Uluğ nutku’nun felsefesi
Yüklə 287,31 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnsan Anlayışı
Uluğ Nutku’nun Felsefesi (koşulların) ürünüdür - toplumsal ilişkiler (koşullar) insan yapısının, özünün biçimlenişleridir” savsözlerinde (argümanında) bulunduğunu belirtir. Bu savlardan her ikisi de Marx’da görülmektedir. Nutku, yalnızca felsefe değil, bilim dallarına da serpişmiş antinomilerin sistematik incelenmesinin, propaideutike (öneğitim ya da hazırlık) hizmeti verebileceği düşüncesindedir. ‘Felsefeyi bilimlerin bilimi’ olarak nitelemenin yanlış olduğunu savlayan Nutku 20 , bilimleri piramit şeklinde çizmek ve tepesine de felsefeyi yerleştirmenin daha da yanlış olduğunu vurgulamakta, ‘hele, bilimin teorik temelinin altına, sanki bu temeli taşımakla yükümlüymüş gibi, felsefeyi yerleştirmek, daha daha yanlıştır’ düşüncesini ileri 20 NUTKU, … Daha Güncel Felsefe, s. 110. 84 Çetin VEYSAL sürmektedir 21 . Nutku
22 , ‘soyut gibi görünen anlatım somut örneğini bulur bulmaz canlanır, ama elbette felsefenin işi, her felsefi deyişe bir örnek aramak değildir. Bu bakımdan Hegel’in “baş aşağı duran felsefesini ayakları üzerine dikmek (Marx, Engels)” gereksizdir, düşüncesindedir’ 23 . Felsefenin idealizm - materyalizm karşıtlığına indirgenmesinin bir anakronizm olduğunu ileri sürerek ilke - varlık düalitesinin halis 21 Bu sava itiraz edilebilir ve edilmelidir de. Öncelikle felsefe anlayışı bakımından insani olanı öne çıkaran bir düşünce insanının bu tarz bir yaklaşımı benimsemesi, bu insanın da hocam olması ayrıca tartışmayı gerektirmektedir. Ama burada hemen şu itiraz yapılmalıdır: Eğer felsefe, Nutku’nun dile getirdiği gibi hem bilimlerin kuşatıcısı, hem de onlara temel olan bir disiplin olamayacaksa hangi tür hareket noktasına sahip olabilir ve sorunlar karşısında nasıl yol alabilir? Felsefenin ne olduğu, ne işe yaradığı, ilke ve ölçülerinin neyle temellendirildiği belirlenmek zorundadır. Bu bağlamda da bilimlerle ilişkisi, yeri, anlam ve önemi de tartışma sürecine girer kendiliğinden. Felsefe, tüm bilim ve disiplinlerin hem hareket noktalarının belirleyeni, hem de ölçüsü olabilir, olmalıdır. Bu anlamda demek ki, felsefenin tanımından ne anlaşıldığı da tartışmaya dahil edilebilir. Nutku’nun kendi ifadeleriyle yol alınabilinir burada. Yukarıda (sy. 1, 2, 3, 4), felsefeye hangi anlamlar yüklediği görülen Nutku; hem felsefenin bilgelik sevgisi bağlamıyla her tür insan eyleminin ona yakışır olmasını sağlayacak bir temel olduğunu, hem bilmeye yönelmesi, bilmesinden kaynaklanan erdemliliği ve sorumluluğu, ama aynı zamanda seçme özgürlüğüyle davranmasının bir olanağı olduğunu değişik yazı ve çalışmalarında ileri sürer ama aynı zamanda da nasıl olur da hem bilimler hem de her türlü bilgi ve varlık sorununda hareket noktası, ilke, ölçü ve belirleyen olarak hem en altta ama hem de en üstte olmasını ileri sürmez? Bu paradoksaldır ve çelişkili bir akıl yürütmedir. Kant’ın ‘el aklın uzantısıdır’ düşüncesi felsefeye uyarlanabilir. Tüm bilimler ve disiplinler, felsefenin ortaya koyduğu insan olgusu ve kavramını, bütün - parça ilişkisi ile oluş içerisindeki maddi dünyayla ilgisinde ortaya koymadıklarından, kendi temelleri olan kaynaklarından, yani insanın (ve böylelikle doğanın da) genel iyiliği - güvenliği bağlamından uzaklaşmışlardır. Oysa tüm bilim ve disiplinler, insani, evrensel ve türsel özniteliklerimizi geliştirici felsefi kavrayışlar üzerinde yükselmelidirler. Bu nedenle de her biri felsefenin bir uzantısı olmalıdır. Burada dile gelen; olanın, ‘olması gerek’le karşıtlığıdır. Olan, reel gerçek, felsefi olanla; ‘olması gereken, olacak’la yer değiştirmesi düşünülendir. Böylelikle felsefi olan ‘olması gerek’i dile getiren olarak,’ reel gerçekliği dile getirene, bilimsel olana öncül ve aynı zamanda dayanak oluşturur’ (oluşturmalıdır) savına varılır. Burada anlaşılması gereken önbelirleme, maddi temelde yükselen düşüncenin, bir kere maddi kökten yükseldikten sonra düşünce olarak öne çıktığı ve sürükleyici olduğu değil, felsefe olarak eylem ve düşüncenin birliği bağlamında gittiğidir. Teori ve pratiğin birliğine vurgu yapan bu düşünce, bilimler (bilgi ve belgeler) üzerinde yükselen felsefe anlayışı yerine, onlardan ayrılmayan, onlara nereye gideceğini 85 Uluğ Nutku’nun Felsefesi antinomi olarak Platon tarafından dile getirildiğini, çağlar üstü olduğunu vurgular (1998:16). 24
İnsan Felsefesi Çalışmalarının özetini verirken, insan felsefelerinin tüketilemeyeceğini, hep olacağını savlayan Nutku, bu tespitini de temel sorunların aynılığına ve bir insan görüşüne olanak sağlamalarına bağlar. Ancak insan sorununa, sonradan kazanılan genel kavramlarla başlamayı değil, genelliği canlandıran, farklı yer ve dillerde yaşayan insanların sorunlarından geçilerek varılması gerektiğini vurgular. 25 İnsanı, evren (kosmos) ile insan (anthropos) kavramlarını birleştirerek oluşturduğu “kosmantropos” kavramıyla belirler. Greklerin insanı doğayla birlikte ele alışları bu kavramda dile gelebilir ona göre. 26 Nutku, ölüm bilincine ilişkin düşüncelerine şu soruyla girer: “Ölümün bilincinde olmak, ölümsüzlük isteğini ve büründüğü inançları neden gerektirsin? Cevabı şöyle: Bilincinde olduğu için gerektiriyor. gösteren bir felsefi yaklaşımı benimsemektedir. Böylesi bir yaklaşımın öne çıkarılmasının nedeni; günümüz özel mülkiyetçiliğinin, iktidar ve egemenliğinden doğan çeşitli yok edici vahşete dönüşen hırsının insan ve doğayı tahrip etmeyi özleyen eğilim içerisinde devinmesidir denebilir. 22 NUTKU, … Daha Güncel Felsefe, s. 110. 23 Burada da Nutku’ya şu noktada itiraz edilebilir: Felsefenin işi, her felsefi deyişe bir örnek aramak olmadığı gibi, ters olanı düzeltmemek, yanlışa tepkisiz kalmak da değildir. Nutku’nun kendi deyimiyle; ‘yer üstü aşmacalar’ının yanıltıcı yüzünü ortaya çıkarma görevi nasıl yerine getirilmesi gereken bir problem çözümüyse, varlık ya da ilke (arkhe) sorununa yaklaşımda ortaya konan ‘felsefi aşmacalar’da ortaya çıkan problemlere de çözüm bulunmalıdır. Bu bağlamda Marx ve Engels, Hegel’in ortaya koyduğu yaklaşımı tersine çevirmek bu türden bir düzeltme girişiminden ibarettir. Gerçi Nutku, Marx ve Engels’in bu girişimin bir düzeltme değil, önyargılı bir yargılama olduğunda ısrar eder. Bu konuda Nutku’nun ifadelerine açık itirazlar felsefe tarihinde çok fazla olması sebebiyle derinleştirilerek ortaya başka bir tartışma alanı açılmasının yerinin burası olmadığı düşüncesindeyim. Eleştirel bir değerlendirmede bu görev yerine getirilecektir. 24 NUTKU, Uluğ., İnsan Felsefesi Çalışmaları, İstanbul: Bulut Yayınları, 1998. s. 16. 25 NUTKU, Uluğ., İnsan Felsefesi Çalışmaları, s. 8. 26 a.g.e., s. 12-13. 86 Yüklə 287,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|