Uğura İnan Dizayn cdr

MOS-un prinsiplərindən ən vacibi elə birinci prinsipin 6 
bəndidir:
1.  Alternativ sahələrə nəzər. 
Əgər vaxtınızı yaxşı keçirmək istəyirsizsə bunun üçün bir 
neçə alternativiniz var: restoran, teatr, balet, kino, konsert və s. 
Onlar müxtəlif sahələrə aiddir. Baxın görün necə etmək olar ki, 
müştərilər digər alternativ sahələri yox, məhz sizi seçsinlər. 
1984-cü ildə Kanadada yeni bir sirk yarandı – Sirk dü Soley 
(Günəş Sirki). Ənnənəvi sirklə teatrallaşdırılmış şounun vəhdəti 
idi. Korporativ bazarı da əhatə edib, sirk ulduzlarından imtina 
etdi,  prinsipial  olaraq  heyavanlarla  çıxış  etmədi.  Bir  neçə 
sahənin  (sirk,  teatr,  müzikl)  müştərilərini  qismən  cəlb  etdi  və 
uğur qazandı. İllik qazancı 600 milyon dollardan çoxdur. 
2.  Öz  sahənizdə  strateji  qruplara  (eyni  sahə  daxilində 
model və yanaşmalara görə oxşar şirkətlərə) nəzər yetirin. 
Curves klubları fitnes klubunu ev şəraitilə birləşdirdi: artıq 
trenajorları  yığışdırdı,  soyunma  otaqlarını  sadələşdirdi, 
qiymətləri  endirdi,  trenajorları  dairə  şəklində  qoydu  ki, 
müştərilər söhbət edə bilsinlər, qadınlar üçün xüsusi trenajorlar 
yerləşdirdi  və  biznesini  françayzinq  yolu  ilə  genişləndirməyə 
başladı.
3.  Alıcı zəncirinin təhlili.
Son alıcı ilə yanaşı ona təsir edən digər qruplar var və hərəsi 
öz maraqlarından çıxış edir. 80-ci illərdə Novo Nordisk dərman 
satışında  fokusunu  hamı  kimi  həkimlərə  yox,  son  alıcılara 
yönəltdi və adi insanın istifadə edə biləcəyi insulin qurğusunu 
istifadəyə buraxaraq bazarı tutdu.
4.  Əlavə məhsul və xidmətlərin təhlili.
2  misal.  Kinoteatr  maşın  dayanacağı  və  ya  dayə 
xidmətlərini  də  təşkil  etsə  müştərilərin  sayı  artar.  Filips 
Britaniyada  satılası  çaydanlara  ərpi  süzmək  üçün  süzgəc  də 
əlavə edirdi.
118
5.  Məhsulun  alıcılar  üçün  funksional  və  emosional 
cəlbediciliyinin təhlili.
Məhsulda həm funksional, həm də emosional cəlbedicilik 
olmalıdır,  tələb  olunanları  əlavə  edin,  artıqları  yığışdırın. 
Yaponiyada saçqırxma 1 saat çəkirdi. Rituala sürtmələr, masaj, 
çay,  kofe  içilməsi,  saçların  yuyulması  və  s.  daxil  idi  (27-45 
dollara  başa  gəlirdi).  Quick  Beauty  House  artıq  prosedurları 
ləğv etdi, vaxtı 10 dəqiqəyə endirdi, qiyməti də saldı və uğur 
qazandı.
Meksikada  sement  satan  CEMEX  şirkəti  məhsulunu 
emosionallaşdırdı. Məlum oldu ki, qəbul olunmuş adətə əsasən 
insanlar  bütün  yığımlarını  bayramlara  xərcləyirdilər.  CEMEX 
bizim köhnə “xalq lotereya”mıza oxşar bir üsul tətbiq etdi (70 
nəfərədək insan arasında bir otağın tikilməsi üçün lazım olan 
sementin  alınması  məqsədilə  pul  yığılırdı  və  hər  dəfə  pulu 
püşklə  müəyyən  edilən  yeni  iştirakçı  alırdı),  tikinti  üçün 
məsləhətçilər  ayırdı,  çatdırılmanı  və  tikinti  bitəndən  sonrakı 
kiçik şənliyi təşkil etdi və uğur qazandı.
Starbucks da “kofedən həzz al” prinsipi ilə dünyanı zəbt 
etdi.
Britaniyanın  Direct  Line  Group  sığorta  şirkəti  isə  tərsinə, 
emosionallıqdan  funksionallığa  keçdi:  on-line  müraciətlər 
hesabına  sığorta  ödənişləri  müddətinin  və  sığorta  haqlarının 
azaldılmasına nail olaraq uğur qazandı.
6.  Gələcəyə baxın.
Tendensiyaları  və  onların  sizə  ola  biləcək  təsirlərini 
izləyin. Apple musiqinin pirat üsulu ilə qulaq asmanın və bir-
birinə  ötürülməsinin  kəskin  artımını  görərək  iTunes  online 
musiqi  mağazasını  açdı  (müsiqinin  səslənməsi  keyfiyyətlidir, 
albomdan hə a bir mahnını da yükləmək olar).
Bundan sonra Strateji kanvanı tərtib edin (rəqiblər də daxil 
olmaqla), müştərilərlə əks-əlaqə yaradaraq təsdiq alın və icraya 
119

---

başlayın.
Strateji kanva (Sirk dü Soley-in timsalında):
Müştəri üçün xeyir cədvəli məhsulunuzun alışdan utiliza-
siyaya  (məhv  edilməyə)  qədər  bütün  mərhələlərində  6  meyar 
üzrə  üstünlüklərini  açıqlamalıdır  (buna  oxşar  cədvəli  əvvəlki 
fəsildə tərtib etmişdik, amma bu formanı da doldurun):
7. Əsas resurslarınızı müəyyən edib yazın:
Ÿ
Maddi resurslar: xammal, avadanlıq, bina.
Ÿ
İnsan resursları: işçilər, rəhbərlər, məsləhətçilər.
Ÿ
İntellektual mülkiyyət: nou-hau, əmtəə nişanı, biznes-
proseslər, patent və s. 
Ÿ
Maliyyə resursları.
Pulu  hardan  və  hansı  şərtlərlə  tapacaqsız? 
120
Qiymət
Ulduzların iştirakı
Heyv
anlarla çıxışlar
Ticarət üçün məkanlarının icarəsi
Bir neçə arenada şou
Əy
ləncə və yumor
Ajiotaj və təhlükə
Unikal məkan
Mövzu
Şəraitin nəfisliyi
T
amaşaların müxtəlifliyi
Başqa tipli musiqi və rəqslər
Yuxarı
Aşağı
Kiçik regional sirklər
Cirque du Soleil
dəyər əyrisi
Ringling Bros və
Barnum & Bailey
dəyər əyrisi
Aşağıdakı seçimləri araşdırın və mümkün olanların ən 
sərfəlisini (və ya bir neçəsini) seçin: 
i. Şəxsi vəsait.
ii. Dostların, qohumların vəsaiti.
iii. Kredit.
iv.  Peşəkar  investorlar,  biznes-mələklər  (fərdi 
investorlar).
v. Dövlətin dəstək proqramları.
vi. Qrantlar.
vii. Kraudfandinq.
viii.  Müştərilərdən,  məsələn,  avansın  alınması 
şəklində (buna görə onlara endirim etmək olar).
ix.  Biznesi  tamamilə  maliyyə  vəsaiti  olmadan 
qurmaq.
Biznesdə butstrəppinq anlayışı mövcuddur (ing. 
bootstrapping)  –  işi  kənardan  kapital  cəlb  etmədən 
açmaq deməkdir. Termin “to pull oneself up by one's 
bootstraps”  ifadəsindən  əmələ  gəlib  (hərfi  tərcüməsi 
özünü  ayaqqabı  arxalığından  dartıb  çıxarmaqdır, 
bizim təbirimizcə özünü saçından dartıb çıxarmaqdır).
Hewle -Packard, Dell, Microsoft, Apple, eBay — 
bütün  bu  şirkətlər  butstrəppinq  modelindən  istifadə 
ediblər. Modelin əsas xüsusiyyətləri bunlardır:
Ÿ
İlkin kapitalın tələb olmaması və ya az tələb 
olunması;
Ÿ
Qısa  satış  dövrləri  (1  aydan  az).  Yəni 
məhsulunuzun satışı üçün bütün mərhələləri 
mümkün qədər qısa zamanda bitirərək satışı 
yekunlaşdırmalısız. 
Ÿ
Satışa  görə  qısa  zamanda  ödənişin  alınması 
(hərdən qabaqcadan ödənişin alınması). Belə 
olan halda pulunuz il ərzində mümkün qədər 
121

---