Ulduz Oktyabr Layout 1
Yüklə 0,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Körpə uşaq kimi nakam adamam.
“Debüt” səhifəsində Azər Nəsiblinin 3 şeiri (“Bir kağız, bir az da kədər”, “Yaralamısan”, “Unudardım, bəlkə də”) verilib. Yeni imza yeni səs kimi gəlməyəndə yeni, fərqli söz demək olmur... Afət Viləşsoyun, Samirə Abbaszadənin və Adilə Nəzərin şeirlərində on illərdir şeirə axın-axın gəlib gedən və poeziyada fərqli intonasiya, fərqli üslub, məna, dil faktları ilə qala bilməyən müəlliflərin standart ifadələrinə, ifadəetməsinə rast gəldik. Fotolarından şən və qayğısız simaları ilə boylanan xanımların bizi “şeir yalanı” ilə dərdləndirmək istəyi baş tutmadı... Hər birindən kiçik bir misal gətirməklə fikrimi konkretləşdirmək istəyirəm:
(A.Viləşsoy) Körpə uşaq niyə nakam adam təyini ilə obrazlaşdırılır, anlaşılmadı... Həsrətə boy verib bilmişəm indi, Öz evimi yıxan özcə əlimdir. Çıxdığın uğurda ölüm şirindir, Yenə çıx qarşıma, gedirəm artıq. (S.Abbaszadə) Başını daşdan-daşa vurub axır dağ çayı, Narahatdır, çırpınır, peşmandır qışı, yayı. İynəyarpaqlının da boğulub yarpaqları Sanki mənim halıma bənzədibdi donunu... (A.Nəzər) Vəli EFE-nin şeirlərindəki kədərin, qəmin, təkliyin, ümidsizliyin mahiyyəti, şəkli tanış, köhnə qiyafəli olsa da, müəllif yeni, daha sıxılmış, konkretləşdirilmiş leksikonda fikrini çatdırmağa cəhd edib:
Jurnalın nəsr bölməsində Rövşən Danyerinin “Ayin” hekayəsi bədii strukturu, çoxqatlılığı ilə diqqəti cəlb etdi. Doğrudur, ənənəvi (“həqiqəti deyən”, yuxarılarla, səma və sanki kosmosla danışan dəli obrazı, nurani qoca, şaman, ruh axtarışı, ədalət uğrunda insan mücadilələri, klassik formada təsvir edilən cinayət səhnəsinin ekspert rəyləri və s. bu kimi ) bədiiləşdirmələr çox da maraqlı görünmədi, amma müəllifin bəzi istisnaları nəzərə almasaq(məsələn, bəzi cümlələrdə təsvir təsəvvürdə real obrazını tapa bilmir. “Taxta pilləkən az qala yarıya qədər əyilib cırıltı səsi çıxardı”, “Həkim pilləkəni çıxıb torpaq
mərtəbədə torpaq döşəməli eyvan-?-İ.M, “Sənin ciyərini yarıb özünə göstərsəm, diksinərsən. İndi ora bizim kömürlük kimi qapqaradır. Kömürlük- sahə, plantasiya assosiasiyası doğurur . “...paltosunu çıxarıb ehtiyatla qatlayaraq stulun başına keçirdi”. Qatlanmış palto stulun başına necə keçirilə bilər? Adətən, pencəyi asılqana keçirirmiş kimi stulun başına keçirirlər. Amma qatlanmış palto stulun başına atıla, ya da aşırıla bilər. Kofe fincanını ovcu ilə xışmalayıb masadan uzaqlaşdı” və s.) dili, 6 I ULDUZ üslubu, süjet və kompozisiya qurmaq bacarığı müsbət qiymətləndirilməlidir. Hekayədəki müxtəlif kateqoriyalı obrazlar (Ölüm yatağında olan qoca, cinayətkar-ruhunun parçalarını cinayətlə əldə edib tamlaşdırmaq, bütövləşdirmək istəyən yad qonaq, Qali, dəli, həkim, 105 yaşlı şaman və s.) eyni ideyanın təqdimində bir süjet xəttində birləşə bilir. Zaman və məkan paralellərini təsvir edəndə və əlaqələndirəndə də müəllif diqqətini yayındırmamağa çalışıb... Kənan Hacının “Cəmdək” adlı nəsr əsəri “narahat povest” adı ilə təqdim olunub. Mötərizədə verilən bu adın (narahat povest) janr göstəricisi olub- olmaması müəmmalı qaldı. Hər halda belə adda janr yoxdur-narahat povest... Və mən düşünürəm ki, bu mətn hekayə kimi təqdim olunub. Kənan Hacı təcrübəli nasirdir. Dil-üslub xüsusiyyətləri, obrazların (Tərlan, Faiq, Ramiz, Hafiz, Əlişan, Qulu, Lalə və s.) səciyyələndirilməsi də bunu sübut edir. Sadə, səmimi insanların başına gələn oğurluq hadisəsi ilə bağlı macəralar inandırıcıdır. Və müəllif sosial-siyasi və s. bu kimi ictimai məzmunlu deyil, sadəcə bir kəndin, qəsəbənin insanlarının həyatının bir neçə məqamını əks etdirən süjet qurub. Həm də bu məqsədə uğurlu şəkildə nail olub. Doğrudan da, oxucu əsəri oxuyarkən bir yaşayış məntəqəsinin insanlarının bir-birinə səmimi münasibətini (hətta oğurluq hadisələri içərisində belə), dostluğunu, qayğısını hiss edir. Məsələn, Tərlan oğurladığı qoyunlardan birini Faiqgilin həyətinə ona görə gətirir ki, Faiqin istədiyi qızın həmin gün ad günü olur və Faiqin isə ona aparmağa heç bir hədiyyəsi yoxdur. Slesar Qulu, sonralar məlum olur ki, oğru dəstəsinin üzvlərindən biridir, amma kasıb, şikəst Ramiz kişinin maşınını çox böyük əziyyət bahasına təmir edir və ondan bir qəpik də olsun pul almır və s... Şəfa Vəlinin “Şokolad ətirli sabun” yazısını kiçik bir macəra süjeti hesab etmək olar. Hekayə problemi, situasiyası səviyyəsində olmadığı üçün bu yazının janrını müəyyənləşdirmək çətin oldu. Tənqid rubrikasında hörmətli tənqidçimiz Vaqif Yusiflinin “Gənc şairlər, sözüm sizədir” və Q.Nəcəfzadənin gənc şair Ruzbeh Məmmədin şeirlərinə həsr etdiyi “365 günün bir dəqiqəsi” adlı məqalələri ilə tanış olduq. V.Yusifli artıq on illərdir ki, cavan nasir, şair və tənqidə yeni qədəm basan insanlara ən çox vaxt ayıran və diqqət göstərən söz adamı kimi səciyyələnməkdədir. Doğrudur, bəzən onun humanizmi və güzəştli yanaşmasından doğan təriflər yetərincə istedadı olmayan müəlliflərə də aid edilir, amma bu gün ədəbiyyatda və eləcə də ədəbiyyatşünaslıqda imzası olan (eləcə də mən) bir çox adamlara etimad göstərən və ümid bəsləyib onları ruhlandıran da məhz Vaqif Yusifli olub... Bu məqalədə V.Yusifli təhlil obyekti kimi daha çox Günel Eyvazlı, Afət Viləşsoy, Anar Həbibbəyli şeirlərinin üzərində dayanıb... Alpay Azərin “Janna və oğlu” hekayəsində hadisələrin süjeti sadə, bu hadisə və obrazların xarakterindən doğan mətləblər və ideya isə mürəkkəbdir... Janna adlı qadının ana, həyat yoldaşı, işçi və kimlərinsə sevgilisi, məşuqəsi rolunun təsvirini müəllif ustalıqla yaza bilib. Bu qadın kimdir? - sualı yaranır oxucuda. Xəstə, əlil arabasında oturub qadın qazancına möhtac olan əri Şamilin cəmiyyətdə nə qədər prototipləri var? Janna sevgisi ilə özünü ovudan və o qadına “xeyirxahlıq” edərək iş verən, onu dolandıran Elmanın, Mahmudun, Bislanın oxşarları, özləri ilə təkbətək, üz-üzə qalanda hansı sualların xəcalətini çəkirlər? Bu qəbildən olan çoxlu suallara ilişib qalırıq. Hekayə söyləyən oğlanın - Nadirin hardan yadına düşdü anası və atası... müqayisə etmək istəməsə də, Şamil və onun Jannası, oğlu Eduarda, onların taleyində baş verənlərə Nadir niyə bu qədər uzaqdan baxır? Bəlkə, o da nə vaxtsa Eduard olub? Jannadan danışanda anasını niyə xatırlatdı? Bəlkə, anası da nə vaxtsa Janna olub?... Hekayə Eduardın sözü ilə bitir və sonda oxuyuruq: “Siz yatanda mən də yerimə girərəm. İndi kimyadan reaksiyaları yazmalıyam - deyib tez qələm-dəftərini çantasından çıxartdı”. Dünya ədəbiyyatı ilə bağlı bədii mənzərə çox zəif əks olunub. Misir yazarı İhsan Abdül Qüddusun “Dilənçilərin etirazı” hekayəsindən başqa material yoxdur... Fərid Hüseynin Fərhad Meteni xatırladan “Ömür- doğum günü hədiyyəsi...” yazısı ilə “Ulduz”un bu dəfəki sayının materialı tamamlanır. Gənc yazar Fərid Hüseynin ədəbi fəaliyyətini bu məsələlərdə ciddi və məsuliyyətli mövqeyi ilə seçilən müəllif çalışması kimi dəyərləndirirəm. O, yalnız öz bədii yaradıcılığı ilə deyil, həm də təbliğatı, belə demək mümkünsə, reklamı az olan adamların haqqındakı yazıları, müsahibələri, esseləri ilə ədəbiyyata xidmətini nümayiş etdirməkdədir. Bu dəfə isə 30 şeir, 3 hekayə müəllifi kimi yadda qalmasını istəmədiyi Fərhad Metedir təqdimatda... “Fərhadın gündəliyindəki etirazları, barış - mazlıqları oxuduqca düşünürəm ki, yaşasaydı, yəqin, ədəbiyyatla dolanmaq, ailə saxlamaq, diplomsuz iş №10 (569) oktyabr 2016 I 7
Yüklə 0,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|