Uludağ ÜNİversitesi İLÂHİyat faküLtesi

---

                                                                                                                             T.C. 

 

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ 

 

İLÂHİYAT FAKÜLTESİ 

 

Sayı: 9, Cilt: 9, 2000 

 

 

PSİKOTERAPİ'DE YENİ BİR YAKLAŞIM:   

LOGOTERAPİ VE VİKTOR FRANKL 

 

Abdülkerim BAHADIR

*

 

Bilimsel  yöneliş  açısından  tarihe  göz  atıldığında  Sosyololojinin  yanında 

Psikolojinin, Astroloji - Matematik ve Fizik - Kimya ve Biyoloji şeklinde sıralanan 

bilimlerde  meydana  gelen  gelişmelerden  sonra,  ancak  19.  Yüzyılda  müstakil  bir 

bilim dalı olarak ortaya çıktığı görülür.  İlk dönemlerde daha çok metafizik temele 

dayalı  spekülasyonlarla  gelişimini  sürdüren  Psikoloji,  gittikçe  gelişerek  nihayet 

1879  yılında  ilk  deneysel  laboratuarına  kavuşur.  Sistematik-deneysel  psikoloji 

devrinin başlangıcına işaret olarak kabul edilen bu girişimden sonra çok geçmeden, 

özellikle  modernleşmenin  beraberinde  getirdiği  sorunların  etkisiyle  Psikoloji'nin 

terapik  yönü  önplana  çıkmıştır.(

1

)  Ancak,  birbirlerine  alternatif  düşüncelerle 

psikoloji  sahnesine  çıkan  yaklaşımların  çoğu,  savundukları  düşüncelerden  ötürü 

genel  olarak  monizme  ve  determinizme  mahkum  edilmişleridir.  Özellikle  son 

yüzyılda Varoluşcu Felsefe'nin de etkisi ile, insanı doğrudan ve bütüncü tarzda ele 

alan  yaklaşımların,  kendine  özel  bir  prensip  etrafında  toplandıkları  müşahede 

edilmektedir.  Çağdaş  sorunlara  çağdaş  çözümler  sunarak  psikolojik  donanımın 

"anlam"  ekseninde  yeniden  yapılandırılması  gerektiğini  savunan  Logoterapi,  sözü 

edilen ekollerden birisidir. 

Bu  makale  ana  hatlarıyla  Logoterapi'yi  ve  bu  ekolün  kurucusu 

Avusturyalı nörolog-psikolog Viktor Emil Frankl'ı tanıtmayı hedeflemektedir. 

- LOGOTERAPİ: 

Adını  Yunanca  bir  kelime  olan  "Logos"  (Anlam)'tan  alan  Logoterapi 

(Logotherapie),  Viktor  Frankl  öncülüğünde  kurulmuş  yeni  bir  psikoterapik 

yaklaşımdır.  "Anlam"ı  merkez  kavram  olarak  kabul  eden  bu  ekol,  "anlam 

kazandırma  yoluyla  terapi"yi  temel  tedavi  metodu  olarak  benimser.(

2

) 

                                                           

*

 Dr.; Selçuk Üniversitesi,. İlahiyat Fak. Din Psik. A.B.D. 

(

1

) 

Geniş bilgi için bkz. BRUNO, Frank J.; Psikoloji Tarihi, (Çev. G. Sevdiren), Kıbele Yay., 

 

İstanbul 1996; WOORDWORTH, Robert S.; Bugünün Psikoloji Cereyanları, (Çev. M.S. 

 

Başoğlu),  Türk  Tarih  Kurumu  Basımevi,  Ankara  1943;  BAYMUR,  Feriha;  Genel 

Psikoloji, İ 

nkılap Yay., İstanbul 1989, 287-305. 

(

2

) 

FRANKL, İnsanın Anlam Arayışı (Çev. S. Budak), 2. Baskı, Öteki Yay., Ankara 1992, 89; 

 

LUKAS,  Elisabeth;  Auch  dein  Leben  hat  Sinn,  logotherapeutische  Wege  zur 

Gesundung, 3.  

Auflage.,  Herder  Verl.,  Freiburg  1991,  10,43;  Süddeutsches  Institut  für 

---

Logoterapi'nin  savunduğu  "anlam  yoluyla  terapi"  düşüncesi,  geleneksel 

psikoterapinin  savunduğu  "terapi  yoluyla  anlam"  düşüncesine  tamamen  ters  bir 

anlayışa  karşılık  gelir.  Geleneksel  psikoterapi  anlayışı,  anlama  ulaşma;  kendini 

gerçekleştirme;  olmak  istediği  gibi  olma;  mutluluğa  ulaşma  vb.  gibi  sağlıklı  bir 

kişiliğin ifadesi olarak kabul edilen niteliklere ulaşmayı, örneğin Ödipal çatışmaları 

çözmeye,  iğdiş  edilme  korkusundan  kurtulmaya  bağlar.  Oysa  psikolojik  tetkikler 

açıkça  göstermektedir  ki,  anlamlılığın  gözardı  edildiği  bir  girişimde,  ortadan 

kaldırılan her nevroz, yerini çoğu zaman "Varoluşsal Boşluk"a

(*)

 bırakmaktadır. Bu 

tarz  trajik  bir  neticenin  en  önemli  nedeni,  insanın  en  temel  eğilimi  olan  “anlam 

arayışı”nın dikkatten uzak tutulması ve tatmin imkanından yoksun bırakılmasıdır.(

3

)  

Psikanaliz  ve  Bireysel  Psikoloji'den  sonra  "Üçüncü  Viyana  Psikoterapi 

Ekolü"  olarak  meşhur  olan  Logoterapi,  başta  ABD  olmak  üzere,  pek  çok  yabancı 

ülkede  tanınarak  yaygınlık  kazanmış,  50'yi  aşkın  enstitüleri  ile  bilim  dünyasında 

önemli  bir  konuma  ulaşmıştır.(

4

)  Sosyo-politik  şartlara  bağlı  olarak  Avrupa'da 

beyingöçü  devrinin  tabii  bir  neticesi  şeklinde  tanımlayabileceğimiz  bu  gelişmeye 

karşın,  Frankl'in  ABD  veya  diğer  ülkelerde  vermiş  olduğu  hemen  tüm 

konferansların ve yayınların kısa süre içerisinde Almanca'ya kazandırıldığını burada 

ifade etmeliyiz. 

Logoterapi  için  "Anlam"  (Logos,  Sinn)

(**)

  kavramı  insan  görüşünde 

merkezi bir konuma sahip bulunmakla beraber bu "Anlam"ın bütünlüğü içerinsinde 

yer  alan  bazı  özel  kavramlar  da  söz  konusudur.  Bunlar:  Varlık,  Varoluş 

(Dasein=Existen),  Değerler  (Werte),  Tercih,  Karar  (Entscheidung),  Özgürlük 

(Freiheit), Sorumluluk (Verantwortung), Vicdan (Gewissen), Güven (Vertrauen) ve 

Geçicilik  (Vergänglichkeit).  Burada  sıralanan  kavramlar,  "Anlam"  (Sinn=Logos) 

kavramı bünyesinde birleşir ve bütünleşir. Anlama yüklediği bu olumlu muhtevadan 

                                                                                                                                        

Logotherapie,  

Jahresberiçht, Fürstenfeldbruk-München 1995, 1; HAHN, Udo;Sinn suchen-

Sinn finden, Was   ist  Logotherapie,  Vandenhoeck  und  Ruprecht,  Göttingen,  1994,  7,  10,  83; 

KURZ, Wolfram;   "Der Mensch auf der Weg zu sich Selbst", in Kompendium der Logotherapie 

und  

Existenzanalyse, Hrsg. W.Kurz-F Sedlak, Lebenskunst Verl., Tübingen 1995, 39. 

(*)

 

Bu  kavram  "anlamsızlık"  anlamına  gelen  Logoterapik  bir  kavramdır.  (Bkz.LUKAS, 

 

Elisabeth; Psychologische Seelsorge,2. Auflage, Herder Verl., Freiburg-Basel-Wien 1996, 

17.) 

(

3

) 

FRANKL,  Viktor;  Duyulmayan  Anlam  Çığlığı,  (Çev.  S.  Budak),  Öteki  Yay.,  Ankara 

1994,   14-15. 

(

4

) 

Bkz.  FRANKL,  Viktor;  "Das  Leiden  am  sinnlosen  Leben",  in  Der  Wille  zum  Sinn,  6. 

Auflage,   Piper  Verl.,  München  1996.,  237;  FRANKL,  Viktor-KREUZER,  Franz;  in  Im  Anfang 

war der   Sinn,  3.  Anflage.,  Piper  Verl.,,  München-Zürich  1994,  13;  FRANKL,  Viktor;  "Kendini 

 

Gerçekleştirme  ve  Kendini  İfade  Etmenin  Ötesinde,"    (Çev.  A.  Demirhan),  Sana  Ruhtan 

 

Soruyorlar, Derl. K.Sayar-E.Göka, İz Yay. İstanbul 1991, 13; KOLBE, Christoph; Heilung 

 

oder  Hindernis,  Religion  bei  Freud  Adler  Fromm  Jung  und  Frankl,  Kreuz  Verl., 

Stuttgart 1986,  

212; HAHN, age.,7.10. 

(**)

  

Logoterapi  "Anlam"  kavramı  ile  anlamanın  konusu  olan  zihinsel  bir  süreci  ifade 

etmekten  çok daha öte, varoluşsal bir bütünlüğe işaret eder.(Bkz. BİLLER, Karlheinz; "Der Sinn-

 

Begriff  als  zentrales  Theorem  der  Logotherapie",  in  Kompendium  der  Logotherapie  und 

 

Existenzanalyse, Hrsg. W.Kurz-F Sedlak, Lebenskunst Verl., Tübingen 1995,101-108). 

---