Uluğ nutku’nun felsefesi
Yüklə 287,31 Kb. Pdf görüntüsü
|
Uluğ Nutku’nun Felsefesi de inceliyor olduğu ama dinsel aşmacanın söylemini anlamadan ideolojinin söylemini anlamanın olanaksız olduğudur. Bu konu bağlamında Nutku 6 , evrensel bilim aşmacasının, yeryüzü egemenliğinin mülkiyetine çekilmesinin ölümcül bir paradigma olduğunu vurgular: Hiçbir insan, acından ölse dahi, baldırından bir parça et kesip yemez. Çağımız için yeni bilgelikler oluşturulabilir: ‘Doğa tüketim aracı değildir’; ‘insan, verimine göre ölçülemez’; ‘küresel ticaret değil, tüm kaynakların hakça paylaşımı’; Birleşmiş Milletler değil, Birleşmiş İnsanlık’. Bu yeryüzü aşmacaları, uğruna mücadele etmeye değer; çünkü bu çeşit aşmacalar insanlık idesine ve insanın onun varoluş dayanaklarına uygundur. Bunlar, insana aykırı ve insanı engelleyici değildir. İnsan zaten doğası gereği çalışır, bir baltaya sap olmaya zorlanmasına gerek de yoktur. Bu düşüncesini şu örneğiyle temellendiriyor 7 : Bir insana bir büroda hiçbir şey yapmadan sekiz saat oturacağını, yalnızca zorunlu gereksinmeleri için dışarı çıkabileceğini, işinin ve geçiminin bu olduğunu söyleyelim. Böyle bir şeyi kimse sürekli yapmak istemez. Herkes kendini verebileceği, değer verebileceği bir işi olmasını ister; çünkü işine değer biçerken kendine de değer biçecektir. Günümüzde felsefe eğitim ve öğretiminde anlaşılamamış olana işaret eden, hem eğitimci hem de üniversitelerde hocaların felsefe yaklaşımlarını gözden geçirmelerine olanak sağlayabileceği düşüncesiyle Nutku
8 ; felsefenin kimseyi azarlamayacağını, çünkü felsefenin karşısında azarlayacak kimse olmadığını belirtmektedir 9 . Filos, arkadaş, azarlamaz, bu nedenle sevilir. Sofos, -bilge- olmanın koşulu, karşıdakini anlamaktır der ve ekler 10 : Felsefenin öğüt vereceği kimse de yoktur; felsefenin öğüt vereceğini sananlar bilgelikte yanılır. Buyrukçu olan kimse, zaten filozof olamaz. Bu düşünceleriyle, ‘felsefe özgün düşünmeyi öğretir, ötekilerle aynı şeyi düşünmeyi değil’, kavrayışındadır. Öğrenmek, bir şeyin, konunun (örneği: Anlam, değer, özgürleşme gibi) ne olduğunu, nasıl yapılacağını, bireyin kendisinin özgünce bulması 6 a.g.e., s. 86. 7 a.g.e., s. 86. 8 NUTKU, Uluğ., … Daha Güncel Felsefe, Ankara: Anı Yayıncılık, 2006, s. 2. 9 Yani felsefe öğrenmeye yönelmiş -isteyerek ya da istemeyerek- gençlerin, felsefe eğitim ve öğretimine yönelmiş olanların zaten toplumumuzda azınlıkta olmaları nedeniyle kıymetli oldukları, felsefe dostu olmakla dostluğu da hak ettikleri düşünülürse, bu konu daha da önem kazanmaktadır. 10 NUTKU, Felsefe ve Güncellik, s.2. 80 Çetin VEYSAL için yolu keşfetmeyi, sorular sormayı, merakı ve eleştiriyi öğrenmesidir ona göre. Gencin sorular ve sorunları içselleştirmesi, felsefe tarihinin bilgilerini ezberlemesi değildir elbet; elde ettiği bilgiler aracılığıyla felsefe yapmayı öğrenmesi gerekir. Felsefe, karşıt bir kültür olarak bilinenin eleştirisinden doğar. Nutku 11 , karşıt kültür olarak adlandırdığı felsefenin, ‘hoca dedi ki’den (magister dixit) uzaklaştırıldığı ve bunun yerine ‘düşünüyorum’un (cogito) yerleştirildiği ölçüde başarılı olabileceğini belirtmektedir. Nutku, felsefi düşüncede çekirdekte olanın, tarihsel-geçici dış etkenler değil, sorunun her yerde, her zaman ve herkesçe dile getirilebilir olmasını sağlayan niteliği olduğunu düşünmektedir. Sorunun ne ölçüde açık ortaya koyulabildiği, anlaşılabilirliğini o denli artırır. Soru daha geneldir. Tıpkı Sokrates’in, “Atina için adalet nedir?” sorusunu değil de “adalet nedir?” sorusunu sormasında olduğu gibi genel sorular sorulur felsefede; fakat bunlar aynı zamanda günceldir ve çözüm önerileri içerirler. “Genelliğinde güncel, günceliğinde genel” deyişini çeşitli bağlamlarda tekrarlar. Sorgulamasız söylemler olan ‘dünya görüşleri’ felsefe değildirler, ama felsefi çekirdekler barındırırlar. Felsefenin bir işi de dünya görüşüyle arasındaki sınırı çizerek çekirdekte olanı işlemektir. Felsefe hem dinin dünya görüşünü hem de bunun içinde yer aldığı ama çok daha geniş kapsamlı olan kültür alanını incelemeye alır. Tersi olanaksızdır; dünya görüşlerinden hareketle felsefe yapılamaz; dışına çıkmak, mesafe almak gerekir. Felsefe, dünya görüşlerine eleştirel bir karşıtlıkla hareket eder, onların insan anlayışlarındaki doğruları ve yanlışları ayıklar. Nutku şu saptamada bulunur: Dünya görüşüne eskiden “dünya bilgeliği” denirdi. “Dünya görüşü”, yüzyılımızın başında bir akım olarak ortaya çıkmış ve “dünya görüşü felsefesi” adını almıştır 12 .
yapılarının farklarına işaret etmişti. Bu önemliydi fakat göreliliği mutlaklaştırdığı için kısa zamanda tükendi. Felsefesiz bir toplumun yaşayacağını ama eleştiri yeteneği güdük olarak varlık göstereceğini, bu nedenle de yöneticilerin köhne bir dünya anlayışı içerisinde tıkanmış olacaklarını; siyasette demokrasi, bilimlerde özgürlük, kurumlarda özdenetim ve özerkliğin lafta kalacağını ileri süren 11 a.g.e., s. 11. 12 a.g.e., s. 7-10. 81 Yüklə 287,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|