VƏTƏN
Gözəllik diyarı, hünər məskəni!
Necə vurulmasın hüsnünə insan?
Təbiət füsunkar yaradıb səni,
Tarixin qocadır, özün cavansan.
Durna üçbucağı süzər göyündə,
Gəzər qoruğunda vəfalı ceyran;
Dağ küsər, görməsə kəkliyi gündə,
Turac oxumasa, darıxar aran.
Bağ, çəmən bəzəyir geniş sinəni,
Nəhəng qarağacın, körpə gülün var.
Təbiət füsunkar yaradıb səni,
Şəlalən, dənizin, çayın, gölün var.
Coşan ilhamındır baharda sellər,
Zümzümən payızın həzin yağışı;
Muğana quş kimi qonar fəsillər,
Savalan yayda da yaşadır qışı!
Laçında çağlayır iki cür bulaq:
Biri barmağımı yandırar mənim,
Biri dodağımı dondurar mənim,
Maralın baxdığı güzgüdür bulaq.
Yola salacaqsan min qərinəni,
Qəm, kədər qismətin olmasın, Vətən!
Təbiət füsunkar yaradıb səni,
Bircə çiçəyin də solmasın, Vətən!
QAYIT...
Dünyada nə qədər möcüzələr var,
Quş öz yuvasını yadında saxlar.
Yolunu kəssə də dənizlər, dağlar,
Qayıt Vətənə!
Göz dinclik istəyər durulmaq üçün,
Ürək şölələnər nur olmaq üçün;
Torpağa min dəfə vurulmaq üçün
Qayıt Vətənə!
Həsrət məngənətək sıxanda səni,
Tüstüsüz yandırıb-yaxanda səni,
Qərib saymasınlar cahanda səni,
Qayıt Vətənə!
Bəs deyil didərgin sərrac olmağın,
Gah tox görünməyin, gah ac olmağın,
Özgə çörəyinə möhtac olmağın?
Qayıt Vətənə!
Muğam işığına gəlməkdən ötrü,
«Rast»ın hikmətini bilməkdən ötrü,
Bayatı üstündə ölməkdən ötrü,
Qayıt Vətənə!
ULDUZ KİMİ
Gecə vaxtı həsrət ilə
Ulduzlara boylanıram;
Veneranı görmək üçün
Sübhə yaxın oyanıram.
Ulduzlarda hikmətə bax:
Biri sönür, amma nuru
Milyon illər parlayacaq.
Biri yanır.
Təzə-təzə alovlanır;
Hələ ilkin şüaları
Qərinələr arasından
Yol gələcək bizə sarı.
Ulduzların nə qəribə dünyası var?
...Bəşərin də neçə-neçə
İşıq verən dühası var.
Ulduz - hünər,
Ulduz - zəka.
Ulduz - dilək!
Gecə vaxtı həsrət ilə
Ulduzlara göz dikərək,
Mən özüm də gizli-gizli alışıram,
Ulduzlara bənzəməyə çalışıram!
Oqtay RZA
İSTİSNA
İbrahim İBRAHIMLI
EKSPERİMENTAL
1
Sənsiz mənim mövcudluğum, hətta mənasızlığı
da cüzi qədər də
İfadə etmir, mövcudluğumda ifadəsizliyin
təkamülü kimi yaşayır sənsizliyim,
Sənsiz qalmışam metro ilə dünyanın ömründəki
məsafədə, dünyada yaşadığım
Vaxtda təyinliyin mənasız reallığından qətiyyən
fərqlənmirəm, yalnız fərqsizliyi
Yaşayıram dünyanın yaşam axarında.
Bilmirəm də sənsizliyin ifadəsizliyinin içində
ömrümü necə tapım,
Mənasızlığın məcrasında guya fərqliliyimi
axtarıram. Bu dünyada zamansızam,
Vaxtsızam, ömrümə nə zaman, nə də vaxt
anlayışı aiddir, ömürsüzlüyümə də
nəticəsi mücərrəd nəticəsizlik olan anlayışların,
varlığımın əsas yaşamı kimi baxıram.
Varolmağım bu dünyanın varolmazlığını xatırladır
bütün anlayışlara,
varlığım daha istəkli duyğuların varolması
deyil, sənsizliyin varolmasıdı, sənsizəm
bu dünyada, bütün yaşamların mümkünlüyünü
fərqli bir formada görmək
istəyirəm, sənsizlikdə də səni yaşamaq istəyirəm.
Bu dünyadakı sənsizliyimlə
razılaşmıram, necə razılaşım axı-sənsizliyinlə
razılaşmaq ömründən və yaxud heç
vaxt ölməməyindən imtina etməkdi.
2
Yazdıqlarımla şeir və yaxud şeir anlayışını bu
dünyada ovutmağı bircə mən bacarıram, məkansızlığı
və adiliyi şeirlərin realsızlığından ayırıram. Şeirə
dərd olan dərdi çəkirəm, yazdıqlarımın təxəyyülü
vasitəsi ilə şeirləri elə bir məqamların yaşamına
çatdırıram ki, o məqam bu dünyanın dərd
anlayışlarından ötrü yaşanası mümkün olmayan bir
reallığı olur.
Mən yazdıqlarımla və yaxud yazdığım şeirlərlə
yaşadığım bu dünyanın təxəyyül formasını mühüm,
asudə bir reallıq kimi müəyyənləşdirirəm dünyadan
ötrü, bu dünya mənim yazdıqlarımla və həmçinin
şeirlərimlə yaşayır vaxtın bütün imkanlarında,
imkanların bütün vaxtlarında. Dünya mənim
kimidi,mənim yazdıqlarımsız,şeirlərimsiz dünya
qətiyyən reallığı olmayan bir xəyaldı.
78
I
ULDUZ
3
Mən sənin varlığına yalnız gördüklərim kimi
yanaşmıram, mən səndə görünməyənləri də görürəm.
Mən sənin varlığına hansısa anlayışsız məqamların
reallığı kimi baxmıram, mən səndə duyulmayanları
da duyuram. Mən sənin varlığına hansısa realsızlıq
məqamın olmamasına bəslədiyim münasibəti
bəsləmirəm, mən səndə yaşanmayanları da yaşayıram.
Mən sənin zamana aid olan və olmayan bütövlüyünü
sevirəm - ona görə ki, sən qovuşmamağın zamanı
olmayan yeganə zamansan bu dünyada.
4
Bu dünya mövcudsuzluğun nisbi realsızlığıdı,
haçandı bu dünyanı və yaşadığımız kainatların
mənasında mənim varlığımın mahiyyəti məkanlaşıb,
bəlkə də ona görə bəzən bu dünya nisbi realsızlığın
varolmasından kənarlaşır, bir də səninlə görüşəndə
yaşadığımız qovuşmanın həssaslığın məsumluğun
yaşayanda.
Mən səninlə o məsumluğun naməlumluğunda
sevgimizin və sevişməyimizin yaşamını yaşayanda
məsumluğumuz dünyanı və kainatları ömrümüzdən
ötrü yəqinləşdirir. Mənim səninlə yaşamağım
dünyanın və kainatların yaşam bütövlüyüdü, səninlə
mən bu dünyanın və kainatların mütləq inkarsızlığıyıq.
Bizlər yaşadığımız dünyanın və kainatların səciyyəvi
məsumluğuyuq, həmçinin yaşam inkarının da və
həm də mütləq reallığının da səbəbkarıyıq - istəklim,
mən səninlə elə bir varlığam ki, hətta bizim
adiliyimiz də mütləq mənada dünyasızlığı da
dünyalaşdırır.
5
Bütün mövcudluq üsulları mükəmməlliyin
sevgisinə və məsumluğuna məxsusdur, bütün
mövcudluq üsulları mütləqliyin mütləq sevgisinə
və məsumluğuna aiddir. İstanbul şəhəri sevgilərin
və məsumluğun mövcudluqdakı görünməyən
anlayışlarıdı, həmçinin mükəmməlliyin mücərrəd
həmahəngliyidi, yəni İstanbul şəhəri səmavi
anlayışların şəhəridi. O şəhərdə ömürsüz ömrün
yaşandığına rast gəlmək mümkün deyil, həssaslığın
məkanıdı İstanbul şəhəri varlığındakı yaşam üsulları
ilə. İstanbul şəhərsiz yaşamaq yaşamın nəticəsiz,
ciddi əsası olmayan adilikli ömrü yaşamaqdı. İstanbul
şəhərində yaşamaq heç vaxt ölməməyin əsas
səbəbkarı olmaqdı-İstanbul şəhəri dünyanın və
yaşadığımız kainatların axırının, yaxud sonunun
mütləq mənada bitdiyi məkandı.
6
Neçə gündür ömrümün sənsiz vaxtlarında sənə
zəng edirəm, bir cavab olmur, sənə zəngimi reallığın
sükutu yaşayır. Yəqin, sənin ömründə sükutun
vaxtıdır, bu dünyanın yaşamın da sükutun həssaslığı
varlığını müəyyənlik kimi dinləyir. Mən dinlənilən
o sükutun həssaslığın da məkansızlığın mümkünlüyü
ilə ömrümü sənliliyə aid etməyə çalışıram.
Bu dünyanın şəxsi ömrümün realsızlığında
sənin zəngini duymaq istəyirəm mobil telefonda,
neçə gündü mobil telefona da sənliliyin vaxtı kimi
münasibət bəsləyirəm. Zəng edirəm sənə, ömrümdə
yaşadığım anlarınmı, günlərinmi mütləq tərəflərinin
məni ovutmasının imkanı bəhanəsi ilə. Bu ömrümdəki
bütün anlayışlar sənə zəng etməyimdən ötrü əsasdı,
səninlə bu dünyada əsası həssaslıq olan mütləqliyin
istisnalığını yaşamaq istəyirəm. Əgər məni
düşünürsənsə mənim bu istisnalı zəngimə cavab
ver istəklim, və bil ki, zəngimə telefon açmağın
ölümsüzlüyü ömrümdən ötrü müəyyənləşdirməyin
deməkdi.
7
Xəyalların gerçəkləşdiyi məkan ömrüdü ömrüm,
günün mənə aid olan vaxtında istədiyim xəyallar
ömrümün məsafəsizliyini səciyyələndirir, bütün
ömrümün reallıqlarını o səciyyəviliyin müstəsnalığı
ilə duyuram və yaxud ömrümün dünyaya aid olan
tərəfi ilə yəqinləşdirirəm. Həmin yəqinliklərin
varlığımda irreallıqlarını sezirəm ömrümün nəhayətsiz
axarında. Ömrümün bütün yaşam üsullarında bu
dünyanın ilk irreal reallığı mənəm.
Dünyanın yaşamından ömrümə aid olan və
olmayan xəyallarının içindəyəm, xəyalları ömrümün
mövcudluq üsulları kimi öyrənirəm ömrümdə.
Məkanların hiss edilən duyğularında ifadə üsullarını
möcüzələr kimi məkanlaşdırıram, həmçinin ömrümün
ömürləri ifadə edən tərzinidə də. Mənim ömrümdə
bu dünyanın və kainatların xəyallarının bütün
yaşamları mövcudluq üsulları kimi yaşanır. Mən
xəyalların gerçəkləşdiyi məkanlarda şəxsi ömrümlə
nəinki bu dünyanın və kainatların cavabı olan, hətta
cavabı bilinməyənlərinin də mütləq cavabıyam.
№10 (569) oktyabr 2016
I
79