri h ər bir dünya vətəndaşının qarşısına vacib məqam kimi qoyur. Yer kür əsinin əhalisi başqa, bəlkə də daha yaxşı inkişaf etmiş, biz ə münasibətdə hərdən dost, hərdən düşmən mövqedən çıxış ed ən sivilizasiyaların varlıqları tərəfindən nəzarətdədir. Bu yönd ən baxanda, məsələyə qlobal yanaşanda, insanların, xalqların, dövlətlərin bir-birilə ədavəti necə də mənasız görünür... “Dünya bizim evimizdir” deyirik. Amma bu evd ə hörm ət, ehtiram, sevgi olmazsa, əmin-amanlıq, dinclik, sevinc v ə rahatlıq da olmayacaq. Əslində bütün bunları heç gözləmək d ə lazım deyil! Çünki hər evdə böyük də var, kiçik də. Böyükl ər kiçiklərdən itaət, qulluq, hörmət-izzət gözləyirlər. Kiçikl ər onların yanında çəkinir, ağızlarına su alıb otururlar. Qayınana gəlindən, ər arvadından, ata uşağından, qardaş bacısından bu itaəti gözləyir. İtaət altında olanlar da tez böyüyüb, b əlli bir yaşa dolub itaətdən çıxmaq, böyüklərin yerini tutmaq v ə özləri də kimlərisə itaətə məcbur etmək ist əyirlər. Bu bizim uzaq keçmişimizdəkilər deyil, kimlərəsə s ərf edən, “mentalitet” adı ilə xalqa sırınan yanlış stereotipl ərdir. Əgər biz “dünya” adlı evimizdə də eyni qanunları qoymaq istəyəcəyiksə, o zaman burada da b ərabərlikdən, qarşılıqlı hörmətdən, sevgi və rahatlıqdan söz ged ə bilməz. Dünya bizim evimizdir. Əgər belə olmasaydı, bir 6 Yüklə 6,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|